ثبت 65 اثر و محوطه ارزشمند تاریخی در فهرست آثار ملی

از آغاز سده حاضر سازمان میراث فرهنگی کشور درحالی به شناسایی، مستندسازی، ثبت و حفاظت از آثار تاریخی و فرهنگی پرداخته است که از سال 1309شمسی تاکنون بیش از 31 هزار اثر تاریخی ـ فرهنگی غیرمنقول در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

«فرهاد نظری» مدیر کل دفتر ثبت آثار تاریخی کشور با اشاره به اینکه ثبت آثار تاریخی فرهنگی در فهرست‌ ملی و جهانی به چند دلیل حائز اهمیت است گفت: ثبت آثار در فهرست ملی کشور نه تنها باعث حفاظت قانونی از این آثار می‌شود، که با ثبت این آثار به عنوان میراث فرهنگی ملی ارزش‌های آن به آحاد جامعه معرفی می‌شود.

او گفت: آثار تاریخی پایه و مایه شناخت ما نسبت به بخش زیادی از تاریخ و تمدن ایران می‌شود به طوری که اگر بخواهیم جایگاه ایران در فرهنگ و تمدن جهانی را معرفی کنیم چاره‌ای جز تکیه به مصادیق فرهنگی تکیه نداریم.

او همچنین به 65 اثر تاریخی که در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده اشاره کرد و افزود: از مهمترین آثار ثبت شده استان فارس می‌توان به «جدول شیرین و فرهاد»، «محوطه باستان شناختی تل سفیدک»، «محوطه باستان شناختی و بقایای چهارطاقی تنگاب» و «سنگ نگاره‌های کوه کهتون و خاتون» اشاره کرد.

نظری تاکید کرد: جدول شیرین و فرهاد، سازه‌ی آبی است که برای انتقال آب از بالا دست رودخانه به زمینهای کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گرفته و بخشی از این سازه در کوه به صورت تونلهای دست کند است.

مدیر کل دفتر ثبت آثار تاریخی کشور در ادامه به محوطه باستان شناختی تل سفیدک معروف به «خانه اربابی» که پیش از این توسط مرحوم دکتر مسعود آذرنوش کاوش شده بود اشاره کرد و گفت: محوطه تل سفیدک یکی از محوطه‌های مهم دوره ساسانی به شمار می‌رود. این محوطه باستان شناختی و بقایای چهارطاقی تنگاب مربوط به دوره ساسانی است که بخشهایی از پایه‌های آن باقی مانده است. سنگ نگاره‌های کوه کهتون و خاتون شامل طرحهای انسانی و حیواناتی شامل بز و اسب است که بر روی سنگ حک شده است.

نظری ادامه داد: از مهمترین آثار ثبت شده استان مرکزی می توان به «محوطه باستان شناختی تپه گبری دائم آباد»، «محوطه باستان شناختی هزار قبر»، «محوطه باستان شناختی جانور تپه»، «محوطه باستان شناختی تپه کوپوله رضا»، «محوطه باستان شناختی جم (چم)» و «محوطه باستان شناختی تپه قلعه بالا» اشاره کرد که قدمت آنها دوران مس و سنگ، مفرغ، آهن، دوره اشکانی تا دوره اسلامی تاریخگذاری شده است.

او همچنین«پل قطور خوی»، «محوطه باستان شناسی خضرلو»، «میدان ایالت(میدان انقلاب) ارومیه»، «کلیسا و قبرستان یوحنای رسول» واقع در روستای حیدرلو سیر را از آثار برجسته استان آذربایجان غربی و واجد ارزش ثبت دانست و افزود: پل قطور خوی یکی از بزرگترین و استراتژیکترین پل‌های ریلی خاورمیانه است که ارتباط مسیر راه آهن شرق آسیا به اروپا را فراهم می کند.

«محوطه باستان شناسی خضرلو» یکی از قلعه‌های مهم دوران اورارتویی است که شواهدی از راه پله‌های دستکند در آن وجود دارد. این محوطه سابقاً توسط ولفرام کلایس بررسی و شناسایی شده و قدمت آن دوره اورارتویی تاریخگذاری شده است.

نظری گفت: خانه شیخ محمد خیابانی واقع در شهر خامنه استان آذربایجان شرقی نیز به واسطه شان ملی شیخ محمد خیابانی واجد ارزش ثبت شناخته شد. شیخ محمد خیابانی از روحانیون آزادیخواه تبریز است که با تاسیس انجمن ایالتی آذربایجان پس از پیروزی مشروطیت وارد مرحله جریانات سیاسی شد و به یکی از اعضای برجسته این جریان تبدیل شد.

«قلعه ارنان» یکی از قلاع مسکونی دوره قاجاریه است که در روستای ارنان از توابع شهرستان مهریز استان یزد واقع شده است. بنای ارنان را به زرتشتیان نسبت داده و نام آن را برگرفته از نام یکی از دختران بزرگان و کاهنان زرتشتی می دانند. این قلعه با پلانی مستطیل شکل، مشتمل بر واحدهای مسکونی با پلان تقریباً مشابه و تیپ است که هریک دارای فضاهای مستقل (شامل فضاهای نشیمن، خواب، مطبخ، سرویس بهداشتی، انبار و حیاط) هستند. در چهار جبهه حصار قلعه، برجهای دو طبقه با نقوش هندسی خشتی ساده و زیبا وجود داشته است. یکی از ویژگیهای برجسته این قلعه، همجواری آن با «کوه ارنان» است، بگونه‌ای که چشم انداز محور اصلی قلعه رو به سمت این اثر طبیعی ارزشمند است. این کوه به شماره 8 در تاریخ 2/10/87 در فهرست آثار طبیعی ملّی به ثبت رسیده است.

پیش از این نیز «مجموعه خانه‌های حاج قاسم استرآبادی (خانه مشروطه)» واقع در شهر گرگان در فهرست آثار ملّی به ثبت رسید. این مجموعه در دوره قاجار ساخته شده و در دوره مشروطه مکان یکی از انجمنهای اصلی مشروطه‌خواه شهر بوده است. این مجموعه مسکونی-تاریخی محل تشکیل جلسات سران مشروطه خواه استرآباد و همچنین محل زندگی یکی از سران تاثیرگذار مشروطه در منطقه بود و در آن با تشکیل شورایی رای بر تبعید یکی از بزرگان استبدادطلب منطقه صادر شد. این بنا همچنین اولین مکان تاسیس مدرسه ملّی جعفری گرگان در دهه 30 شمسی بوده و شاهد یکی از ارزشمندترین رویدادهای مذهبی کشور یعنی مراسم مذهبی پامنبری در شب عاشورا در 150 سال گذشته بوده است.