نگاه تحسین آمیز دکتر شریعتی به شهید عراقی

یک پژوهشگر تاریخ انقلاب اسلامی گفت: دکتر شریعتی نگاه تحسین آمیزی به شهید مهدی عراقی داشت و درباره  وی معتقد بود مسائلی که خود در دانشگاه سوربن فراگرفته حاج مهدی عراقی در طی دوران مبارزه و حضور در زندان آموخته است.

صحبت های مجتبی سلطانی احمدی  در تبیین اقدامات شهید عراقی پس از آزادی از زندان

حاج مهدی عراقی در بهمن ماه 1355 پس از 13 سال حضور در زندان آزاد شد و بعد از آزادی دست از فعالیت های مبارزاتی و سیاسی نکشید، بلکه به فعالیت های خود شدت بخشید و در انسجام نیروهای مبارز سیاسی اعم از مذهبی و غیر مذهبی و همچنین وحدت بین کلیه  گروه های مسلحانه مسلمان علیه رژیم پهلوی با محوریت رهبری امام خمینی تلاش های موثری کرد.

وی افزود: یکی از دوستان و هم رزمان عراقی بعد از آزادی ایشان از زندان به او توصیه می کند که با توجه به حضور طولانی در زندان دست از فعالیت های سیاسی و مبارزاتی کشیده و به کسب و کار و امور زندگی و خانواده خود بپردازد و مأموریت های سیاسی خطرناکی که احتمال دستگیری در آن است را به او واگذار کند اما شهید عراقی عزم خود برای ادامه  مبارزه با رژیم پهلوی را این گونه بیان می دارد که: «آدم تا زنده است باید نمازش را خودش بخواند» این نکته  بسیار مهمی بود چون نشان دهنده این مسئله بود که عراقی فعالیت های سیاسی را مانند نماز واجب می داند.

برخلاف دیدگاه های رایج که منجر به قطب بندی هایی در بین صاحب نظران در طیف های مختلف فکری شده است، از جمله صف بندی روحانیت و روشنفکران در تحولات تاریخی، مهدی عراقی در این زمینه دچار لغزش مطلق انگاری نشده است، بلکه ضمن مقلد صدیق مرجعیت و امام بودن، قدر و منزلت روشنفکرانی همچون علی شریعتی را پاس می دارد و حتی علت ناکامی نهضت های قبل از انقلاب اسلامی را عدم وجود نیروهای پیوند زننده  روشنفکران با جامعه و مذهب می داند و در بیان خاطرات خود می گوید: «اگر این فاصله ای که استعمار تا آن روز بین قشر روشنفکر و مذهب ایجاد کرده بود، این فاصله امروز هم حاکم بود، باز هم امروز آن جور که باید و شاید این جنبش اسلامی نمی توانست نضج بگیرد، این یک واقعیتی است که باید بپذیریم، اگر که حرکت خود حاج آقا، اگر که فرهنگ انقلابی خود دکتر شریعتی نبود... امروز هم همان جریانات [حاکم] بود. فرسنگ ها راه فاصله بود بین روشنفکر و مذهب...» به همین دلیل است که عراقی در خاطراتش به بیان منصفانه َی ضعف َهای روحانیت و روشنفکران در نهضت ملی شدن صنعت نفت می َپردازد.

نویسنده کتاب «نام نیم خرداد» در ادامه گفت: دکتر علی شریعتی هم نگاه تحسین آمیزی به شهید مهدی عراقی داشت. بعد از آزادی عراقی از زندان ملاقاتی بین مرحوم دکتر علی شریعتی و شهید مهدی عراقی در منزل آقای اباالفضل توکلی بینا  با حضور صاحب خانه و مرحوم ناصر میناچی از بنیان گذاران حسینیه ارشاد صورت می گیرد. در این جلسه حاج مهدی عراقی تحلیلی از شرایط حاکم بر جامعه، وضعیت رژیم و اوضاع زندان ارائه می کند به طوری که تحسین دکتر علی شریعتی را بر می انگیزد و می گوید: مسائلی را که خود در دانشگاه سوربن فراگرفته حاج مهدی عراقی در طی دوران مبارزه و حضور در زندان آموخته است.

نویسنده کتاب «پژوهشنامه انقلاب اسلامی ایران» درباره  فعالیت های فرهنگی شهید عراقی بعد از آزادی از زندان گفت: شهید عراقی بعد از آزادی از زندان در جلسات شرکت سبزه که نوعی فعالیت های سیاسی در کنار کار فرهنگی و آموزشی و تفریحی بود، شرکت می کرد و حتی یکی از سهام َداران آن بود.

وی ادامه داد: هدف از تأسیس این شرکت انجام فعالیت های تفریحی و ورزشی برای خانواده َهای مذهبی و متدینی بود که امکان استفاده از فضاهای تفریحی و پارک ها را به دلیل شرایط نامساعد بی حجابی و مسائل دیگر نداشتند. یکی دیگر از فعالیت های ایشان در سال 1356 تشکیل گروه ندای اسلام به کمک دیگر زندانیان آزاد شده  موتلفه اسلامی در ارتباط با دکتر بهشتی و شهید مطهری بود. این گروه تشکیلاتی انتشاراتی بود که کلیه َ اعلامیه ها و کتاب های ممنوعه ی اسلامی را چاپ و تکثیر می کرد.

نویسنده کتاب «تاریخ شفاهی زندگی و مبارزات شهید مهدی عراقی» درباره ی خطر به انحراف کشانده شدن انقلاب اسلامی از نظر شهید عراقی گفت: عراقی ضمن گوشزد کردن خطر به انحراف کشانده شدن انقلاب اسلامی در برابر آزادی ها و اصلاحات ریاکارانه رژیم برای تغییر در مسیر انقلاب اسلامی و به بیراهه کشاندن آن با مطرح کردن افراد ملی گرا از جمله جبهه ملی و نهضت آزادی با تحلیلی زیرکانه و واقع گرایانه اعلام می کند که بایستی طوری عمل کرد که عناصر مذهبی که بیشتر فشارها و شکنجه ها و کشته دادن ها را تحمل کرده اند، متشکل و تحت رهبری امام خمینی به حرکت ادامه دهند.

وی ادامه داد: این مسأله دلیلی بر تحلیل عمیق مهدی عراقی است که در این برهه زمانی، خطر نهضت آزادی را در به انحراف کشیده شدن انقلاب اسلامی کمتر از جبهه ملی نمی داند. به این صورت بدون هرگونه مماشات با هر گروهی که اعتقاد به ولایت نداشتند و یا انحرافی در عمل و افکار داشتند، با نهایت دقت و احتیاط برخورد می کرد. بر اساس همین اعتقاد، شهید عراقی که از تحولات سازمان مجاهدین در سال 1354 سخت درس عبرت گرفته بود، زمانی که به ساماندهی روابط میان گروه های مذهبی مبارز مشغول بود، درباره ی برقراری رابطه با جنبش مسلمانان مبارز مخالفت کرد.

نویسنده کتاب «تاریخ شفاهی زندگی و مبارزات شهید صادق امانی» در پایان گفت: عراقی به جهت خاستگاه و نوع ظهور در عرصه سیاست یکی از متفاوت ترین چهره های انقلاب اسلامی بود. او نه به واسطه حضور و تحصیل در حوزه به جرگه مبارزان پیوست و نه به دلیل جایگاه علمی و دانشگاهی در جامعه میان شخصیت های کلیدی نظام جای گرفت. در واقع شهید عراقی را می توان یکی از طرفداران و هواداران انقلاب و امام خمینی دانست که از متن توده ی مردم برآمد و به دلیل وفاداری مخلصانه اش به رهبری انقلاب در زمره معتمدان و نزدیکان به امام خمینی قرار گرفت، تا جایی که امام خمینی او را برادر و فرزند خود خواند و در شأنش گفت: «او می بایست شهید می شد، برای او مردن در رختخواب کوچک بود.»

لازم به ذکر است، کتاب های «تاریخ شفاهی زندگی و مبارزات شهید مهدی عراقی» و «تاریخ شفاهی زندگی و مبارزات شهید صادق امانی» به قلم مشترک امین عزیزی و مجتبی سلطانی احمدی توسط انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی به زیور طبع آراسته شده است.