آیا تبریز همچنان شهر بدون گدا است؟!

شهر تبریز تنها کلانشهری است که به بی گدایی شهرت یافته و به عنوان شهر موفق در مبارزه با تکدی گری در ایران مطرح است اما آیا این همچنان بدون گداست؟

«فقر در جامعه» و «کوچ افراد از روستاها به شهرها» باعث ایجاد پدیده ای شده به نام «تکدی گری». هرچند دو عامل در به وجود آمدن این معضل اجتماعی تاثیرگذارهستند اما به طور کلی اعتیاد، سالمندی، معلولیت، ناتوانی جسمی، افراد بی سرپرست و چندی دیگر اگر حمایت مالی نشوند جزو متکدیان محسوب می شوند. به تمام مقدسات قسم می خورند، از امامان گرفته تا مادر، از قرآن گرفته تا کوچکترین فرزند، گریه می کنند تا دلتان برایشان بسوزد و کمکی مالی به آن ها کنید.

کودکی زیر 5 سال در پیاده رو مشق می نویسد و یا مادری نوزادی را در آغوش گرفته است، پیرمردی وسط پیاده رو دراز کشیده و یا دختر بچه ای با روسری گلی برای فروش یک فال از شما تقاضا می کند، همه ی این افراد در طبقه افراد نیازمند قرار می گیرند هرچند برخی خبرها از درآمدهای میلیونی این افراد نیز حکایت دارد. در جامعه کنونی که گدا بودن شغل محسوب می شود و یک معضل اساسی است آیا انتقال برخی گدایان از شهری به شهر دیگر مشکل را حل می کند؟

ورامین با مشکل گدایان خیابانی مواجه است

شهر ورامین با بیش از 220 هزار نفر جمعیت در جنوب شهر تهران واقع شده است. این شهرستان به دلیل موقعیت جغرافیایی خود دارای مهاجران داخلی و خارجی فراوانی است و متاسفانه در طول دهه های اخیر شاهد بیش از پیش خلافکاران و متکدیان بوده است. در روزهای اخیر خبر جمع آوری متکدیان از کرج و انتقال آن ها به شهرستان ورامین موجب نگرانی شهروندان ورامینی شد. شهردار کرج روز شنبه با اشاره به اجرای طرح جمع آوری متکدیان از این شهر اظهار داشت: «در هفته گذشته با کمک نیروهای شهرداری توانستیم عده  بسیار زیادی از متکدیان را از سطح شهر جمع آوری کنیم ولی به دلیل همکاری نکردن ارگان های مربوطه در بحث نگهداری آن ها مجبور شدیم، این افراد را روانه ورامین کنیم.»

حال باید دید هدف از این انتقال چه بوده است؟ این در حالی است که ورامین پیش از این از ازدحام تکدیگران در امان نبوده است. سوالی که شهروندان ورامینی مطرح می کنند این است که چطور وقتی هنوز گدایان در سطح شهر ورامین می لولند، قرار است بر شمار گدایان افزوده شود؟ این در حالی است که شهرداری ورامین گفته است هیچ گونه هماهنگی با مدیریت شهری ورامین در این موضوع نشده است. علی حیدریان شهردار ورامین گفت: امروز یکی از دغدغه ها و مشکلات شهری در ورامین، افزایش تعداد گدایان و متکدیان است. هنوز مشکل گدایان و متکدیان در ورامین حل نشده و نیازی نیست که برخی گدایان شهرهای دیگر را به این منطقه انتقال دهند.

رشد متکدیان نوظهور در تبریز

متاسفانه معضل تکدی گری در بسیاری از کلانشهرهای جهان به نوعی روزبه روز در حال افزایش است. در ایران بین کلانشهرها نیز آمار دقیقی از تعداد گدایان در دسترس نبوده ولی براساس اطلاعات غیررسمی منتشر شده، تهران و مشهد بیشترین آمار گدایان را به خود اختصاص داده اند. در این میان شهر تبریز تنها کلانشهری است که به بی گدایی شهرت یافته و به عنوان شهر موفق در مبارزه با تکدی گری در ایران مطرح است. این روزها به واسطه رشد متکدیان نوظهور و گدایان وارداتی داد مسوولان درآمده است به طوری که شهردار تبریز در این راستا ضمن احساس تکلیف و پیش قدمی نسبت به سایر مسوولان و دست اندرکاران، با ابراز نگرانی از این روند یادآور می شود شهر تبریز از دیرباز به شهر بدون گدا در کشور شهره بوده است. با کمک و همکاری دستگاه های مسوول نظیر بهزیستی، نیروی انتظامی و دستگاه قضایی از یک سو و نهادهای مردمی و خیرین از سوی دیگر، تبریز تنها شهری در کشور است که هیچ گدا یا متکدی ای در معابر، خیابان ها و میادین شهری آن دیده نمی شد. اما اخیرا شاهد فعالیت تعدادی از متکدیان نوظهور در برخی میادین و خیابان های تبریز هستیم که این موضوع به جایگاه و شهرت تبریز لطمه زده است. علیرضا نوین جمع آوری این متکدیان از سطح خیابان های شهری تبریز را ضرورتی اجتماعی دانست و در ادامه بر لزوم اقدام عملی و سریع مسوولان امر به ویژه دستگاه قضایی، سازمان بهزیستی و نیروی انتظامی در برخورد و جمع آوری متکدیان از سطح شهر تبریز تاکید کرد.  وی در عین حال از آمادگی شهرداری برای مشارکت در این کار خبر داد و ابراز امیدواری کرد با اقدام به موقع و سریع مسوولان، تبریز همچنان عنوان شهر بدون گدای کشور را در اختیار داشته باشد.
تکدی گری آثار روانی نامطلوبی بر فرد متکدی و شهروندان دارد
گدایی زمانی که با تظاهرات رفتاری، احساسی و بدنی فرد برای دریافت کمک های مالی بیشتر همراه باشد، کاهش احساس«خودارزشمندی» را به دنبال دارد.
این افراد از هویت فردی و اجتماعی خود احساس رضایتمندی ندارند و گسترش این هویت نامطلوب فردی - اجتماعی، علاوه بر آن که بر رضایت از زندگی آنها تاثیر منفی می گذارد، ممکن است نگرشی توأم با بغض و کینه را نسبت به اجتماعی که آنها را به این موقعیت وادار کرده و حتی کسانی که به آنها کمک می کنند، ایجاد نماید و این خود می تواند به دادن مجوز به خود برای اقدامات تلافی جویانه، از جمله سرقت از اموال دیگران، منجر شود.

تفاوت شیوه های سنتی و جدید تکدی گری

تفاوت روش های جدید با گدایی به شیوه سنتی آن در این است که در اولی فرد کمک کننده این توهم را پیدا می کند که در مقابل دادن بخشی از سرمایه خود، چیزی دریافت کرده که به کار دنیا و حتی دین او می آید و در دومی فقط احساس رضایت درونی را ایجاد می کند. ضمن آن که شیوه های جدید، مانند گرفتن فال و ادعای پیشگویی در زندگی مراجعه کننده، خود می تواند بسترهای جدید و خطرناکی از معضلات خانوادگی و اجتماعی را دامن بزند.
عنصر مشترک انواع مختلف تکدی گری، فریب دادن دیگران به منظور دستیابی به خواسته های مادی از سهل ترین راه ممکن است، البته فریب بالاتر در روش های جدید این است که کمک کننده، در نقش کمک خواهنده(متکدی) ظاهر می شود که این جابجایی نقش نوعی احساس کاذب مفید بودن را در فال گیرنده یا پیشگویی کننده ایجاد می کند.

شیوه های جدید تکدی گری نظیر فروختن فال، دعا و... سبب می شود برخی از کمک خواهنده ها کمتر از عقل، دانش، توکل به خداوند و مشورت صاحبنظران در حل مشکلات خود استفاده کنند، البته این روش های جدید باعث گردش اقتصادی می شود با این تفاوت که این گردش فقط در حساب های در گردش متکدیان اتفاق می افتد!
به هر روی به نظر می رسد که چنانچه مساعدت های آبرومندانه جایگزین گدا پروری شود، کم کم از شمار جمعیت متکدیان جلوگیری خواهد شد و این مهم نیز نیازمند فرهنگ سازی است، لذا باید عموم شهروندان به این باور برسند که بهترین راه کمک های نوع دوستانه و صدقه دادن، مبادی تعریف شده رسمی و نهادهایی نظیر بهزیستی، انجمن ها و تشکل های خیریه مردمی، کمیته امداد، تشکل های مردم نهاد فعال در این بخش و... است.

منابع: هم میهن/ تابناک/ ایسنا