همكاری های سپاه پاسداران و ارتش در دفاع مقدس

روز سوم خرداد 1361، خرمشهر به طور كامل آزاد شد. این پیروزی حاصل همكاری و تعامل موفق سپاه و ارتش بود. در عملیات آزادسازی خرمشهر یا عملیات "بیت المقدس" شهید صیاد شیرازی فرمانده نیروی زمینی ارتش و سردار محسن رضایی فرمانده سپاه پاسداران بود و هر دو با هم فرماندهی قرارگاه مركزی كربلا را بر عهده داشتند.

روز 31 شهریور 1359، رژیم بعث عراق، درحالی كه گروهی از حامیان غربی و شرقی را در كنار خود می دید در یك تهاجم گسترده هوایی و زمینی به ایران حمله كرد. جمهوری اسلامی ایران كه به تازگی از شر استبداد داخلی خلاص شده بود این بار نه تنها عراق بلكه ابرقدرت های جهانی را در مقابل خود دید.

در چنین شرایطی آنچه باعث پیروزی جمهوری اسلامی ایران در برابر متجاوز بعثی شد، وحدت نیروهای نظامی در سایه رهبری امام خمینی(ره) و حمایت بی دریغ مردم بود.

در ادامه به نمونه هایی از همكاری های ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در طول هشت سال دفاع مقدس اشاره می شود.

تاكید امام خمینی(ره) به وحدت و همكاری سپاه و ارتش در جنگ

امام خمینی(ره) همواره به همكاری و وحدت ارتش و سپاه تاكید می كردند و معتقد بودند كه دشمن به دنبال آن است تا با تفرقه افكنی بین نیروهای نظامی، به جمهوری اسلامی ضربه بزند.

محسن رضایی، فرمانده سپاه پاسداران در دوران جنگ، با ذكر خاطره  حضور فرماندهان سپاه و ارتش در محضر حضرت امام(ره)، در رابطه با تاكید امام خمینی(ره) به وحدت ارتش و سپاه می گوید: «بعد از عملیات رمضان و تحمل سختی های فراوان [همراه با شهید صیاد] خدمت امام(ره) رسیدیم. پس از اینكه گزارشمان را خدمت امام(ره) ارائه كردیم ایشان دست های ما را گرفتند و در میان دست های هم قرار دادند... تا روزها و هفته ها گرمی دست های امام(ره) را احساس می كردیم. هرگاه به یكدیگر می رسیدیم به یاد آن خاطره می افتادیم و فكر می كردیم كه این حركت امام(ره) چه پیام و مفهومی داشت.»

همین خاطره را سید یحیی (رحیم) صفوی نیز نقل كرده و می گوید: «خاطرم هست با یكی از فرماندهان ارتش كه خدمت حضرت امام(ره) رفته بودیم، وقتی می خواستیم از اتاق بیرون بیاییم، حضرت امام(ره) دست سرهنگ صیاد شیرازی را كه آن موقع فرمانده نیروی زمینی ارتش بود، با دست آقای محسن رضایی جلوی ما فرماندهان سپاه و ارتش گرفتند. امام(ره) دست این دو نفر را گرفتند گذاشتند در دست یكدیگر و دست خودشان را هم روی دست اینها گذاشتند. اصلا این حركت امام(ره) برای همه فرماندهان ارتش و سپاه یك حركت نمادین بود. این در همان اتاق جماران اتفاق افتاد. در واقع امام(ره) یعنی نایب حضرت امام زمان(عج)، رهبر انقلاب، فرمانده كل قوا كه هم با این حركت خودشان و هم صحبت هایشان به خوبی مسیر حركت بچه های جنگ را ترسیم فرمودند.»

علاوه بر این در ماده 7 از فصل دوم  اساسنامه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بر "همكاری با ارتش جمهوری اسلامی ایران در مواقع لزوم در جهت پاسداری از استقلال و تمامیت ارضی و نظام جمهوری اسلامی ایران" تاكید شده است.

اتحاد سپاه و ارتش قبل از تجاوز رژیم بعث عراق

اگرچه قبل از تجاوز رژیم بعث عراق به ایران و همزمان با فعالیت ضدانقلاب در مناطق غربی كشور نیز سپاه و ارتش با هم تعامل داشتند اما همكاری این دو نیرو در دوران دفاع مقدس، به خصوص پس از عزل "ابوالحسن بنی صدر" و به دست گرفتن فرماندهی جنگ توسط امام خمینی(ره) بسیار بیشتر شده و با طراحی عملیات مشترك توسط فرماندهان ارتش و سپاه، روند جنگ وارد مرحله جدیدی شد.

یكی از مواردی كه اتحاد این دو نیرو را قبل از آغاز جنگ نشان می دهد، مربوط به دی ماه 1358 است، جایی كه ستاد مشترك ارتش جمهوری اسلامی ایران در پی شرارت های عناصر ضد انقلاب و تعرض آنان به پاسداران در مناطق مختلف غرب كشور به ویژه كردستان،  به افراد ضد انقلاب هشدار می دهد كه ارتش هرگونه تعرض به سپاه پاسداران را تعرض به خود تلقی می كند.

متن این اعلامیه به این شرح است: «اخیرا شنیده می شود افراد معدودی ناآگاه تحت تاثیر تلقینات عوامل مزدور اجنبی، اعلامیه صادر می كنند و خواستار خروج سپاهیان پاسدار از منطقه خود می شوند. سپاهیان پاسدار علاوه بر اینكه یكی از نهادهای اصلی انقلاب هستند، طبق قانون اساسی سازمان یافته اند و خوشبختانه این سپاه را افرادی مومن و آماده جانبازی در راه پاسداری از انقلاب تشكیل می دهند كه مورد محبت قاطبه ملت آگاه ایران می باشند. بدین وسیله به عموم افراد ضدانقلاب و نابخردانی كه در مسیر خواست اجنبی گام برمی دارند اعلام می دارد كه ارتش جمهوری اسلامی ایران هرگونه تعرض به سپاهیان پاسدار را تعرض به خود تلقی كرده و درمقابل این قبیل اقدامات مذبوحانه بی تفاوت نخواهد بود.»

سرآغاز همكاری های ارتش و سپاه در دوران دفاع مقدس

براساس آماری كه مركز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در كتاب "راهنمای عملیات جنگ 8 ساله" ارائه داده است، در طول جنگ، 13 عملیات مشترك توسط ارتش و سپاه انجام گرفته است.

میزان همكاری سپاه و ارتش در دوران دفاع مقدس به حدی بود كه شهید صیاد شیرازی در این مورد گفت: «ما [ارتش و سپاه] كاملا در هم ذوب شده بودیم.» این شهید بزرگوار همچنین همكاری ارتش و سپاه را "تركیب مقدس نیروهای اسلام" می نامید.

در دوران ریاست جمهوری بنی صدر، شهید صیاد شیرازی به دلیل تضادهایی كه با بنی صدر و اطرافیان او پیدا كرد به سپاه رفت و در اداره عملیات سپاه پاسداران مشغول فعالیت شد؛ این موضوع باعث شد تا زمینه های تعامل سپاه و ارتش بیشتر شود.

طرح "فرمانده مشترك" سپاه و ارتش در جنگ تحمیلی

چنانكه سپهبد صیاد شیرازی می گوید: «از همان روزهای اول ارتباط مستقیم با برادران سپاه برقرار شد، با فرماندهی سپاه، عناصر عملیاتی و مشاورین ایشان، در محل پادگان گلف اهواز جلسات مكرر داشتیم... اولین نكته ای كه به نظرم رسید این بود كه باید به صورت رسمی قرارگاه مشترك دایر كنیم. بنابراین تاریخ رسمی پیدایش قرارگاه مشترك ارتش و سپاه از آنجا بود. این پدیده تازه ای برای ما نبود. تجربه كردستان را به قرارگاه جدید منتقل كردیم.»

آنچنان كه محسن رضایی می گوید: «پس از اینكه شهید صیاد شیرازی فرماندهی نیروی ارتش را به عهده گرفت، به اتفاق یكدیگر طرح جدید دیگری به نام "فرمانده مشترك" را ارائه كردیم. براساس این طرح از رده بالا تا رده لشكر، هر قرارگاهی دو فرمانده داشت، یكی از سپاه و دیگری از ارتش؛ به گونه ای كه طرح های عملیاتی به امضای هر دو فرمانده ارتش و سپاه می رسید. مثلا در قرارگاه كربلا و نجف روال به همین منوال بود و در واقع این مدل یك مدل جدید بود. البته برخی با این طرح با شك و بدبینی برخورد می كردند و می گفتند مگر می شود فرماندهی دوتا باشد؟! تاكنون در تمام دنیا سابقه نداشته است كه جنگی را دو نفر باهم فرماندهی كنند. اما اولین عملیات با موفقیت انجام شد. [كه طی آن بستان آزاد شد] عده ای معتقد بودند عملیات های بعدی با شكست مواجه خواهد شد اما عملیات بعدی عملیات پیروزمندانه فتح المبین بود كه آن هم با موفقیت انجام شد. پس از آن هم در عملیات  آزادسازی خرمشهر (بیت المقدس) با همان مدل فرماندهی پیروزی حاصل شد.»

در خاطرات شهید صیاد نیز درمورد اتحاد سپاه و ارتش در دوران دفاع مقدس آمده است: «تلفیق دو نیروی سپاه و ارتش در قرارگاه مشترك و در خء قابل توجه است. در قرارگاه ستادمان را متشكل كرده بودیم به یك ستاد عملیات واحد. هر كسی وارد آن می شد فرماندهی واحد را بر عملیات احساس می كرد. بنده و برادر رضایی هر دو یكی محسوب می شدیم... دو جسم بودیم ولی روح و فكرمان یكی بود، وحدت كلمه داشتیم و یك واحد بودیم.»

در سال دوم جنگ (از مهرماه 1360 تا دی ماه 61) عملیات  پیروزمندانه چهارگانه ای (شامل "ثامن الائمه(ع)"، "طریق القدس"، "فتح المبین" و "بیت المقدس") به طور مشترك توسط رزمندگان ارتش و سپاه پاسداران اجرا شد. عملیات رزمندگان در این دوره،  تحت نظارت "قرارگاه مركزی كربلا" انجام می شد و این قرارگاه نیز تحت فرماندهی و هدایت مشترك ارتش و سپاه عمل می كرد.

همكاری های ارتش و سپاه علاوه بر اجرای عملیات ها و نیز ارائه آموزش های نظامی، شامل ارسال مهمات و ادوات جنگی به یكدیگر نیز می شد.