تفـاوتهای دوستداشتنی
تحمل كردن بهمعنای پذیرش تفاوت آدمهای دیگر است. این تفاوتها مصداقهای متفاوتی دارد؛ از پذیرش ساده تفاوت جنسیتی تا اختلافات پیچیدهتر قومی و فرهنگی. پذیرش این تفاوتها بهمعنای همرنگی با آنها و فراموشی اصالت شخصی و بیقیدی نیست بلكه نیت، احترام گذاشتن به آدمهایی است كه ممكن است تفاوتهایی با ما داشته باشند و به جای پررنگكردن این امور به تمركز روی زمینههای مشترك رو بیاوریم.
صبور یا تو سریخور؟
والدین گمان میكنند بچهای كه از قدرت تحمل بالایی برخوردار است، منفعل است، نمیتواند از حق خود دفاع كند، هر رفتاری را میپذیرد و بهعبارتی توسریخور است. تمام این تصورات اشتباه است. تحمل كردن بهمعنای توسریخوری نیست. معلوم است كه در برابر هر رفتاری كه محتوای غیرمحترمانه و آسیبرسان داشته باشد نباید سكوت كرد، مشخص است كه قبول بدیها، صفت نیكی نیست.
مثل همیشه
مثل همیشه نخستین قدم برای داشتن كودكی كه قدرت تحملكردن دارد، داشتن والدینی است كه خودشان این فرمول را رعایت میكنند. بنابراین آینه خوبی برای كودكان خود باشید؛ چرا كه آنها بیش از هر كسی و هر چیزی چشمشان به شماست و از شما تقلید میكنند. اگر شما آدمی باشید كه مدام در حال بیاحترامی و سرزنش دیگران بهخاطر تفاوتهایشان هستید، او نیز از شما میآموزد.
لطیفههایی كه لطیف نیستند...
دور هم نشستهایم و صفحات شبكههای اجتماعیمان را بالا و پایین میرویم و برای هم جوك میخوانیم و قاه و قاه میخندیم بیآنكه بدانیم توجه كودكانی كه در گوشهای مشغول بازی هستند به ماست. برخی از لطیفهها اصلا لطیف نیستند، در عوض سرشار از تمسخر و دستانداختن آدمهای دیگر است؛ تمسخر بهخاطر قومیت، تمسخر بهخاطر جنسیت، تمسخر بهخاطر رنگ پوست، تمسخر بهخاطر معلولیت، تمسخر بهخاطر قیافه و... . همین دستانداختنها و خندیدنها و سرگرمیهایی كه بیضرر به چشم میآیند به كودك ما میگوید «تفاوتها را باید مسخره كرد نه تحمل». میگوید «هركه با ما فرق داشته باشد از ما پستتر است پس تا میتوانی دستش بینداز».
از كودكی...
كودكی كه پرتوقع و خودرأی بار میآید كمتر قدرت تحملكردن دارد. او گمان میكند مركز جهان است و اوست كه بیش و پیش از هر چیزی در دنیا لایق احترام و توجه است و دیگران همه طفیلی وجود او هستند. نه اینكه كودك بتواند تا این حد فكر كند، بلكه این توقعی است كه به واسطه رفتار والدین برای او بهوجود میآید. چنین كودكی نمیتواند یك رابطه مسالمتآمیز كوتاه هم با همسالان خود داشته باشد و مدام در حال درگیری است. هرتفاوتی ممكن است آرامش كودك را به هم بریزد و دادش را دربیاورد.
جایگاه رسانه
اگر میخواهید كودكی با قدرت تحمل داشته باشید و او را با تفاوتهایی كه در آینده با آنها روبهرو میشود آشنا كنید از كتابها كمك بگیرید. كتابهای كودكانهای هستند كه مستقیما به تفاوتها اشاره میكنند و كتابهایی كه غیرمستقیم به آشنایی كودك با تفاوتها كمك میكند. تصور كنید كه شخصیت اصلی یك كتاب، كودكی رنگینپوست باشد و كارهای جذابی انجام میدهد. كودك شما با داستان همراه شده، شخصیت كتاب را درمییابد و با او همذاتپنداری كرده و حتی او را دوست خواهد داشت، دیگر گمان نمیكند افراد رنگین پوست باید بهخاطر تفاوتشان تمسخر یا طرد شوند. همچنین نوع اسباببازیها، خاصه عروسكها، محتوای فیلمها و برنامههایی كه كودك تماشا میكند هم میتواند آموزنده باشد هم در جهت عكس، نتایج منفی به بار آورد. توجه و دقت خود را به این بخش از سرگرمیهای كودكانتان متمركز كنید چرا كه تأثیر عمیقی بر یادگرفتنیهای آنها دارد.
صحبت كنیم
اگر بیعدالتی، تمسخر، طرد كردن یا هر رفتار غیرانسانی در فیلمها یا در جامعه و اطراف خود دیدید، دربارهاش با كودكتان صحبت كنید. بیاعتنا از كنارش عبور نكرده و بیخیال و حتی همراه نباشید. به كودك توضیح دهید كه این فرد نباید بهخاطر تفاوتش اذیت شود، چرا كه آدمها با هم فرق دارند و همین است كه دنیا را زیبا میكند.
از خانه شروع كنیم
آدمها حتی اگر فرزند یك خانواده بوده و تحت یك تربیت بزرگ شوند، تفاوتهایی با هم دارند. والدین این مطلب را هنگامی به خوبی درك میكنند كه فرزند دومشان متولد میشود. تحمل كردن را از خانه شروع كنیم. تفاوت فرزندمان و دیگر اعضای خانواده را بپذیریم و احترام بگذاریم. علایق، سلایق، استعدادها، تواناییهای متفاوتی كه میان اعضای خانواده در جریان است، بستری مناسب برای تمرین تحمل و احترام گذاشتن به دیگران است و شما باید این مسئله را به كودك آموزش دهید.
اعتماد به نفس
كودكی كه اعتماد به نفس داشته و خودش را دوست داشته باشد و به تواناییهایش ایمان داشته و طعم پیروزی را چشیده باشد، از قدرت تحمل بالاتری برخوردار است. والدین، نخستین افرادی هستند كه میتوانند اعتماد به نفس را در كودك پرورش دهند و به شخصیت او احترام بگذارند؛ با احترام، با توجه، تشویق، كمك و همیاری و... . كودكانی كه آنقدر مورد بیمهری و بیاحترامی قرار گرفتهاند كه احساس میكنند لایق احترام نیستند، خودشان هم علاقه و احترامی نسبت به خود احساس نمیكنند، آنچه هستند را دوست ندارند. این افراد قدرت تحمل ندارند و به بقیه هم احترام نمیگذارند.
بروز احساسات
كودكان مثل بزرگترها دچار خشم و عصبانیت و كمحوصلگی میشوند اما باید یاد بگیرند كه احساسات خود را چگونه بروز دهند. كودكانی كه خشم خود را با اعمال خشونتهای فیزیكی، پرخاشگریهای كلامی و... بروز میدهند یعنی قدرت تحمل كمتری دارند. این والدین هستند كه باید به كودك آموزش دهند چگونه احساسات خود را بروز دهد؛ «میدانم عصبانی هستی، میتونیم دربارهاش حرف بزنیم». اگر كودك مدام برای رسیدن به خواستههایش در حال جیغ و فریاد است و حاضر نیست كمی تحمل و صبر كند، به پرخاشگری و فریادهایش توجهی نكنید. درصورتی كه به ازای هر جیغ یك پاداش دریافت كند و ببیند شما هم با رفتارش عصبانی، كمتحمل و تسلیم میشوید، به آن ادامه خواهد داد. در عوض به ازای صبر و تحملش تشویقش كنید.
بازی، شادی، تماشا
اجازه دهید كودكتان با بچههایی كه تفاوتهایی با او دارند بازی كند و همراه شود. همین امر سبب میشود او به وسیله بازی كه بزرگترین و مؤثرترین روش یادگیری در كودكان است، تحملكردن را بیاموزد.