سالشمار زندگی رضاشاه پهلوی

رضاشاه در طول زندگی خود و حتی پس از آن به دلایل مختلف به نام هایی چند خوانده شده است.

در جوانی به نام ناحیه ای كه از آن برخاسته بود "رضا سوادكوهی" نامیده می شد. با ورود به نظامی گری به "رضاخان" و سپس، با ذكر درجه نظامی اش، به "رضاخان میرپنج" شناخته شد. بعد از كودتای 1299 و به دست گرفتن وزارت جنگ و فرماندهی كل قوا او را "سردار سپه" می خواندند. پس از رسیدن به سلطنت و انتخاب نام خانوادگی پهلوی به "رضاشاه پهلوی" شناخته شد. در سال 1328 با تصویب مجلس شورای ملی به او لقب "كبیر" داده شد و از آن پس هوادارانش او را "رضاشاه كبیر" می خوانند.

24 اسفند 1256: تولد

رضاخان در 24 حوت 1256 در روستای آلاشت از توابع سوادكوه مازندران زاده شد. پدرش عباسعلی، سرهنگ فوج سوادكوه، و مادرش زهرا (نوش آفرین) كه جزو مهاجرین از قفقاز بود. پس از مرگ پدرش در چهل روزگی وی، با مادرش به تهران آمد و در محله سنگلج در فقر و تهیدستی زندگی كردند.

1270: ورود به خدمت نظامی در بریگاد قزاق

توسط ابوالحسن خان سرتیپ (صمصام) از بستگان خود وارد فوج سوادكوه (از ابواجمعی علی اصغرخان امین السلطان صدراعظم) و تابین (سرباز) شد. پس از قتل ناصرالدین شاه قاجار فوج سوادكوه برای حفاظت از سفارتخانه و مراكز دولتی به تهران فراخوانده می شود. وی در دوران خدمت در قزاقخانه به سرعت رشد كرد و به سرگروهبانی محافظین بانك استقراضی روسیه در مشهد و پس از چندی به وكیل باشی گروهان شصت تیر منصوب شد.گروهان شصت تیری كه رضاشاه آینده به فرماندهی آن رسید نخستین گروهان شصت تیرانداز در ایران بود كه در حصر تبریز نیز در دوره استبداد كوچك همراه بود.

1288: شركت در سركوبی قیامهای محلی زنجان و اردبیل

در سال 1288 خورشیدی، همراه با سواران بختیاری و ارامنه برای خواباندن شورشها و قیامهای محلی به زنجان و اردبیل اعزام  شد و در جنگ با قوای ارشدالدوله از خود رشادت نشان داد.

1294: رسیدن به درجه سرهنگی

1297: رسیدن به درجه میرپنجی

1299: سركوبی قیام میرزا كوچك خان جنگلی

سوم اسفند 1299: كودتا و دریافت لقب سردارسپه

در نتیجه مذاكرات و هماهنگی های به عمل آمده بین سیدضیاءالدین طباطبایی (مدیر روزنامه رعد) و رضاخان، در روز سوم حوت، كودتای 1299 صورت گرفت و قوای قزاق وارد تهران شدند و ادارات دولتی و مراكز نظامی را اشغال كردند. نزدیك به صد تن از رجال، سرشناسان و روحانیون بازداشت و زندانی شدند. احمدشاه و محمدحسن میرزا (ولیعهد) به كاخ فرح آباد  گریختند و فتح الله خان سپهدار رشتی (نخست وزیر) به سفارت انگلیس پناهنده شد. در مورد چگونگی طراحی كودتا و نقش انگلیس در آن روایت های مختلفی مطرح است.

چهارم اردیبهشت 1300: رسیدن به مقام وزارت جنگ

- تشكیل ارتش نوین

1301: تشكیل نیروی هوایی

1302: رسیدن به مقام ریاست وزراء

سرانجام رضاخان با صدور فرمان احمدشاه به فرماندهی دیویزیون قزاق و وزارت جنگ و سیدضیاءالدین طباطبایی به نخست وزیری منصوب شدند. كابینه سید ضیاء (معروف به كابینه صدروزه) بزودی ساقط شد و سردار سپه از احمدشاه فرمان نخست وزیری گرفت.

1303: ایجاد خدمت نظام وظیفه عمومی

- فرماندهی كل قوا

1304: افتتاح آغاز ساختمان سازی راه آهن سراسری ایران

21 آذر 1304: آغاز شاهنشاهی پهلوی

پس از سقوط  احمدشاه عوامل رضاخان اندیشه الغای سلطنت و رئیس  جمهور شدن سردار سپه را پیش آوردند؛ اما با مخالفت و مقاومت شدید روشنفكران و روحانیان و مردم طرح جمهوری با شكست روبرو شد.

بالاخره نمایندگان مجلس پنجم  شورای  ملی  با فشارهای سردار سپه در روز 9 آبان 1304 خورشیدی ماده واحده ای را مطرح كردند كه به موجب آن احمد شاه از سلطنت خلع شد و حكومت  موقت  "در حدود قانون اساسی و قوانین موضوعه مملكتی به شخص آقای  رضاخان پهلوی"  سپرده شد و "تعیین تكلیف حكومت قطعی" به مجلس موسسان واگذار شد. سپس با تشكیل یك مجلس  موسسان، در 21 آذر 1304، سلطنت ایران  به  "اعلیحضرت  رضا پهلوی" واگذار شد.

26 آذر 1304: به تخت نشستن رضا خان

5 اردیبهشت 1305: تاجگذاری

1307: تاسیس بانك ملی

1308: تشكیل نیروی دریائی

1310: لغو امتیاز نفت دارسی

1311: امتیاز جدید نفت و تاسیس شركت نفت ایران و انگلیس

1313: تاسیس دانشگاه تهران

1314: كشف حجاب

1317: اتصال راه آهن شمال و جنوب

1320: استعفا از شاهنشاهی

در روز سوم شهریور 1320 نیروهای شوروی از شمال و نیروهای بریتانیا از جنوب به ایران حمله كردند و شهرهای سر راه را اشغال كردند و به سمت تهران آمدند. ارتش ایران به سرعت متلاشی شد. رضاشاه ناچار به استعفا شد. متفقین با انتقال سلطنت به پسر و ولیعهد او شاهپورمحمدرضا پهلوی موافقت كردند.

استعفای رضا شاه پس از آن صورت گرفت كه دولتهای روسیه و انگلستان به دلیل مناسبات رو به گسترش رضا شاه با آلمان هیتلری، سه بار به وی هشدار دادند. در آن زمان اخبار و گزارشهای دریافتی از جبهه های جنگ دوم جهانی حاكی از پیشرفت روز افزون آلمان و شكست ها و عقب نشینی های متفقین بود. رضا شاه نیز كه پیش بینی پیروزی آلمانی ها را در جنگ داشت برای حفظ موجودیت خود و رژیمش «بی طرفی در جنگ» اعلام كرده بود.

25 شهریور 1320: تبعید به جزیره موریس

25 شهریور 1320 كه رضا شاه، سه هفته پس از اشغال ایران توسط متفقین، تبعید شد، روز پایان حیات سیاسی او و آغاز حیات سیاسی فرزندش محمدرضا پهلوی است.

4 مرداد 1322: درگذشت در ژوهاتسبورگ آفریقای جنوبی