«علی را از زبان علی» بشناسیم

10 کتاب خواندنی درباره حضرت امیرالمومنین علی علیه السلام.

«قدیس»

رمان «قدیس»، نگاهی تاریخی به بُعد حکومت داری حضرت امیرالمومنین علی(ع) در 5 سال دوران خلافت آن حضرت است. این رمان در اصل روایتی است از زندگی کشیشی که دوست دارد کلکسیونر کتب و اسناد خطی باشد و در این کار اشتیاق فراوانی برای جمع آوری کتاب های خطی دارد. خیلی ها بر این باور هستند که همیشه عشق آدم را نجات می دهد و حالا ما در رمان با همین پدیده مواجه هستیم. عشق کشیش به کتب خطی، او را به مردی تاجیک می رساند که می خواهد کتابش را بفروشد. اما همیشه در مسائلی که ارزش مادی داشته باشد، شیطنت هم وجود دارد. مرد تاجیک توسط یک عده جنایتکار کشته می شود و خانه کشیش هم مورد سرقت قرار می گیرد. این آغاز ماجرایی است که در نهایت کشیش را به مطالعه سرگذشت حضرت امیر(ع) علاقه مند می کند. کشیش مسیحی که در مسکو زندگی می کند، دوران کودکی و بخشی از زندگی اش را در بیروت گذرانده و اکنون نیز مجبور می شود برای حفظ جان خود به بیروت برود. جایی که هم برخی اقوام او در آنجا زندگی می کنند و هم دوستان محققی چون جرج جرداق نویسنده کتاب «الامام علی صوت العداله الانسانیه» انتظارش را می کشند. با سفر کشیش به لبنان، ماجراها شکل گیراتری به خود می گیرد و البته داستان وارد روایت های تاریخی می شود و نویسنده تلاش می کند وقایع تاریخی پیرامون بُعد حکومتی امام علی(ع) را یکی بعد از دیگری با پیچ وتاب هایی تعریف کند و همین موضوع باعث می شود که به نظر برسد نویسنده کمی از موضوع روایت اصلی داستان که در واقع خود کشیش مسیحی است دور شده است. کشیشی که در نوعی مظلومیت خاص قرارگرفته، اما به سوی حق رهنمون می شود و در می یابد که مظلومیت او در مقابل علی(ع) چیزی نیست.

کتاب «قدیس» اثری است به قلم ابراهیم حسن بیگی که نشر نیستان آن را منتشر نموده است.

«فروغ ولایت»

کتاب «فروغ ولایت» اثری از آیت الله شیخ جعفر سبحانی است که به سیره و روش حضرت امیر (ع) پرداخته است. نویسنده فرزانه، آیت الله جعفر سبحانی با تقسیم حیات نورانی حضرت أمیرالمومنین علیه السلام به پنج دوره، مهم ترین جریانات زندگی ایشان را ترسیم کرده است. ایشان در این اثر وزین سعی کرده سیر زندگی ایشان را از طرفی گویا و روان حکایت کرده و از دیگر سو کاملا مبتنی بر منابع دسته اول تاریخی و روائی باشد. نکته متمایز این اثر، جامعیت آن است که از همان آغاز زندگی حضرت تا شهادت ایشان، تمام عرصه ها زندگی ایشان را در کنار آیات و روایات مربوطه تشریح کرده و در هر مورد به تبیین بعدی از فضائل حضرت می پردازد. البته رسالت اصلی این کتاب، ترسیم زندگی شخصی و عادی حضرت است که بخوبی هم از عهده آن برآمده است. این کتاب را موسسه امام صادق (ع) در 860 صفحه منتشر نموده است.

«علی از زبان علی»

حکایت زندگانی یک شخص آن زمان جذابیت پیدا می کند و شناخت از یک انسان فراتاریخ آن زمان واقعی تر بوده و به حقیقت نزدیک خواهد بود که از زبان خودش بیان شود. استاد شهیدی، که یکی از پژوهشگران معاصر تاریخ اسلام است، با آثار غنیّ و پرمحتوایی که در این زمینه از خود به جای گذاشته، توانسته به یکی از ماندگاران عصر تبدیل شود. وی در کتاب «علی از زبان علی» به روایت جذاب زندگانی أمیرالمومنین علیه السلام از بیان خود حضرتشان استفاده کرده و برهه های گوناگون زندگانی ایشان را تشریح کرده است. این کتاب را انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی در 208 منتشر و روانه بازار کتاب نموده است.

«دانشنامه امام علی علیه السلام»

این اثر را پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر نموده، مجموعه ای کامل و بی نظیر برای محققان تاریخ و سیره أمیرالمومنین علیه السلام که در شش هزار صفحه و دوازده جلد، با همکاری مبرّزترین مورخان معاصر همچون آیت الله جوادی آملی، علامه عسکری، سیدجعفر مرتضی عاملی، استاد شهیدی، حجج اسلام دوانی، جعفریان، جاودان و ... زیرن نظر حجت الاسلام علی اکبر رشاد تألیف شده است. نکته مهم اینکه این اثر صرفا جمع آوری مطالب تاریخی نیست، بلکه چینش موضوعات و نقل و تحلیل مباحث مربوطه، مبتنی بر دیدگاه های خاص تاریخی و اعتقادی شیعه است. این مجموعه ارزشمند که شامل یکصد و سی مدخل اصلی و حدود سه هزار مدخل فرعی است و بیش از دویست محقق در تألیف آن همکاری داشته اند. موضوعاتی همچون: حکمت و معرفت، مبدأ و معاد، نبوت و امامت، اخلاق و سلوک، و همچنین مباحث بسیار مبتلابه حقوق، سیاست و اقتصاد در سیره و دیدگاه أمیرالمومنین علی  علیه اسلام در این کتاب بررسی شده است.

«امیرالمومنین علی ابن ابی طالب علیه السلام

«اگر همه درختان قلم شوند، همه دریاها مرکّّب، همه ملائک حسابگر و همه آدمیان نویسنده شوند، هرگز نخواهندتوانست فضائل علی بن ابیطالب علیه السلام را شمارش کنند.» سخن، با این روایت ناب نبوی آغاز می شود. نویسنده که از عالمان دین است، این حدیث شریف را بر دیدگان خود قرار می دهد و در پی بیان قطره ای از دریای فضائل حضرت امیرالمومنین علیه اسلام بر می آید. وی با تسلّط کاملی که بر آیات و روایات این موضوع داشته و با اشرافی که بر منابع تاریخی و حدیثی شیعه و اهل سنت دارد، علاوه بر بیان روایات ناب درباره القاب و مناقب حضرت، فضائل ایشان حتی از زبان مخالفان و معاندان را نیز تبیین کرده و به بحث های عمیق روائی و اعتقادی در این موضوع می پردازد تا در نهایت مجموعه کم نظیر و ماندگاری در این موضوع برجای گذارد. کتاب «امیرالمومنین علی ابن ابی طالب علیه السلام» اثر احمد رحمانی همدانی است که نشر منیر آن را در 1040 صفحه منتشر نموده است.

«اصحاب امام علی علیه السلام»

کتاب «اصحاب امام علی علیه السلام» اثری است تحقیقی که سیداصغر ناظم زاده قمی آن را تالیف نموده و انتشارات بوستان کتاب قم آن را در 2 جلد منتشر نموده است. این که در دورانی از تاریخ، شخصیت بزرگی چون امیرالمومنین علیه السلام با یاری چه کسانی توانست برگ مهمی از تاریخ را رقم زده و نقطه عطفی ماندگار ایجاد کند، اهمیت موضوع این کتاب را روشن می سازد. همچنین علاوه بر اهمیت اصل موضوع، آنچه که این اثر را ارزشی مضاعف می بخشد، اینست که با دسته بندی اصحاب حضرت أمیرالمومنین علیه السلام ، یاران صدیق و وفادار حضرتش را از آنانکه پس از مدتی، به هردلیلی از یاری ایشان کناره گرفته و اینان را از اصحابی که بعدها در جرگه مخالفان حضرتش برآمدند نیز جدا کرده و جنبه های مختلف حیات فردی، اجتماعی و سیاسی هریک از آنها را تبیین می کند. نویسنده در این اثر با تأکید و توجه بسیار بر منابع کهن، شناسائی هزار و 110 نفر از اصحاب را هدف قرار داده است.

«امام علی (ع) در قرآن»

کتاب «امام علی (ع) در قرآن» اثر علامه سیدمرتضی عسگری که موسسه علامه عسگری آن را چاپ نموده است. علامه سیدمرتضی عسگری را می‌ توان از معدود افرادی دانست که هم در زمینه پژوهش و هم فعالیت های اجتماعی و سیاسی موفقیت های بسیاری را کسب کرده است که از جمله موفقیت‌ های ایشان تاسیس حزب الدعوه عراق را می توان نام برد. کتاب حاضر در پاسخ به شبهات یکی از علمای بزرگ وهابی است. او که در کتاب خود مساله امامت ائمه علیهم السلام را مورد تشکیک قرار داده است این سوال را مطرح می‌ کند که اگر امامت تا این اندازه در اسلام مهم است به چه دلیل در قرآن به نام اهل بیت تصریح نشده‌ است. علامه عسگری در این کتاب به این شبهه اساسی با استفاده از آیات قرآن و احادیث مورد قبول اهل سنت پاسخی مستدل داده است و اثبات کرده که اصل امامت در آیات متعدد قرآن ذکر شده است و دلیل عدم تصریح به نام اهل بیت علیهم السلام در قرآن را بیان می‌ کند.

«المراجعات»

علامه سیدعبدالحسین شرف الدین از شخصیت‌ هایی است که در زمینه مباحث کلامی میان شیعه و اهل سنت شهرت بسیاری دارد و میان علمای شیعه جایگاه ویژه‌ ای دارد. کتاب «المراجعات» که موسسه چاپ و نشر بین الملل آن را منتشر نموده، حاصل نامه‌ های دو عالم بزرگ شیعه و اهل سنت یعنی علامه شرف الدین و شیخ سلیم البشری المالکی رییس وقت داشگاه الازهر مصر است. محتوای نامه‌ ها اختلاف اساسی میان دو مکتب یعنی در مساله امامت می‌باشد. در این نامه‌ها شیخ الازهر به ایراد برخی سوالات درباره اصل جانشینی حضرت علی علیه السلام و دلایل آن پرداخته است که علامه شرف الدین با استناد به منابع خود اهل سنت به سوالات او پاسخ داده است و یکی از مهمترین کتب در اثبات حقانیت مذهب شیعه است.

«خصائص الائمه علیهم السلام»

کتاب «خصائص الائمه علیهم السلام» تألیف سید رضى، عالم نامدار شیعه و تدوین کننده نهج البلاغه است. موضوع  کتاب، زندگى و سخنان امیرمومنان على علیه السلام  است. سید رضى در این کتاب روایاتى را که درباره حضرت على علیه السلام است جمع آورى نموده و با اشاره به معجزات و سخنان آن حضرت تاریخ کامل و گویایى را از زندگانى آن حضرت ارائه نموده است. کتاب «خصائص الائمه علیهم السلام» براى تحقیق در زندگى حضرت على علیه السلام کتابى ارزشمند و قابل توجه است. این کتاب از زمان نگارش مورد توجه و علاقه شدید علماى اسلام قرار گرفت و در بسیارى از کتاب  هاى معتبر به آن اشاره شده و یا به مطالب آن استناد شده است. این کتاب از اولین کتاب  هاى معتبرى است که به وسیله فقهاى بزرگ شیعه درباره زندگانى حضرت امیر علیه السلام نگاشته شده است. نگارش این کتاب موجب گشت تا سید رضى تصمیم به جمع آورى کتاب شریف «نهج البلاغه»  بگیرد و همین هم سبب ناتمام ماندن کتاب حاضر شد، زیرا همان گونه که از نام کتاب روشن است سید رضى تصمیم داشت در این کتاب زندگانى تمام ائمه علیهم السلام را بیاورد اما به امام علی (ع) اکتفا نمود.

این کتاب شامل موضوعات فراوانى درباره زندگانى امیرمومنان على علیه السلام است از جمله: خصائص امیرمومنان على علیه السلام، معجزات آن حضرت، علم آن حضرت به تنزیل قرآن، جنگ با خوارج نهروان، سخنرانى پیامبر اسلام درباره حضرت على صلوات الله علیهما و آلهما، سخن عمر درباره آن حضرت، سوالاتى که از آن حضرت شده است، وصیت آن حضرت به کمیل، کلام آن حضرت درباره دنیا و ... این کتاب را محمدعلی چلونگر علی بنائیان ترجمه انتشارات آستان قدس رضوی منتشر نموده است.

«امام علی (ع) و خوارج»

علامه سیدجعفر مرتضی عاملی بعنوان بزرگ مورّخ زمانه، دارای آثار تاریخی بسیاری است که در عصر حاضر، افقی نو فراروی خواننده قرار می دهد که مبتنی بر مبانی کلامی و روائی شیعه است. کتاب «امام علی (ع) و خوارج»، یکی از آثار ایشان است که به کالبد شکافی و جریان شناسی «خوارج» از گذشته تا به امروز می پردازد. ایشان با اجتهاد بی نظیری که در منابع دسته اول تاریخی و فرمایشات أمیرالمومنین علیه السلام می کنند، فضای فکری، فرهنگی، سیاسی دوران حکومت امیرالمومنین علیه السلام را مورد مطالعه قرار داده و در خلال آنها به مهم ترین پرسش های تاریخی درباره خوارج پاسخ می دهد. بررسی علل روانشناختی و جامعه شناختی، شکل گیری و گسترش این طرز فکر، تحلیل دیدگاه ها و روش های امام علیه السلام برای تقابل با این جریان و در نهایت هم ارزیابی سیاست های معاویه در این مورد، از دیگر مباحثی است که این کتاب را «جامعیت» بخشیده و آن را از امثالش متمایز می کند. این کتاب را محمد سپهری در 682 صفحه به فارسی ترجمه نموده است.

---

منبع: مشرق