حرف برای گفتن زیاد دارید

بازخوانی تذکرات رهبر انقلاب پیرامون غفلت سینمای ایران از واقعیت های تاریخی و اجتماعی

اهمیت و تاثیرگذاری سینما، مساله ای است که رهبر انقلاب همواره در دیدارهای مختلف با هنرمندان بر آن تاکید کرده اند. ایشان در جمع اعضای شورایعالی انقلاب فرهنگی تصریح کردند «هیچ چیزی مثل سینما تاثیرگذار نیست». ایشان همواره بویژه در سالیان اخیر بر پرداختن سینما به موضوعات مهم اجتماعی، سیاسی و تاریخی تاکید کرده اند. اشاره اخیر ایشان به ساخت فیلمی درباره واقعه تاریخی گوهرشاد، فاجعه هفتم تیر و موارد دیگر، می تواند راهنمای مهمی برای کارگردانان و هنرمندان برای پرداختن به مسائل مهم اجتماعی باشد.   در زیر بخشی از گفتارهای رهبر انقلاب پیرامون اهمیت سینما و تاکیدات ایشان بر پرداختن به مسائل مهم اجتماعی، سیاسی و تاریخی که در دیدارهای مختلف با اهالی هنر بیان شده است، بازخوانی می شود.

کارهایی که ما نکردیم

ما البته کم کاریم... حادثه را باید احیا کنید، زنده نگه دارید. باز هم مردم و روحیه  انقلابی خود مردم است که این حوادث را زنده نگه  داشته است، و الا ما یک فیلم درباره این حادثه بزرگ نداریم؛ یک اثر هنری درباره حادثه هفتم تیر نداریم که حقایق را روشن کند، معلوم بشود اینها چه کسانی بودند؟ چه بودند؟ آنهایی که شهید شدند چه کسانی بودند؟ شهید بهشتی چه کسی بود؟ آن وزرای مخلص مومن پاک باخته ای که با همه وجود وارد میدان بودند و ما با اینها زندگی کرده بودیم، با اینها کار کرده بودیم، اینها را از نزدیک می شناختیم، چه کسانی بودند؟ چه بودند؟ هنوز ما یک اثر هنری نداریم، یک فیلم سینمایی نداریم، یک نمایش تجسمی نداریم، یک رمان خوب نداریم؛ اینها کارهایی است که ما نکردیم و باید بکنیم. این حالا مربوط به آن مجموعه. شهدای دوران دفاع مقدس؛ خب! در این زمینه هم کارهایی انجام گرفته است اما هرچه کار انجام بگیرد کم است.
بیانات در دیدار خانواده های شهدای هفتم تیر و جمعی از خانواده های شهدای مدافع حرم

قصور بزرگ و این حضرات کره ای!

از ظرفیت دفاع مقدس در سینماى کشور ما استفاده نشده؛ خود سینماى ما انصافاً یک ظرفیت بالایى دارد، یعنى کسانى که اهل این فنند و بلدند و مطلعند و واردند و قضاوتشان می تواند مرجع فهم انسان قرار بگیرد، معتقدند سینماى ایران از لحاظ ظرفیت کارگردانى، گریم، بازیگرى و مانند اینها، جزو سینماهاى برجسته دنیاست و این درست است. این ظرفیت عظیم بایستى با ظرفیت بسیار عظیم دفاع مقدس التقا پیدا کند؛ این اتفاق هنوز درست نیفتاده... ما احتیاج نداریم به اسطوره سازى. دیگران مجبورند اسطوره سازى کنند یا یک مورد خاصى را پیدا کنند، صد سال، دویست  سال، پانصد سال درباره آن حرف بزنند! مثلاً یک زنى- فرض کنید- یک  جایى در دنیا یک فداکارى اى کرده، اسمش را به عنوان یک نام آشناى براى همه بشریت تبدیل کنند. ما صدها و هزارها از این قبیل زن، از این قبیل مرد، از این قبیل جوان، از این قبیل قهرمان، در داخل کشورمان داشتیم و همین دفاع مقدس یک عرصه اى بود که اینها بروز کرد، ظهور کرد. نگذاریم این تاریخ از بین برود... شما مى بینید که این حضرات کره اى ها- من از کار اینها خوشم مى آید- تاریخ ندارند لذا می گویند «افسانه جومونگ»، افسانه فلان. یعنى از اول حساب را تسویه می کنند؛ [می گویند] افسانه است، واقعیت نیست. یک  چیزى در مى آورند، یک تاریخ براى گذشته خودشان درست می کنند که وقتى یک جوان کره اى به این فداکارى ها و به این شجاعت ها و به این کارهاى عجیب و غریب سینمایى نگاه می کند، خب احساس هیجان می کند، احساس هویت می کند، احساس افتخار می کند. ما اینها را در واقعیت زندگى خودمان داریم، اتفاق افتاده، پیش آمده. چرا از اینها استفاده نمی کنیم؟ به  نظر من یک قصور بزرگى- نمی گوییم تقصیر؛ لااقل قصور بزرگى- اتفاق افتاده است، باید جبران بشود. به  نظر من ما 50 سال دیگر هم بایستى درباره دفاع مقدس بنویسیم، بگوییم، توصیف کنیم، تشریح کنیم، انواع و اقسام هنرها را به خدمت بگیریم، براى اینکه این حادثه عظیم را تبیین  کنیم.
بیانات در دیدار عوامل تولید فیلم سینمایى «شیار 143»

هیچ چیزی مثل سینما تأثیرگذار نیست

ما الان این ظرفیت را داریم در کشور [که] می تواند پیام رسانی کند، می تواند حرف های درست را منتقل بکند. فیلم هم چیز جذابی است؛ سینما خیلی عنصر جذابی است، رسانه  فوق العاده ای است، یعنی واقعا الان هیچ چیزی مثل سینما نیست از لحاظ اثرگذاری؛ خب! روی این زمینه کار بکنید؛ کارهای ابتکاری بکنید.
بیانات در دیدار اعضای شورایعالی انقلاب فرهنگی

هالیوود کاملا سیاسی است

موضوعات مربوط به تاریخ انقلاب اسلامی، دفاع مقدس، فلسطین و بیداری اسلامی از جمله موضوعات مهم و پرمایه برای استفاده در فیلمسازی هستند. یکی از مسائل دروغی که در دنیا تبلیغ می شود، این است که می گویند هنر نباید با سیاست آمیخته شود، در حالی که مجموعه های هنری غرب، از جمله هالیوود، کاملاً سیاسی هستند و اگر اینگونه نبود، چرا به فیلم های ضد صهیونیستی ایران اجازه  حضور در جشنواره های سینمایی را نمی دهند؟
بیانات در دیدار مسوولان و برگزیدگان جشنواره عمار با رهبر انقلاب

خود شما یک قهرمان هستید اگر...

اگر شما به عنوان یک کارگردان، به عنوان یک هنرپیشه، به عنوان یک فیلمنامه نویس، به عنوان یک عامل موثر در پدید آمدن این اثر نمایشی و این اثر دراماتیک جاذب و جالب، به عنوان کسی که در این میدان فعال است- حالا یا فیلمنامه نویس است، یا کارگردان است، یا فیلمبردار است، یا هرچه- نقش ایستادگی و نقش دشمن شناسی را ایفا کردید، نقش خودتان را شناختید و به آن عمل کردید، خود شما قهرمان یک داستان حقیقی هستید؛ خود شما می شوید یک قهرمان؛ همچنان که در یک هنر نمایشی، در یک داستان، یک قهرمان داریم، یک ضد قهرمان داریم؛ این قهرمان به سمت یک هدفی دارد تلاش می کند، مجاهدت می کند، کار می کند؛ شما اگر در جای خودتان قرار گرفتید، آن نقش خودتان را ایفا کردید، شما خودتان همان قهرمانید؛ آن وقت اثری که می سازید، بازی ای که می کنید، باروح تر، گرم تر، گیراتر و جذاب تر خواهد شد.
بیانات در دیدار هنرمندان سینما و تلویزیون

شاهنامه ما و تاریخ سازی های افسانه ای

دیگران با این کارهای هنرمندانه ای که بعضاً دارند، دارند یک باطل هایی را تبلیغ می کنند؛ شگفت اینکه ما هم همان حرف ها را قبول می کنیم! همین سریال کره ای که دارد پخش می شود و همه دارند آن را می بینند، یک تاریخ سازی و افسانه باطل است. آدم اگر بخواهد توی شاهنامه بگردد و اینجور داستانی را پیدا کند، ده، پانزده تا از این داستان ها می شود پیدا کرد. منتها طرف هنر به کار برده؛ وقتی کسی هنرمندانه کار می کند، پاداشش همین است که جنابعالی هم که هیچ علاقه ای به آن تاریخ و به آن فرهنگ ندارید، می نشینید و با کمال علاقه گوش می کنید و خواهی نخواهی آن فرهنگ را جذب می کنید! این خاصیت هنر خوب است.
بیانات در دیدار شعرا

جمهوری اسلامی ایده های پرطرفداری برای گفتن دارد

صنعت سینمای امروز صنعتی به ظاهر هنری، ولی در باطن سیاسی است. بیشتر شرکت ها و موسسات سینمایی در هالیوود مظهر اراده  سیاسی دستگاه منسجمی هستند که پشت صحنه  سیاست آمریکا قرار دارد و حتی در برخی موارد، فراتر از دولت ها نیز قرار گرفته است. نظام جمهوری اسلامی ایران حرف ها و ایده های جدیدی برای گفتن دارد که باید با استفاده از شیوه های هنرمندانه و تأثیرگذار، مطرح شوند. مردم سالاری همراه با حقیقت دینی، اکنون در ایران تحقق پیدا کرده و می توان با شیوه های هنری و نمایشی این واقعیت بی نظیر را به جهانیان معرفی کرد. حرف ها و ایده های جذاب و بسیار پرطرفدار در میان ملت ها، در نظام اسلامی ایران وجود دارد که می توان آنها را در قالب داستان های نمایشی بلند یا کوتاه و با شیوه ای هنرمندانه عرضه کرد. چنین آثار هنری، قطعا آثار بزرگی خواهند شد، اما هیچ گاه جایزه  اسکار یا نوبل هنری را دریافت نخواهند کرد، زیرا امروز کوس رسوایی دستگاه های جهانی پشتیبان هنر، در دنیا زده شده است. این جایزه ها هیچ ارزشی ندارند و هنرمندان نیز نباید برای کسب این جایزه ها به دنبال ساخت اثر هنری باشند. باید روش های هنرمندانه را فراگرفت و برای ساخت اثرهای هنری مبتنی بر حقیقت، همت کرد که این هدف نیز جز با تلاش هنرمندان متعهد و جوانان مومن محقق نخواهد شد. در کارهای سینمایی و مجموعه های تلویزیونی به هیچ وجه نباید از هنر و روش های هنرمندانه کم گذاشت.
بیانات در دیدار با عوامل مجموعه یوسف پیامبر

خیلی حرف دارید برای گفتن

آقاى حاتمى کیا مى گویند من نمى دانم راجع به جنگ چه بگویم. خیلى حرف دارید براى گفتن. شما سینماگران جنگ، پشت صحنه جنگ را چقدر تصویر کردید؟ چه شد که این جنگ شروع شد؟ کدام فیلم سیاسى بین المللى پلیسى، مى تواند شیرین تر از این در بیاید که شما تصویر کنید- اسناد هم الان وجود دارد- چطور شد که صدام حسین به خودش جرات داد و این گستاخى را کرد که به قصد تسلط بر ایران، به ایران حمله کند؟ نه اینکه همه ایران را بگیرد، بدون شک، قصد او این بود که خوزستان و یکى، دو استان دور و بر را بگیرد و به عنوان یک همسایه مقتدر بر حکومت مرکزى ایران- هر که باشد آن حکومت یا جمهورى اسلامى یا هر کس دیگر- مسلط بشود که مى شد؛ یعنى اگر این دفاع جانانه نبود و اگر آن تسلط بر خوزستان انجام مى گرفت، مگر ممکن بود یک حکومت مرکزى اینجا سر کار باشد و به آن کسى که بخشى از کشور را قدرتمندانه تصرف کرده، باج ندهد؟! خب، چه شد که این را وادار کردند که این حمله را انجام بدهد و او حمله کرد؟ و چگونه به او کمک کردند؟ و کدام کارخانجات به او سلاح شیمیایى فروختند؟ آنهایى که آن سنگرهاى هشت ضلعى و پنج ضلعى را درست کردند، چه کسانى بودند؟ کدام کشورها آن هواپیماها را به او دادند؟ آن مأمورین عالى رتبه سیاسى، امنیتى و نظامى اى که از کشورهاى مختلف- از جمله آمریکا- به بغداد آمدند و با او و مردان او ملاقات کردند، چه کسانى بودند؟ شما به اینها نپرداختید. اصلاً شخصیت صدام کیست؟ اینها براى قصه نویسى جا دارد.
بیانات در دیدار کارگردانان

تکلیف فیلمساز ایرانی

ملتی در یک دفاع 8 ساله با همه  وجود به میدان آمد. جوانان به جبهه رفتند و از فداکاری در راه ارزشی که برای آنها وجود داشت، استقبال کردند... مادران و پدران و همسران و فرزندان و کسانی که پشت جبهه تلاش می کردند نیز طور دیگری حماسه آفریدند. شما خاطرات 8 سال دفاع مقدس را مرور کنید، ببینید برای یک نگاه هنرمندانه به حالت و کیفیت یک جامعه، چیزی از این زیباتر پیدا می کنید؟... در زمینه مسائل گوناگون و قضیه فلسطین و... نیز همین طور است. به جرم تسلیم نشدن یک ملت در مقابل تمایل مستکبرانه قدرت های جهانی، این ملت محکوم می شود که با همه ابزارها- از جمله ابزار هنری- با او بشدت مبارزه شود. همان گونه که عرض کردم، سازمان سیا بخش هنری دارد و فیلم هایی که بعد از انقلاب علیه ما و علیه شیعه و اسلام درست کردند، بسیار زیاد است. شما که یک فیلمساز و سینماگر و بازیگر سینما و تئاتر و موسیقیدان و آهنگساز ایرانی هستید و این واقعیت و مظلومیت را ادراک می کنید، تکلیف تان چیست؟ آیا هیچ تکلیف مردمی وجود ندارد؟ من شنیده ام که در قضایای جنگ جهانی در روسیه، شورِ علی اف- آهنگ معروفی است که البته من نه آهنگش را شنیده ام، نه درست می دانم چیست؛ آقایان می دانند - در تهییج مردم برای وارد شدن به میدان جنگ، بیشترین تأثیر را داشت؛ یعنی در خدمت اهداف مردمی قرار گرفت. به طور طبیعی این توقع از هنرمند هر کشوری وجود دارد؛ بنابراین چطور می تواند نسبت به این قضیه بی تفاوت بماند؛ در حالی که دشمن از ابزار هنر استفاده می کند؟
بیانات در دیدار اصحاب فرهنگ و هنر

توقع این است به ارزش ها اهمیت بدهید

از لحاظ استعداد و ارائه  استعدادهای برجسته، ملت ما در کدام بخش از مسائل انسانی و زندگی، کمتر از ملت های دیگر بوده است؟ اگر بنده بخواهم از مافی الضمیر خودم تعبیر کنم، غم اول در باب مسائل مربوط به هنرهای نمایشی، این مساله است. ما از سینماگران و هنرمندان هنرهای نمایشی خودمان توقع داریم. بنده انتظار دارم همان گونه که در بخش های گوناگون کارهای بزرگ- از لحاظ علمی، صنعتی، اجتماعی و سیاسی- نسل نو ما هنرنمایی کرده است و فضای انقلابی جامعه و حضور مومنانه  دل های پرشور توانسته است معجزه نشان دهد، در زمینه  سینما و هنرهای نمایشی هم کار کنیم. ما به آنچه که تا امروز ارائه شده است، قانع نیستیم. درواقع برای این ملت، کم است... سوال این است که چرا ما نبایستی از این وسیله  تبیین رسا و بلیغ- سینما- برای ارائه  بهترین حقایق عالم که حقیقت دین است، بهترین استفاده را بکنیم؟ چرا پرداختن به حقیقت دین در فیلم های فارسی ضعیف است؟ این هم و غم دوم ما در اینگونه مسائل است که با شما مطرح می کنیم. طرف و مخاطب این قضیه شما هستید و این مسائل را باید با شما در میان گذاشت. دست اندرکاران این هنر، مسوولان این هنر هم هستند. چرا وقتی فیلمنامه ای می نویسید، برترین هنر را به کار نمی برید تا چهره  درستی از مفاهیم و ارزش های اسلامی ارائه کنید؟ چرا وقتی کارگردانی می کنید- ولو در فیلمی که ارتباط به مسائل مذهبی ندارد- ترتیب کارها، جریان امور و صحنه های وقایع را طوری به تصویر نمی کشید که در آن یک ارزش دینی یا یک مفهوم مذهبی جلوه پیدا کند و در چشم تماشاگر، شیرین بیاید، یا خدای نکرده احیاناً ژس آن انجام می گیرد؟ ارزش های اسلامی والاترین ارزش ها و برترین حقایقی است که می تواند یک انسان را به خود مجذوب یا در مقابل خود خاضع کند. توقع ما این است که در هنرهای نمایشی، به این ارزش ها اهمیت داده شود.
بیانات در دیدار با دست اندرکاران فرهنگی