توصیه هایی قرآنی از مرحوم نراقی

در کلامى كه بلاواسطه از خدا صادر شده باشد، و لفظ آن از غایت و فصاحت به حدّ اعجاز رسیده باشد تأمّل و تفکر كن . معنای قرآن  مشتمل بر اصول حقایق معارف و مواعظ و احكام، و متضمّن مفاهیم دقیق تربیتی است .
كسى كه از اهل ایمان باشد و مواظبت بر تلاوت آن نماید و آداب و شرایط تلاوت را رعایت کند  آثار و فواید معنوی آن به او خواهد رسید.

قرآن قلب را جلا می دهد

از حضرت پیغمبر - صلّى اللّه علیه و آله - مروى است كه: «هیچ شفیعى در روز قیامت بلند مرتبه  تر از قرآن نیست، نه پیغمبرى و نه ملكى و نه غیر این ها.» و نیز از آن حضرت روایت شده است كه: «دلها زنگ مى گیرد همچنان كه آهن زنگ مى گیرد. شخصى عرض كرد: یا رسول اللّه جلاى آن با  چه چیز است؟ فرمود: تلاوت قرآن و یاد مرگ.» 
احادیث ثواب قرائت قرآن بى حدّ و حصر است. چرا که قرآن كلام پروردگار است كه حضرت روح الأمین حامل آن بوده و بر سیّد المرسلین نازل شده است.

رعایت حق آیات

اگر از ریا كردن ایمن باشد اندكى بلند بخواند و حقّ آیات را مراعات كند، بدین نحو كه: چون به آیه سجده رسد سجده كند. و چون به آیه عذاب رسد پناه به خدا ببرد. چون به آیه رحمت و ذكر نعیم بهشت رسید، آن را از خدا مسئلت نماید. و چون به آیه اى رسیدی كه: مشتمل بر تسبیح یا تكبیر پروردگار باشد تسبیح و تكبیر او نماید. و چون به آیه دعا و استغفار رسد دعا و استغفار کند.

ذکر ابتدا و دعای پایانی قرآن

و در ابتداى قرائت بگوید: «أعوذ باللّه السّمیع العلیم من الشّیطان الرّجیم». و از هر سوره كه فارغ شود بگوید: «صدق اللّه العلىّ العظیم و بلغ رسوله الكریم اللّهم انفعنا به و بارك لنا فیه الحمد للّه ربّ العالمین».

با حزن و رقّت قلب تلاوت نماید

امام صادق علیه السلام فرمود: «ان القرآن نزل بالحزن فاقرأه بالحزن؛ قرآن کریم با حزن نازل شد، پس شما نیز آن را با حزن و خشوع بخوان.» (کافی، ج1، ص449)
همچنین فرمود: «کسى که قرآن بخواند، ولى قلبش خاضع نشود و احساس حزن در خود نکند، امر بزرگى را کوچک شمرده و زیان کرده است. پس تلاوت کننده قرآن به سه چیز نیاز دارد:1. قلب خاشع، 2. فکرى فارغ، 3. موضعى آرام؛ زیرا قلب که خاشع شد، افکار شیطانى فرار می کند. و دل که فارغ گشت، به تمام وجود متوجه قرآن می شود و موجبات تفرقه فکر رخت بر می بندد و از نورانیت کلام خدا و آثار آن محروم نخواهد شد. و هر گاه جاى آرام و خلوتى انتخاب کند، با رعایت آن دو اصل پیشین، همانا روح و جان او با کلام خدا انس می گیرد و شیرینى حرف زدن با خدا را لمس می کند. همچنین الطاف پنهان الهى را احساس می کند؛ در نتیجه، حالت انس با قرآن را بر هر حالت دیگر ترجیح می دهد و بهترین وقت خود را در همین لحظه می بیند. (کافی، ج1، ص83)

در معانى قرآن تدبر کن

خداى - تعالى ٓ مى فرماید: «أَ فَلا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ امْ عَلى قُلُوبٍ أَقْفالُها: آیا تفكّر و تدبّر در معانى قرآن نمى كنند یا بر دلهاى ایشان قفلها زده اند؟»
اگر نمی تواند در قرآن تدبّر كند مگر اینكه آیه را تکرار كند سزاوار آن است كه آیات را چندین بار تکرار  نماید. 
و بزرگان دین چه بسا هنگام تلاوت قرآن در یك آیه، مدّتى توقّف مى كرده اند. (بحارالانوار، ج 89، ص 214)

فهم معنى ظاهر را اكتفا نكند

سعى كند تا حقیقت معنى بر او روشن شود. پس چون به آیه اى رسد كه مشتمل بر صفات الهى است، در معانى این اسماء و صفات نیكو تأمّل كند و شاید كه اسرار آنها بر او آشکار  گردد. 
و چون به آیاتى رسد كه افعال الهى در آنها  ذکر شده از خلقت آسمان ها و زمین و ملائكه و ستارگان و كوهها و حیوانات و نباتات و ابر و باد و باران و غیر این ها پس از این امور ، عظمت و جلال الهى را یاد آورد. و در هر فعلى، فاعل آن را ملاحظه كند. 
و چون به آیه اى برسد كه مشتمل بر وصف بهشت یا دوزخ و احوال آخرت باشد، متذكّر این مطلب گردد كه آنچه در این عالم است از نعمت ها و بلاها در پیش نعمت و بلاى آخرت ارزش و جایگاهی  ندارد. پس از آن به عظمت خدا پى ببرد و در دل، متوجه خدا  شود، تا او را از عقوبات آن عالم نجات بخشد. و به نعیم و لذّات آن برساند. 
و چون به آیه اى رسد كه: بیان نصرت و یارى اهل حقّ در آن است متذكّر قدرت الهى و علوّ حقّ او گردد.

خود را از آنچه مانع فهم معانى قرآن است نگاه دارد

آن چند امر است و از آن جمله: جمود بر تفسیر ظاهر قرآن به  گونه ای که معتقد باشد كه غیر از این تفسیرى براى قرآن  نیست و از این رو در اخبار از آن منع شده است. 
بیش از اندازه همّت و ذهن و فهم خود را در تحقیق حروف و مخارج آن و سایر امورى كه متداول میان قاریان است صرف نکند، زیرا اکتفا بر این  امر، مانع از فهمیدن معانى آن است. 
اصرار بر گناهان ظاهریّه و باطنیّه و پیروى شهوات، كه باعث تاریكى دل و محروم شدن از كشف اسرار حقایق و تابیدن انوار معارف حقّه است در آن پرهیز کند. (جامع السعادات ٓمرحوم نراقی)

کلام آخر:

پس به دقت بنگر که منشور الهى را چگونه می خوانى و در برابر اوامر و نواهى آن چه موضعى دارى و در قبال حدود آن چگونه خواهى بود؛ زیرا قرآن، کتابى است که باطل در ساحت مقدس آن راه ندارد و از جانب خداوند حکیم است. پس به دقت تلاوت کن و در هر وعد و وعیدى توقف کن و در مثال ها و مواعظ آن تفکر کن. مواظبت کن که به موازات صحت قرائت، در اقامه حدود آن کوشا باشی.» (کافی، ج1، ص449)