اساس طنز اعتراض است
ناصر فیض گفت: پایه و اساس طنز نوعی اعتراض است که لباس هنر پوشیده است.
این شاعر طنزپرداز که در کارگاه طنز و کاریکاتور "راه راه" با موضوع خط قرمز در طنز و ظرافت های طنز سخن می گفت با تاکید بر اینکه تقسیم بندی متون ادبی به طنز و جدی صحیح نیست، گفت: طنز و طنزپردازی، مقوله جدی است و بهتر است گفته شود متون طنز و جد؛ این که حافظ زبان کنایه و طنز را انتخاب می کند به خاطر شرایطی است که شاعر با آن مواجه بوده است. چون امیر مبارزالدین، والی ستمگری بود، نفاق زیاد بود و تملق خریدار داشت و کسانی بودند که هم از توبره می خورند و هم از آخور! و حافظ در واکنش به اوضاع و شرایط آن زمان شعر می گفت.
فیض با اشاره به وجود خط قرمز در طنزپردازی گفت: خط قرمز در طنز داریم که با سانسور متفاوت است. طنزپرداز باید تیزهوشی داشته باشد و با احتیاط به این خط قرمزها نزدیک شود. من با سانسور مخالفم ولی آزادی بیان و دموکراسی ادعایی، هیچ جای دنیا وجود ندارد.
او اضافه کرد: اصلا فرض محال که بتوان همه چیز را گفت؛ هنرمند باز هم باید غیر مستقیم بگوید چراکه هنر تکلیف می کند که آنچه را می خواهیم مستقیم نگوییم.
فیض با تاکید بر اینکه طنزپرداز باید از مسائل پیرامونش حرف بزند گفت: هنر طنزپرداز این است که با حفظ احترام دیگران و قومیتها و تفاوتهای مذهبی، صلابت شعری خودش را حفظ کند. ممکن است کسی فکاهه بگوید یا مثل حافظ با شعری که طعنه به وضعیت سیاسی و اجتماعی می زند شعری در درجات بالا بسراید. در هر قالبی نباید حرف اصلی شاعر زیر سوال برود. مثلا سعدی در جایی می گوید درویشی نزد پادشاهی رفت و شاه گفت چه زمانی یاد ما می افتی؟ و درویش گفت وقتی که یاد خدا را فراموش کنم. بیان جسورانه ای که بهانه تعرض به پادشاه نمی دهد.
وی افزود: اعتراض با توهین فرق دارد؛ باید به شکلی طنز بگویید که حرفتان زیر سوال نرود و این با تسلط به صناعات ادبی به دست می آید و هر چه غیر مستقیم تر بگویید هنرمندانه تر است چون مخاطب از کشف آن بخش مخفی هنر لذت می برد.
فیض اظهار کرد: طنز در همه دوره ها ابزاری بوده است برای فضاهایی که نمی شد با زبان معمولی صحبت کرد و برای همین سراغ طنز می رفتند.
او با توصیه به حفظ شخصیت و صلابت ادبی شاعر گفت: طنزپرداز توهین نمی کند چون کسی که منطق شعری دارد توهین نمی کند؛ توهین به این معنا که اگر کسی را هجو کنید مظلوم واقع شود.
منبع: ایسنا
