فرزندان فتحعلی شاه قاجار

دوره فتحعلی شاه قاجار ، از حیث سیاسی ، مشکلات بزرگی داشته  اما  از جهات اقتصادی، فرهنگی ، مذهبی و فکری تاثیری به سزا در تقدیر آتی ایران داشته  و نقش ایفا کرده است.

عباس میرزا فرزند نامی فتحعلی شاه

فرزندان عدیدة شاه -  که تعداد آنها به ده ها تن بالغ میشد ٓ اغلب نامی در تاریخ معاصر ایران باقی نگذاشته اند ، اما از میان آنها بدون تردید عباس میرزا قاجار، سر آمد بود. در کنار او میتوان به محمدعلی دولتشاه _ حاکم کرمانشاه ٓ اشاره کرد که با عباس میرزا رقابت داشت که رقابت های او با ولیعهد قانونی کشور نقش به سزایی در شکست ایران  در جنگ علیه روسیه را ایفا کرد. بعد از دوره فتحعلی شاه میتوان از شاهزاده هایی را نام برد که دلبسته فرهنگ و ادب بودند که از آنها میتوان به علیقلی میرزا اعتضادالسلطنه  که رییس دارالترجمه ناصری بود ، طهماسب میرزا مؤیدالدوله که در فقه و اصول شیعه دستی داشت ،    فرهادمیرزا معتمدالدوله هم نویسندگی میدانست و هم در زبان و ادبیات عربی چیره دست بود،

و فرزند او یحیی میرزا از مشروطه خواهان بود و جان خود را در همین را داد.... و بر این فهرست میتوان نام خیلی از دیگر شاهزاده های قجری را نام برد که از جمله در میان زنان دربار قاجار بانوان هنرمند کم نبودند. هر کدام از آنها، بنابه علاقه و یا استعدادشان، به هنرهایی چون نوازندگی، خوشنویسی یا نقاشی روی می آوردند.

ام سلمه خواهر عباس میرزا

ام سلمه، مشهور به گلین خانم، یکی از برجسته ترین این دختران بود؛ شعر می سرود، در تذهیب کاری مهارت داشت و خط را بسیار خوب می نوشت، او چهارمین دختر فتحعلی شاه قاجار بود. مادرش از اهالی گرجستان و زیباچهر خانم نام داشت. برادر تنی اش محمدعلی میرزا دولتشاه، پسر ارشد شاه، بود. ام سلمه خوشنویسی را نزد اساتیدی چون زین العابدین اصفهانی و حاج علی آقا، پسر میرزا علی محمدخان نظام الدوله، فرا گرفت. او در نوشتن خط نسخ مهارت داشت، به طوری که در رده خوشنویسان مطرح قرن سیزدهم قرار گرفت.

خدمات عباس میرزا

از جمله فعالیت هایی که در راستای پیشرفت علمی بوده است میتوان به اعزام دانشجو به اروپا نام برد
که عباس میرزا با ژنرال گاردان قرار می گذارد تا هر سال جمعی از جوانان ایرانی برای تحصیل به پاریس بروند. وعده گاردان به نتیجه نمی رسد و وی به همراه همراهان خود عازم فرانسه می شود. پس از ورود سفیر انگلیس به ایران وی از اعزام جوانان ایرانی به لندن استقبال می کند. در سال ۱۲۲۶ قمری که مأموریت سفیر انگلیس به اتمام می رسد، وی همراه با دونفر ایرانی عازم کشور خود می شود. این دو ایرانی عبارت بودند از محمدکاظم فرزند نقاش باشی و حاجی بابا افشار. اولی به دنبال تحصیل در نقاشی بود و دومی تحصیل طب .

میتوان یافت برخلاف روایات مشهوری که آمده که همگی شاهزاده ها و درباریان قاجار اهل فسق و فجور و ناآگاهی  بودند بلکه در میان آنها برخی از بزرگان هنر و ادب این کشور و برخی دیگر نقش اساسی در تحولات اجتماعی و فرهنگی و سیاسی داشتند.

منبع : زندگینامه عباس میرزا . فرزندان فتحعلی شاه. زندگینامه ام سلمه