در غسل واجب است به تمام بدن دست بمالیم؟

غسل های واجب هفت تا می باشد: 1) غسل جنابت 2) غسل حیض 3) غسل نفاس 4) غسل استحاضه 5) غسل مس میت 6) غسل میت 7) غسلی كه به واسطه ی نذر و قسم و مانند اینها بر انسان واجب می شود. (توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، ص221)

در این نوشتار برخی از سوالاتی که در مورد غسل ممکن است برای شما مطرح شود را مورد بررسی قرار می دهیم:
سوال: در هنگام غسل چه جاهایی از بدن لازم است حتما شسته شود؟
یکی از شرایط صحت غسل این است که آب به تمام سطح بیرونی (خارجی ) که ظاهر است و دیده می شود برسد. چنان که در توضیح المسائل آمده است: "اگر در غسل به اندازه سر مویى از بدن نشسته بماند، غسل باطل است، ولى شستن جاهایى از بدن که دیده نمى شود، مثل توى گوش و بینى، واجب نیست".[1] و "جایى را که شک دارد از ظاهر بدن است یا از باطن آن، شستن آن لازم نیست، ولى احتیاط در شستن است".[2] و "اگر سوراخ جاى گوشواره و مانند آن به قدرى گشاد باشد که داخل آن دیده شود، باید آن را شست و اگر دیده نشود شستن داخل آن لازم نیست".[3]
سوال: آیا در غسل ترتیبی هر قسمت را باید از بالا به پایین شست؟ در این صورت اگر به طور غیر عمد دست از پایین به بالا کشیده شد آیا غسل باطل است و باید آنرا از ابتدا اعاده کرد؟
نظر همه مراجع معظم تقلید ازجمله مقام معظم رهبری این است که: در غسل لازم نیست بدن را از بالا به پایین بشوید. بله تنها از مراجع معاصر آیة الله العظمی بهجت (ره)، شستن از بالا به پائین را در غسل ترتیبی به احتیاط وجوبی لازم می دانند. (توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج 1، ص: 222، مسأله 380)
سوال: آیا برای ترشحاتی که بعد از ملاعبه خارج می شود باید غسل جنابت به جا آورد؟
آب هایی که از انسان خارج می شود دارای احکام متفاوتی است که بعضی از آنها پاک و بعضی ها نجس هستند و آبی که بعد از ملاعبه از انسان خارج می شود و در اصطلاح به آن مذی گفته می شود پاک است. بنابراین نماز و روزه با حفظ بقیه شرایط صحیح بوده و هیچ گونه کفاره ای بر عهده شخص نیست. همچنین با ورود به حرم و مسجد، شخص گناهی مرتکب نمی شود. (آبى که گاهى بعد از ملاعبه و بازى کردن از انسان خارج مى شود (و به آن "مَذى" مى گویند) پاک است و نیز آبى که گاهى بعد از منى بیرون مى آید (و به آن "وَذى" گفته مى شود) و آبى که گاهى بعد از بول بیرون مى آید (و به آن "وَدى" مى گویند) اگر بول به آن نرسیده باشد، پاک است. چنانچه انسان بعد از بول استبراء کند و بعد آبى از او خارج شود و شک کند که بول است یا یکى از اینها، پاک است)
سوال: آیا نمازهای کسی که به جهت ندانستن مسئله، پس از استمنا غسل نمی کرده، صحیح است؟
خیر، نمازهای او باطل است و باید نمازهایی را که با حالت جنابت به جا آورده است، قضا نماید. زیرا طهارت از حدث (منظور از حدث چیزی است که وضو یا غسل را باطل می کند، مثل خواب و جنابت و.... )، شرط صحت نماز است و اگر کسی این شرط را ترک کند، نمازش باطل است و فرقی نمی‌کند آن را عمداً ترک کرده باشد یا سهواً و به آن عالم باشد یا جاهل. (تحریر الوسیلة، ج 1، ص 154: القول فی خلل الواقع فی الصلاة، مسئله‌ی 1؛ عروة الوثقی، ج1، فصل فی الخلل الواقع فی الصلاة ،مسئله‌ی ‌5)

پاسخ دفاتر مراجع:

دفتر حضرت آیة الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی):

صحیح نیست.

دفتر حضرت آیة الله العظمی بهجت (ره):

نمازهایی را که بدون غسل خوانده باطل است .

دفتر حضرت آیة الله العظمی فاضل لنکرانی (ره):

نمازهایی را که بدون غسل خوانده باطل است.

دفتر حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی):

باید نمازهایی که بدون غسل واجب و یا مستحب معتبری خوانده قضا کند.

سئوال: آیا در غسل حتماً باید دست به اعضای بدن كشید یا اینكه فقط آب به آنها جاری شود كافی است؟
در غسل لازم است آب به پوست بدن برسد، پس اگر بدون دست مالیدن، آب به تمام بدن برسد نیازی به دست مالیدن نیست.  (استفتائات امام خمینی(ره)، ج1، س117)

پی نوشتها:
 [1] توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج 1، ص 221، مسئله 374.
[2] توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج 1، ص 221، مسئله 375.
[3] توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج 1، ص 221، مسئله 376.