حکم ضبط اموال قاچاق!

آیا سخنان مقام معظم رهبری درباره ی خرید کالای داخلی به معنای فتوای حرمت خرید جنس خارجی در صورت وجود مشابه داخلی است؟ یا اینکه صرفاً یک توصیه است؟ یا اینکه حکم حکومتی است؟در اینجا به نکاتی از صحبت های مقام معظم رهبری می پردازیم:

حجت الاسلام تیموری- بخش احکام اسلامی تبیان

۱. آیا سخنان حضرت آقا درباره ی خرید کالای داخلی به معنای فتوای حرمت خرید جنس خارجی در صورت وجود مشابه داخلی است؟ یا اینکه صرفاً یک توصیه است؟ یا اینکه حکم حکومتی است؟ در هر صورت چه نسبتی با نظرات دیگر مراجع تقلید دارد؟

اگرچه اینجا نمی توانیم بگوییم که این فتوای شرعی است و اگر کسی یک مورد کالای خارجی خریده و بخواهد استفاده کند، او مرتکب کار حرام و گناه شده است، اما از طرف دیگر هم نمی توانیم این سخنان را یک توصیه ی ساده تلقی کنیم. ایشان در بیاناتشان تعبیر «باید» داشتند اما «باید» به معنای حرمت فقهی نیست. ولی به هر حال همه ی کسانی که نظر حضرت آقا برایشان محترم است یا به کشورشان و تقویت اقتصاد کشورشان علاقه دارند، به دنبال پیشرفت کشورشان هستند، به این توصیه گوش دهند.

فرقی هم نمی کند که این افراد مقلد مراجع دیگر باشند یا مقلد حضرت آقا. به هر حال مجتهد جامع الشرایطی که رهبری جامعه را بر عهده دارند و بر قله ی اداره ی کشور قرار دارند و از مسائل کشور به خوبی آگاه هستند، یک توصیه ای به مردم می کنند و مردم اگر پیشرفت کشورشان را می خواهند باید به این توصیه گوش دهند.

2. منظور از کالای ایرانی دقیقاً چیست؟ اگر اجزای یک کالا در خارج از کشور تولید شده و فقط در کشور ما سر هم می شود، می توان آن کالا را ایرانی نامید؟ مصرف کالایی که مشابه ایرانی ندارد، چه حکمی دارد؟

هر چند این سؤال را باید از اهل فن، بازار و تولیدکنندگان پرسید که چه کالایی را ایرانی و چه کالایی را غیرایرانی می دانند، اما اجمالاً بسیاری از کالاها در داخل تولید می شوند که مواد اولیه یا اجزایش خارجی است؛ و در اینجا طبق مقررات با مجوز قانونی مونتاژ و عرضه می شوند، نمی توان گفت که این کالاها خارجی هستند، اگرچه در این موارد هم خرید کالایی که صددرصد داخلی است، یعنی متخصصان داخلی آن را طراحی کرده اند و می سازند بهتر است و این کار به اقتصاد کشور کمک بیشتری می کند.

3.«مشابه داخلی داشتن» کالاهای خارجی به چه معناست؟ یعنی کیفیت و میزان کارایی کالای داخلی و خارجی هم مشابه باشد؟ یا اینکه صرف وجود یک کالای داخلی در بازار با هر کیفیتی ملاک است؟

به عنوان مثال دارو را برای درمان بیماری می گیرند، اگر این دارو نمونه ی خارجی دارد، نمونه ی داخلی هم دارد و نمونه ی داخلی همان تأثیر را دارد و با استفاده از آن بیمار درمان می شود، اینجا مشابهت وجود دارد. یا مثلاً لوازم منزل مثل بخاری که هر دو نمونه ی ایرانی و خارجی گرم کننده هستند و به هر حال با خرید این کالا غرض حاصل می شود؛ ممکن است گاهی وقت ها هم کیفیت مشابه داخلی کمی پایین تر باشد، اما با خرید آن غرض حاصل می شود.
اما یک وقت است که اگر با خریدن یک کالا واقعاً خریدار متضرر می شود و واقع مطلب این است که به او می گویند تو مغبون شدی، بی خود این کالا را خریدی، آن فایده ای را هم که به خاطر آن، این کالا را خریدی ندارد؛ ما به این کالا نمی گوییم مشابه.

4.با توجه به اینکه برخی لوازم و قطعات، ساخت کشورهایی هستند که آن کشورها دشمن ما محسوب شده و از تولید این کالا به آنها سود می رسد، آیا خرید آن کالاها جایز است؟

اگر کسانی که از بابت خرید این کالا توسط ما سود می برند یا کمکی به آنها می شود از دشمنان ما باشند، یعنی کسانی که در حال جنگ با مسلمانان هستند مثل رژیم غاصب صهیونیستی یا گروه های تکفیری که الان در حال جنگ با مسلمین هستند، خریدن آن کالا حرام است؛ اما اگر مطمئن نیستیم که آنها سود می برند یا نه، اشکالی ندارد.

5. برخی از کالاها وجود دارد که گفته می شود برند آنها صهیونیستی بوده و مقداری از سودش به جیب رژیم اشغالگر قدس می رود، اما از سوی دیگر این کالاها به طور کاملاً رسمی و قانونی در کشور تولید و خرید و فروش می شوند. پرسش این است که صرف تولید شدن و قانونی بودن تولید و فروش یک کالا در جمهوری اسلامی ایران، به معنی غیرصهیونیستی بودن آن است یا خیر؟ در این میان وظیفه ی مردم چیست؟

مشابه این سؤال را در مورد آهنگ هایی که از صدا و سیمای جمهوری اسلامی پخش می شود یا آهنگ هایی که مجوز نهادهای رسمی را دارد می پرسند که آیا صرف این پخش شدن یا مجوز داشتن دلیل بر حلال بودن گوش کردن به آنها است یا نه؟ در جواب گفته می شود که صرف پخش شدن یک آهنگ از صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران یا داشتن مجوز قانونی دلیل بر حلیت نیست. ممکن است موضوع از مواردی باشد که مسئولین امر تشخیص داده اند که آن آهنگ «غنایی» و «مطرب» نیست، اما شما تشخیص دادید که مطرب است، پس شما نباید گوش دهید.
درباره ی این موضوع هم یک وقت است که تولید و فروش یک کالا مجوز قانونی دارد، ولی شما در موردی خاص تشخیص تان این است که این کالا صهیونیستی است یا برندش متعلق به آنها است یا بهره ای به آنها می رسد، در این صورت شما مجاز نیستید که آن کالا را خریداری کنید. اما باید دقت کنید که تبلیغات علیه نهادهای رسمی کشور که آنها مجوز قانونی صادر کرده اند جایز نیست. شاید تشخیص مسئولین این است که با تولید یا فروش این کالا به صهیونیست ها کمک نمی شود.
حال اگر شما شک دارید و یقین ندارید که کالایی که در داخل کشور تولید و توزیع می شود متعلق به دشمنان یا صهیونیست ها هست یا اینکه به آنها کمک می شود یا نه، خریدن آن کالا اشکالی ندارد. البته در اینگونه موارد که شک دارید احتیاط خوب است. اما اگر خریداری کردید، مرتکب گناه و حرام نشده اید.

6.بعضی از شرکت ها به علت نداشتن رقیب در عرصه ی داخلی، کالاهای بی کیفیت را به مردم عرضه می کنند و به حقوق مصرف کننده احترام نمی گذارند و کیفیت محصولات خود را هم افزایش نمی دهند. آیا در اینگونه موارد ورود محصولات خارجی برای ارتقای سطح محصولات شرکت های داخلی بهتر نیست؟

غالباً اینگونه نیست که شرکت های داخلی رقیب نداشته باشند، بلکه می شود بین شرکت های داخلی رقابت سالم ایجاد کرد. اگر امر به معروف و نهی از منکر به طور صحیح اجرا شود، بسیاری از شرکت ها کالای مرغوب تولید می کنند، یعنی ما بیاییم از کسانی خرید کنیم که کالای مرغوب تولید می کنند، این کار خودش یک تذکر عملی به آنها است؛ زیرا تولیدکننده متوجه می شود که اگر بخواهد بازار داشته باشد، اگر بخواهد مشتری داشته باشد، اگر بخواهد ورشکست نشود، باید کالای مرغوب تولید کرده و سطح کارش را بالاتر بیاورد. این نحوه ی رقابت داخلی ایجاد کردن بهتر است؛ نه اینکه ما بیاییم کالای خارجی خریداری کنیم و یک شرکت خارجی را تقویت کنیم تا یک شرکت داخلی بهتر بشود! و کالایی با کیفیت بهتر تولید کند!
مگر اینکه وضعیت استثنایی پیش بیاید و برای اینکه شرکت داخلی کالای مرغوب تولید کند، هیچ راهی نداشته باشیم جز اینکه کالای خارجی را وارد کرده و استفاده کنیم که آن هم وضعیت خاص خودش را دارد.

7. اینجانب در مغازه ام کالای تولید ایران را که برند خارجی دارد می فروشم. آیا این کار جایز است؟

در جواب باید گفت اینگونه نیست که همه بدانند، اصلاً اگر همه می دانند، دیگر این کار چه فایده ای دارد؟ پس معلوم می شود که بسیاری نمی دانند و به اشتباه می افتند. دروغ که حتماً نباید از زبان صادر شود، اگر کسی چیزی را بنویسد، یا برندی بزند، یا کاری انجام دهد که حکایت از مطلب غیرواقعی کند و طرف مقابل به اشتباه بیفتد، کذب است و اگر مشتری متوجه شود برندی که روی کالا بوده واقعیت ندارد حق فسخ معامله را دارد.
بنابراین اگر کالای داخلی را برند خارجی بزنند و افراد به اشتباه بیفتند و تصور کنند این کالا خارجی است، این کار حرام است. بیایید کالاهای خودمان را تبلیغ و ترویج کنید تا مردم رغبت بیشتری به آنها پیدا کنند. به مردم اعلام کنید این کالای ایرانی است، ببرید استفاده کنید، مقایسه کنید و به اهل فن نشان دهید، تا ببینید کیفیتش کمتر از خارجی نیست، بلکه بیشتر هم هست؛ نه اینکه یک گناه کبیره مرتکب شوید.

حکم ضبط اموال قاچاق توسط دولت و از  بین بردن یا فروش آن به قیمت پایین تر چیست؟

نظرات مراجع عظام:

حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی):

(این موضوع) تابع مقررات نظام جمهوری اسلامی است.

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):

هرگاه مجتهد جامع الشرایط به عنوان تعزیر از آنها بگیرد سپس بفروشد، خریدن آن اشکالى ندارد.

حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):

در این موارد باید به مقتضای قوانین نظام اسلامی عمل شود. **

---

** استفتائات مذکور بصورت اختصاصی توسط تبیان از مراجع عالیقدر پرسیده شده است.