پر سروصداترین بیماریهای سال 94
مرس مرزها را در هم شکست
در سال 93 ویروس ابولا مانند هیولایی از کشورهای غرب آفریقا برخاست و عدهی زیادی را به کام مرگ کشاند. با وجود اینکه در سال 94 همچنان وحشت از انتشار این بیماری در همهی جهان وجود داشت، اما ویروس دیگری مرزها را در هم شکست و نقل محافل شد. ویروس بیماری مرس! ویروسی به نام کرونا که در کشورهای عربی همسایه قربانی می گرفت و رفته رفته سر و صدای زیادی در کرهی جنوبی به پا کرد و به کشورهایی مانند فرانسه، مصر و حتی آمریکا نیز رسید. این بیماری به «سندرم تنفسی خاورمیانه» شهرت گرفت.
عربستان کانون اصلی مرس و ناقل آن شتر معرفی شد و جان هزاران نفر در کشورهای مبتلا را گرفت. ابتدا تصور میشد که این ویروس صرفا از حیوان به انسان منتقل میشود، اما بعد از ابتلای پرسنل بیمارستانی در عربستان و ابتلای هماتاقیهای بیماران مبتلا، مشخص شد که این بیماری از طریق تماس با بزاق فرد آلوده و یا از طریق هوا نیز قابل انتقال است.
بیماری مرس علائمی مانند علائم آنفلوانزا را از خود نشان داد، مانند تب شدید، تنگی نفس، سرفههای شدید، درد در قفسهی سینه، سردرد، لرز، گلودرد، حالت تهوع، اسهال و غیره. در برخی موارد نیز بیمار دچار مشکلات جدی مانند نارسایی کلیوی شد و حدود 37 درصد مبتلایان جان خود را از دست دادند.
دانشمندان اعلام کردند که واکسن یا درمانی برای این بیماری وجود ندارد. پزشکان برای کنترل این بیماری صرفا به درمان علائم آن یعنی تب و سرفه و غیره پرداختند. دانشمندان نیز اعلام کردند که مهمترین راه مقابله با این بیماری پیشگیری از تماس با افراد آلوده و خودداری از تماس با حیواناتی مانند شتر و محدودیت های مسافرتی به کشورهای عربی بخصوص عربستان و کرهی جنوبی است.
بیماری تب خونریزی دهندهی کریمه کنگو
این بیماری با نام عجیب خود، چندین تن از هموطنان مان را به کام مرگ کشانید. در سال 94 پیام های زیادی در خصوص هشدار شیوع این بیماری در کشور دست به دست چرخید. اما متخصصان بر این عقیده بودند جایی برای نگرانی و وحشت وجود ندارد و فقط باید احتیاط کرد.
تب کریمه کنگو نام خود را از دو دانشمند در کریمهی اوکراین و دیگری در کنگو (آفریقا) می گرفت که مطالعات زیادی در خصوص این بیماری انجام داده و به این بیماری مبتلا شده بودند. گفته میشد کشورهایی با سیستم دامداری سنتی بیشتر در معرض این بیماری قرار می گیرند، چون عامل اصلی آن کنه است. این بیماری از دام به انسان منتقل میشود.
با وجود نگرانی هایی که در سطح جامعه شکل گرفت، متخصصان اعلام کردند که این بیماری جزو بیماریهای بومی کشور است و بیشتر افرادی که با دام و گوشت سر و کار دارند، مانند قصاب ها، کارگران کشتارگاهها، دامداران، چوپان ها، دامپزشکان و غیره و بعد از آن آشپزها و خانمهای خانه دار در معرض خطر قرار دارند. علاوه بر این، کادر پزشکی بیمارستان ها که با بیماران مبتلا به این بیماری سروکار داشتند نیز جزو دیگر قشر در معرض خطر اعلام شد.
نحوهی انتقال تب کریمه کنگو به این صورت است که ویروس بیماری بعد از گزش کنه و یا تماس مستقیم با لاشهی دام آلوده بعد از ذبح، وارد بدن میشود. کنهها همیشه اطراف دام ها و یا روی سطح بدن آنها جمع میشوند و به همین دلیل همیشه امکان انتقال این بیماری به انسان زیاد است. علاوه بر گزش پشه، اگر با خون یا ترشحات بدن فرد آلوده تماسی وجود داشته باشد بیماری از انسان به انسان نیز سرایت میکند.
از علائم این بیماری که خود را بین یک تا 9 روز بعد از آلودگی به ویروس نشان میدهد میتوان به تب، سرگیجه، دردهای عضلانی، کمردرد، گردن درد، حساسیت چشم ها به نور، استفراغ، بیرون روی، گلودرد، منگی، دل درد، بیحالی و غیره اشاره کرد. آلودگی شدید به تب کنگو علائم جدی تری مانند نارسایی کبدی، کلیوی و یا ریوی نیز بروز میدهد.
برای این بیماری نیز واکسنی وجود ندارد و پیشگیری، موثرترین راه مقابله با آن عنوان میشود. سم پاشی دام و اقدامات بهداشتی افرادی که با دام یا فرد آلوده به بیماری سروکار دارند، از نکات مهم پیشگیری از تب کریمهی کنگو است.
تهیهی گوشت از مراکز معتبر و زیر نظر سازمان دامپزشکی که مرحلهی جمود نعش دام طی شده باشد، یا نگهداری گوشت به مدت بیست و چهار ساعت در یخچال و استفاده از دستکش در حین تمیز کردن گوشت در خانه نیز جزو نکات بهداشتی پیشگیری از این بیماری محسوب میشود.
وحشت از آنفلوانزای H1N1
در آذر ماه سال 94 بود که خبرهایی از انتشار گستردهی آنفولانزای H1N1 یا آنفلوانزای نوع A در کشور ترس از اپیدمی این بیماری را چند برابر کرد. موج بیماری از استانهایی مانند کرمان، سیستان و بلوچستان، شیراز، خراسان جنوبی، لرستان و چند استان دیگر به راه افتاد و به تهران رسید و جان چند نفر از هموطنانمان را گرفت.
بیماری مرس علائمی مانند علائم آنفلوانزا را از خود نشان داد، مانند تب شدید، تنگی نفس، سرفههای شدید، درد در قفسهی سینه، سردرد، لرز، گلودرد، حالت تهوع، اسهال و غیره. در برخی موارد نیز بیمار دچار مشکلات جدی مانند نارسایی کلیوی شد و حدود 37 درصد مبتلایان جان خود را از دست دادند
متخصصان اعلام کردند که این ویروس تا حدودی شبیه سرماخوردگی است، اما برخلاف آن به صورت ناگهانی خود را نشان میدهد و از فاصلهی حدود یک متری نیز قابل انتقال است. راه انتقال آن نیز دست عنوان شد، به این ترتیب که تماس دست با اشیای آلوده به ویروس و در پی آن تماس با دهان و بینی و چشم ها باعث انتقال ویروس به بدن میشود.
گفته میشد که این ویروس به مدت 15 دقیقه روی دست زنده میماند. افراد مبتلا بین 7 تا 14 روز ناقل بیماری محسوب میشوند و نباید در این مدت با افراد دیگر در تماس باشند. آنفلوانزای H1N1 خود را با علائمی مانند تب شدید، سرفه، سردرد، دردهای عضلانی، آبریزش بینی، استفراغ، چشم درد و غیره نشان میدهد.
در این بیماری، واکسن آنفولانزا در جلوگیری از ابتلا به آن کارساز بود و به افرادی که دارای بیماریهای زمینهای مانند بیماریهای قلبی، ریوی و ضعف سیستم ایمنی بودند توصیه میشد که این واکسن را تزریق کنند. از مهمترین راههای پیشگیری از ابتلا به آنفلوانزا نیز میتوان به رعایت بهداشت فردی، سرفه یا عطسه کردن در دست، دور انداختن دستمالی که در آن عطسه شده است، عدم تماس با افراد مبتلا، استفاده از ماسک و غیره محسوب میشود.
زیکا و وحشت کودکان میکروسفالی
پرسروصداترین ویروس سال 94 ویروس زیکا بود که در آستانهی شروع بازی های المپیک 2016 در برزیل حساسیت زیادی ایجاد کرد. زیکا نام بیماری است که در کشورهای آمریکای جنوبی و آمریکای مرکزی از جمله برزیل، کلمبیا، اکوادور، پاراگوئه و چندین کشور دیگر سروصدای زیادی کرد.
بیماری زیکا از پشهای به نام آئدس که عامل انتشار ویروس دنگی و چیگونگونیا نیز است انتقال می یابد. انتقال این بیماری به صورت چرخهای است، به این ترتیب که پشه فرد آلوده به ویروس را نیش میزند و سپس ناقل آن میشود. اگر همین پشه، فرد سالم دیگری را نیش بزند، ویروس را به بدن وی انتقال میدهد و این چرخه همچنان ادامه پیدا میکند.
اصلیترین راه انتقال این بیماری از طریق همین پشههای آئدس است، اما محققان به نتایجی رسیدند که نشان میدهد امکان دارد ویروس از مادر آلوده به جنین نیز منتقل شود. آنچه که در برزیل دیده شد و کودکانی با سرهای کوچکتر از حد طبیعی (موسوم به میکروسفالی) به دنیا آمدند.
علاوه بر این اخباری از انتقال ویروس از طریق تماس جنسی در آمریکا نیز گزارش شد، اما به نظر می رسد این مسئله بسیار نادر باشد. در هر حال دیدن تصاویر کودکان میکروسفالی خطر ظهور یک ویروس جدی تر و خطرناک تر از آنچه تصور میشد را پررنگ تر ساخت و سازمان بهداشت جهانی زنگ خطر انتشار این بیماری در کشورهای دیگر را نیز به صدا درآورد.
این بیماری علائم خود را حدود 3 تا 12 روز بعد از آلوده شدن به ویروس نشان میدهد که از آن جمله میتوان به راش های پوستی یا همان جوش های ریز روی پوست، تب، دردهای عضلانی و مفصلی، قرمزی چشم، سردرد، ورم دست و پا و غیره اشاره کرد.
دانشمندان اعلام کردند که برای این بیماری نیز راه درمان یا واکسنی وجود ندارد و درمان آن صرفا از طریق تسکین و درمان علائم صورت می گیرد. مقامات کشورهای درگیر از خانمها خواستند که برنامهی بارداری خود را به تعویق بیاندازند و خانمهای باردار تحت نظر قرار بگیرند و از ابتلا پیشگیری کنند.
استفاده از محصولات دافع پشه، استفاده از پشهبند، پوشیدن لباسهای آستین بلند و شلوار که تا مچ پا را میپوشانند، دوری از آبهای راکد که محل زندگی پشهها است و غیره، از روشهای پیشگیری از گزش پشهها محسوب میشوند.