جشنها و مراسم سنتی در استان مرکزی
بیل گردانی
این مراسم سنتی که نوعی ورزش باستانی و پهلوانی نیز محسوب می شود در شهر نیمور برگزار می شود . این مراسم در میدان اصلی نیمور برگزار می شود .
جشن هاوسرورهای خصوصی
این قبیل جشن ها عمدتا به صورت جشن عروسی و خواستگاری در مراحل مختلف برگزار می شود . شیوه برگزاری این نوع مراسم در قیاس با سایر نقاط کشور تفاوتهای چندانی ندارد ، ولی ویژگی برگزاری این مراسم به ویژه در مناطق روستایی استان متفاوت است . مراسم عروسی ، مراحل مختلف خواستگاری ، شیرینی خوران ، عقدکنان ، حنابندان و شب عروسی را دربر می گیرد.
جشن های ملی و مذهبی
در بیشتر نقاط استان مراسم اعیاد ملی مذهبی برگزار می شود . این نوع مراسم مانند جشن های ملی چهارشنبه سوری ، عیدنوروز ، سیزده بدر و عیدهای مذهبی قربان ، فطر، غدیرخم ، نیمه شعبان ، روز مبعث پیغمبر(ص) ، روز تولد ائمه اطهار و ..... با شور و شوق از طرف مردم برگزار می شوند.
قالیشویان
بر اساس روایات معتبر حضرت سلطان علی فرزند بلافصل امام پنجم که در اوایل قرن دوم هجری به دعوت اهالی فین ، قم و کاشان به این سرزمین مسافرت کرده بود در مشهد اردهال به شهادت رسیده است . گفته می شود در روز واقعه خون مطهر این شهید نقش های ترنج و محراب قالی را رنگین کرده است و از این رو پس از گذشت بیش از یک هزارو سیصد سال ، مردم فین کاشان همه ساله با برگزاری مراسم « قالیشویان » یاد آن امام زاده را گرامی می دارند . این مراسم در دومین جمعه مهرماه برگزار می شود
مراسم ویژه محلی اهو اهو
این سنت در روستای خورهه در شامگاه چهاردهمین ماه رمضان - شب تولد حضرت امام حسن (ع) برگزار می شود . با تاریک شدن هوا ، نوجوانان و کودکان به دسته هایی تقسیم می شوند و به در خانه ها می روند و اشعاری می خوانند . یکی از افراد گروه که از همه بزرگتر است با صدا ی بلند شعری می خواند و دیگران در پایان آن با صدای بلند اهواهومی گویند . این گروه معمولا به در منازلی می روند که فرزند پسر کوچکی داشته باشد . حال اگر نام فررزند کوچک یک خانواده «عادل» باشد ، این ابیات به صورت زیر خوانده می شود :
عـادل خـوان شمائیـد اهواهو ، از قلعه در نیائیـد اهواهو
کـه مردم دشمنت اند اهواهو ، به قصد کشتنت اند اهواهو
..........
آجیل بیار زودی اهواهو
در پایان اشعار معمولا پسر کوچک خانواده مقداری آجیل و تنقلات برای گروه مورد نظر می آورد . اگر صاحب خانه دیر آجیل بیاورد دوباره اشعار فوق خوانده می شود .
لهجه و اصطلاحات
گویش، لهجه واصطلاحاتی که در این بخش می آید در اصل ترکیبی از ناحیه عراق عجم و قسمتهای مرکزی ایران می باشد که پس از گذشت نزدیک به دو قرن هویتی خاص و مستقل پیدا کرده که ازلحاظ گویش و کلمات تغییرات جزئی نموده ولی از لحاظ مفهوم با دیگر نقاط کشور یکسان است .
درباره گویش اراکی باید گفت که قبل از پیدایش شهر فعلی اراک در نقاط مختلف این بخش از ایران لهجه های مختلفی وجود داشت ، از جمله گویش تاتی در منطقه وفس، لهجه مردم شراء(چراء) و کزاز و سربند که هر کدام در صوت و آوا تفاوتهایی با هم داشته و دارند، اماپس از بنای شهر اراک و اسکان گروههای مختلف در این شهر و مهاجرت مردمی با لهجه های مختلف به این ناحیه یک ترکیب خاصی از لهجه های مختلف بوجود آمد که تا قبل از پیدایش رادیو و سینما و تلویزیون متداول بود اما با پیدایش رسانه های گروهی و تسلط زبان لفظ قلم با لهجه تهرانی و زبان رسمی دولتی گویش محلی کم کم فراموش گردید و اینک مردم اراک تا حدی بدون لهجه بوده و کتابی یا تهرانی سخن می گویند. ولی در روستاها یا طراف و خود شهر محاوره پیرمردان و پیرزنان همان لهجه قدیمی می باشد و لغات والفاظی که در بین مردم روستاها و پیرمردان در سخن گفتن متداول و معمول است بیشتر واژه های فارسی دری و گاهی لغاتی از زبان اوستایی و پهلوی بوده که امروزه در حال نابودی و از بین رفتن است و ضرورت دارد برای حفظ و نگهداری واژه های اصیل قدیمی به روستاها و در بین عشایر رفته و به جستجوی آن پرداخت تا به این گنجینه نفیس ادبی دست یافت.
متأسفانه غلبه زبان تهرانی و جایگزینی کلمات بیگانه و تعمیم فرهنگ و راهیابی واژه های اروپایی،غالب لغات صحیح و قدیمی ما را پایمال کرده و از ادبیات فارسی خارج ساخته است تاجایی که پیرمردان و روستائیان را به خاطر استعمال کلمات درستشان مورد تمسخر قرار میدهند و بدون دقت به گفته های آنان می خندند و تفریح می کنند درحالیکه همانطوریکه ملاحظه خواهد شد بسیاری از لغات ریشه دار و اصیل و گاهی اوستایی و پهلوی که ریشه یابی شده اند معنی و تلفظ صحیح آن همان است که در سخن گفتن پیرمردان می آید و باتحقیق در فرهنگهای فارسی متقدمین از شعرای بزرگ ایران شواهد شعری نیز آورده شده است اما برای بسیاری از واژه ها نتوانستیم قرینه و معنی به دست آوریم زیرا در فرهنگ ها ضبط نشده اند.
منبع:
