فرهادی فیلمساز خوبی نیست! هست!

نظر واقعی کارگردان فیلم «عادت نمی کنیم» درباره اصغر فرهادی چیست؟

فرآوری: منیژه خسروی - بخش سینما و تلویزیون تبیان

ابراهیم ابراهیمیان کارگردان فیلم «عادت نمی کنیم» که بسیاری فیلم او را تلاش تازه یک فیلم ساز جوان برای فیلمسازی به سبک اصغر فرهادی می دانند، بارها درباره تفاوت سبکش با فرهادی توضیح داده است. تازه ترین صحبت او درباره فرهادی تند و تیز بود که باعث شد ابراهیمیان خیلی زود واکنش نشان دهد و بگوید حرفش تحریف شده است.

حمله به فرهادی

ابتدا خبر آمد که ابراهیم ابراهیمیان در تازه ترین گفت و گویش حمله تند و تیزی به فرهادی کرده و گفته به جز فیلم «درباره الی» فرهادی الگوی روایت تصویری و بصری ویژه ای در کارگردانی ندارد!  او در این گفت و گو از برنامه «هفت» افخمی و حضور فراستی هم دفاع کرده است. زمانی که مصاحبه کننده می گوید او هم مثل بسیاری از فیلمسازان جوان از ویژگی ها و حال و هوای فیلم های اصغر فرهادی تاثیر گرفته و این مسئله در شکل و شمایل فیلم «عادت نمی کنیم» هم وجود دارد در جواب گفته: «موضوعاتی مثل پنهان کاری ، دروغ که در فیلم من می بینید را به هزاران شکل متفاوت غیرخطی، فانتزی، تریلر می توان روایت کرد. من به اصغر فرهادی هیچ اعتقادی ندارم و به نظرم فرهادی فیلمنامه نویس بزرگی است اما فیلمساز خوبی نیست. یعنی اصولا جهان تصویری و روایت تصویری ویژه از ایشان نمی بینم. اما از طرفی یکی از بزرگترین فیلمنامه نویسان قابل عصر اکنون ایران و به شدت محافظه کار است. اگر این جهان فیلمنامه نویسی را به وجوه دیگر تعمیم می داد و مثلا یک شکل دیگر فیلمنامه را روایت می کرد بهتر بود. الگوی روایت تصویری و بصری ویژه ای امضا شده از یک کارگردان در هیچ آثاری از فرهادی به جز فیلم «درباره الی» ندیدم.»
او در ادامه به نقد فیلم «چهارشنبه سوری» فرهادی می پردازد و می گوید: مشکل چهارشنبه سوری به این است که مخاطب از کاراکتر جلو می افتد و اطلاعاتش بیشتر است اما من در فیلم  هم پای اتفاقات فیلم به مخاطب اطلاعات می دهم. زمانی که سیما متوجه موضوع می شود مخاطب هم زمان، آن را می فهمد. فیلم «چهارشنبه سوری» شیوه غلطی دارد. فیلمساز روایت رئالیستی دارد اما با مخاطب صداقت ندارد و مخاطب را از شخصیت فیلم جلو می اندازد و این دروغ بزرگ در همه آثار فرهادی است که مخاطب را یا جلو می اندازد و یا عقب نگه می دارد. هیچ جا به نسبت جهان درست خودش به مخاطب اطلاعات نمی دهد.»

ابراهیمیان در ادامه به شیوه روایت فرهادی در فیلم اسکار گرفته «جدایی نادر از سیمین» هم انتقاد می کند و می گوید: صحنه تصادف در فیلم «جدایی نادر از سیمین» چه دلیلی دارد؟ وقتی همه چیز واقع گرا در ساختاری پیش می رود چرا آن را باید حذف کرد و به دروغ بزرگ تبدیل کرد؟ راضیه (ساره بیات) در جدایی به دکتر زنان می رود و در آخر فیلم می گوید من شک دارم. به چه چیز شک دارد؟ فیلمساز صحنه تصادف را از ما می گیرد. آیا دکتر گفته فرزندت مرده یا زنده اس؟ و فیلم همان جا باید تمام شود.»
این کارگردان جوان در ادامه با تاکید بر این نکته که هیچ کدام از ارزش های فیلمنامه نویسی فرهادی را زیر سوال نمی برد و همیشه می گوید بزرگترین در قله فیلم نامه نویسی ایران است از رفتار فرهادی در عدم تکثیر شیوه ویژه اش میان فیلم سازان دیگر انتقاد می کند و البته به فیلم سازان جوانی که دنباله رو فرهادی هستند هم انتقاد می کند: «مشکل فیلم سازان ما است که از روی آن فیلم کپی می کنند. باید ساختار اجرایی را برداشت و به شیوه خود روایت کرد. کاری که خیلی از فیلمسازان خوب دنیا انجام می دهند و از هم تأثیر می گیرند. تأثیر گرفتن بد نیست. برشت می گوید: ما از گذشتگانمان دزدیدیم،  شما از ما بدزدید. شیوه پخته شدن هنر دنیا این است که به گذشتگان فکر کنیم و آیندگان به ما نگاه کنند.»

دفاع از هفت

اما نکته جالب دیگری در مصاحبه ابراهیمیان دفاع او از برنامه «هفت» با اجرای بهروز افخمی است، او ابتدا سعی می کند با گفتن این جمله که رابطه من و افخمی مثل استاد و شاگرد است ترجیح می دهد درباره برنامه «هفت» حرفی نزند، اما زمانی که بحث به مسعود فراستی می رسد او را باسوادترین منتقد ایران می داند که فقط کمی ادبیات ناراحت کنننده ای دارد: «در خصوص نقد به مسعود فراستی گفتم که باید نقدی داشته باشد که امکان پذیرش آن برای مخاطب وجود داشته باشد. البته بسیاری از حرف هایش درست است، اما شیوه مطرح کردن بسیار بد و ناراحت کننده دارد که جایی به سمت توهین می رود. اگر فراستی ادبیات نقد را با جامعه مماس کند، بهترین منتقد ایران است. منتقد برجسته ای که مغزش کتابخانه سینماست. نقد زیر شاخه های مختلف دارد. در اروپای شرقی شیوه نقد مثل کشور ما است و مثل داس فیلم را می زنند، اما در آمریکا نقد متفاوت صورت می گیرد و لایه های مختلف را برای مخاطب بازگو می کند که قابل فهم باشد.»

کارگردان «عادت نمی کنیم» در ادامه می گوید: «به طور کلی برنامه را دوست ندارم، باید هیجان انگیز باشد و یا حتی حاشیه آن بیشتر شود. این حاشیه کمک می کند بی رودربایستی و با صراحت و البته با رعایت ادب و احترام با هم حرف بزنیم. با این که افخمی از برنامه برود مخالفم و یک جایی باید بایستد از چالش ها رد شود و کار را تمام کند. به نظرم تا 2 سال آینده برنامه خوبی خواهد شد.»

تکذیب می کنم

ابراهیم ابراهیمیان در گفت و گویی دیگر با تكذیب این صحبت ها گفت: من در این گفتگو اعلام كردم اصغر فرهادى بهترین فیلمنامه نویس ایران است و فیلمنامه هاى او نقطه قوت اصلى كارهایش هستند. اما در كارگردانى ایرادهایى دارد. وى همچنین در مورد برنامه هفت گفت: من در این مصاحبه اعلام كردم برنامه هفت بسیار برنامه بدى است اما به حرمت استاد و شاگردى علاقه اى به صحبت در این باره ندارم.ابراهیمیان در پایان گفت: نمى دانم رسانه ها با اشتباه تیتر كردن حرف هاى من و نخواندن كامل مصاحبه دنبال چه چیزى هستند.