بازگشت مجدد مصدق به قدرت با کمک آیت الله کاشانی و مردم

در روز 30 تیر 1331مردم ایران با رهبری آیت الله کاشانی با راهپیمایی در خیابان ها خواستار برکناری احمد قوام السلطنه و بازگشت دکتر محمد مصدق به پست نخست وزیری شدند.

اثبات حقانیت ایران در دادگاه لاهه

پس از اثبات حقانیت ایران در دادگاه لاهه در خصوص ملی شدن صنعت نفت، مصدق خواستار افزایش اختیارات خود و عهده دار شدن وزارت جنگ شد. به دنبال مخالفت شاه با این خواسته، مصدق استعفای خود را تسلیم شاه کرد و شاه بی درنگ فرمان نخست وزیری قوام السلطنه را صادر کرد.

آیت ا... کاشانی و مردم ایران زمانی از این جریانات اطلاع یافتند که قوام با اعلامیه شدیداللحنی آزادی های سیاسی را محدود کرد و با ارعاب و تهدید مردم،  مراکز حساس شهر را به اشغال نیروهای اشغال نیروهای نظامی درآورد.

آیت ا... کاشانی به مخالفت شدید با قوام برخاست و با صدور اعلامیه ای مردم را به مبارزه تشویق کرد؛ این در حالی بود که دکتر مصدق به احمدآباد محل اقامت خود رفته و سکوت اختیار کرده بود. در روز 29 تیر ماه آیت ا... کاشانی در مصاحبه با خبرنگاران داخلی و خارجی اعلام کرد که « اگر قوام نرود اعلام جهاد می کنم و خودم کفن پوشیده با ملت در پیکار شرکت می نمایم.».

پس از این موضعگیری قاطع، در سی ام تیر ماه بازار تعطیل شد و مردم به خیابان ها ریختند و خواستار سرنگونی قوام شدند. به دستور قوام مردم به گلوله بسته شدند و عده ای به شهادت رسیدند.

شاه، وزیر دربار خود را به محضر آیت ا... کاشانی فرستاد تا با تطمیع و دادن امتیاز ایشان را به سکوت وادار کند؛ اما آیت ا... کاشانی با لحن تندی به وزیر دربار گفت: « اگر بی درنگ دکتر مصدق بر سر کار باز نگردد، شخصا به خیابان رفته و مبارزه مردم را مستقیما متوجه دربار می کنم.» سرانجام شاه مجبور شد در مقابل قیام مردم و موضعگیری بی سابقه آیت ا... کاشانی عقب نشینی کرده و مصدق بار دیگر در حالیکه وزارت جنگ را نیز به دست آورده بود بر سر کار برگردد.

هر چند که از همان ابتدای بازگشت، مصدق با آیت ا... کاشانی اختلاف پیدا کرد و به نصایح ایشان واکنش منفی نشان داد و سرانجام پس از یکسال، دولت وی بوسیله کودتای 28 مرداد 1332 سرنگون شد.