جلسه اول: آشنایی مختصر با انواع درشت مولکولها
كربوهیدرات‌ها
كربوهیدرات‌ها یا به صورت مولكول‌های نسبتاً كوچكی یافت می‌شوند (مونوساكاریدها و دی‌ساكاریدها ) و یا به شكل درشت مولكول‌های (پلی‌ساكاریدها ) بسیار بزرگ. دی‌ساكاریدها از پیوستن دو مونوساكارید و پلی‌ساكارید از به هم پیوستن هزاران مونوساكارید شكل می‌گیرند. برای شناسایی انواع قندهای مونوساكارید و دی‌ساكارید از معرف‌های مختلفی نظیر مولیش ، فهلینگ ، بندیك ، بارفورد و آنترون استفاده می‌شود (به‌عنوان نمونه معرف بندیكت برای شناسایی قندهای ساده به كار برده می‌شود). برای شناسایی نشاسته (پلی‌ساكارید ذخیره‌ای گیاهان) و گلیكوژن (پلی‌ساكارید ذخیره‌ای جانوران و قارچ‌ها) از معرف لوگل استفاده می‌شود.
پروتئین‌ها:
پروتئین‌ها مولكول‌های بزرگ و پیچیده‌ای هستند كه از مونومرهایی به نام آمینواسید ساخته شده‌اند. انواع پروتئین‌ها از 20 نوع آمینواسید مختلف ساخته شده‌اند كه این آمینواسیدها بوسیله پیوند پپتیدی زنجیروار به هم متصل شده‌اند. تفاوت پروتئینهای مختلف در نوع و ترتیب قرارگیری آمینواسیدها در زنجیره پپتیدی است. پروتئین‌ها از نظر كاری كه در بدن انجام می‌دهند در گروه‌های پروتئینهای ساختاری، منقبض شونده، دفاعی، انتقال‌دهنده، آنزیم‌ها و غیره طبقه‌بندی می‌گردند. ساختار سه‌بعدی پروتئین‌ها در عملكردشان تأثیر مهمی دارد و عواملی كه ساختار پروتئین‌ها را از بین می‌برند (نظیر حرارت)، سبب اختلال در عملكرد پروتئین می‌شوند. برای شناسایی پروتئین‌ها از معرف بیوره یا نین‌هیدرین استفاده می‌شود.
لیپیدها
چربی‌ها تركیبات متنوعی هستند كه از نظر آب‌گریز بودن با هم مشابهند. چربی‌ها به عنوان ذخیره كننده انرژی (نظیر انواع تری‌گلیسیریدها) و ساختاردهنده (نظیر فسفولیپیدها كه مهمترین جزء غشای سلولی هستند) و تنظیم كننده (هورمون‌های جنسی) در بدن موجودات زنده به كار برده می‌شوند. برای شناسایی چربی‌ها از روشهای فیزیكی و شیمیایی مختلفی استفاده می‌كنند.
تردستی علمی: ساخت آینه قندی
یكی از روشهای شناسایی قندهای ساده بررسی قدرت احیا كنندگی یون نقره است؛ یون نقره بعد از احیا شدن به صورت فلز نقره بر جدار ظرف شیشه‌ای رسوب كرده و حالت آینه‌ای ایجاد می‌كند. برای ساخت آینه قندی از دستورالعمل آزمایش تالن كه به آینه نقره‌ای معروف است استفاده می‌شود.
در یك لوله آزماش تمیز، 2 میلی‌لیتر نیترات نقره 5% ریخته و به آن یك قطره سود 10% اضافه كنید. سپس به اندازه كافی هیدروكسید آمونیوم (آمونیاك) 2% اضافه كنید تا رسوب حل شود. به محلول حاصل چند قطره از محلول قند احیا كننده مورد نظر (مانند گلوكز) اضافه کرده و لوله را خوب تكان دهید تا محلول تمام سطح داخلی ظرف را بپوشاند، بعد از ایجاد آینه در انتهای لوله محتویات آن را تخلیه و با آب فراوان لوله آزمایش را بشویید.
در لوله را با پنبه و یك تكه بادكنك بپوشانید تا هوا وارد ظرف نشود و از دیدن تصویر خودتان در آینه تشكیل شده لذت ببرید. تا زمانی كه هوا به داخل لوله نفوذ نكند، آینه تشكیل شده باقی می‌ماند. دقت كنید كلیه مراحل این آزمایش در زیر هود شیمیایی (به علت استفاده از آمونیاك) انجام شود و استفاده از دستكش نیز فراموش نگردد.
جلسه اول: آشنایی مختصر با انواع درشت مولکولها
جلسه دوم: روش کار شناسایی قند، پروتئین و چربی
جلسه سوم: بررسی نتایج قابل مشاهده
جلسه چهارم : روشهای شناسایی درشت مولکولهای زیستی
بخش پروژه های دانش آموزی سایت تبیان
تهیه: زینب باقری، تنظیم: نیلوفر یاقوتی
