فیلمی ابتر درباره ازدواج موقت
فیلم سینمایی «در مدت معلوم»(فی المدت المعلوم) تازه ترین نشانه های سینمای ایران برای گریز از انفعال و نزدیک شدن به جسارت است. این فیلم اما در حد ایده باقی می ماند و نمی تواند به کنه سوژه بپردازد.
«آنچه از گفتنش شرم داریم بی شرمانه بر ما می تازد. میثم دربه در گرفتن مجوز چاپ کتابشه؛ کتابی که میخواد معضلات بلوغ و ج . . ی دختر و پسرا را حل کنه.» این خلاصه داستانی است که از فیلم «در مدت معلوم» رسانه ای شده. همین تک خط شاخک ها را حساس می کند که کارگردان تازه نفس سینمای ایران برای رسیدن به سوژه اش چه مسیری طی کرده. آیا وحید امیرخانی موفق شده بر مبنای عقیده عرفی و اجتماعی فیلمی درباره صیغه بسازد؟
اصلا بی رحمانه نیست که بگوییم فیلم «در مدت معلوم» به غیر از داشتن یک ایده جسورانه ، چیز دیگری ندارد. امیر خانی گویا در طول پردازش سینمایی ایده اش ، دچار خودسانسوری شده و از ترس ممیزی حرفش را با ایما و اشاره بیان کرده. متاسفانه تمهیدی بهتر هم در پیش نگرفته که لااقل داستان را جذاب و پرکشش روایت کند. یعنی اگر در وهله اول کنار کارگردان بایستیم و به او حق دهیم که ساخت فیلم درباره صیغه ( و مشکلات جنسی جوانان ) محدودیت هایی دارد، نمی توان لکنت زبان او را توجیه کرد.
به عبارتی دیگر ، فیلم «در مدت معلوم» نه در پرداخت به موضوع موفق است و نه در روایت یک داستان سرراست. فیلم فاقد طراوت است و جز یکی دو مورد ، حتی نمی تواند با زبان مطایبه و کنایه حرفش را بزند. در حالی که نه در سینمای ایران بلکه در همه جای دنیا، وقتی قرار است امری تابو مساله فیلم شود، بهترین راه برای نزدیک شدن به آن انتخاب زبان شوخی و کنایه است. از قضا نمونه های زیادی می توان برایش مثال آورد؛ مثلا «آنی هال» وودی آلن. یا «آتشکار» محسن امیریوسفی. « در مدت معلوم» جایی هم که کنایه می زند، زبانش گنگ است. می خواهد با دستگاه امنیتی شوخی کند اما فقط کاراکترهای فیلم به موقعیت کمیک ایجاد شده می خندند و تماشاگر نظاره گر است.
می دانیم که حتی اگر دستگاه ممیزی دست فیلمساز را باز بگذارد، افکار عمومی هرگز دوست ندارد روی پرده سینما شاهد بی پروایی باشد. در این شرایط فیلمساز در وهله اول باید طوری سراغ سوژه برود که مخاطبش موضوع را پس نزند. این کار از عهده کسی ساخته است که هم زبان سینما را بداند و هم ذائقه مخاطب ایرانی را.
«در مدت معلوم» قرار بوده فیلمی باشد درباره خواسته های غریزی انسان ها (جوان های مجرد) ؛ خواسته بگوید در دین اسلام صیغه راهی است برای رفع این غریزه. فارغ از احکام فقهی و عرفی آن ، فیلم در حد طرح موضوع باقی می ماند و هرگز مساله را باز نمی کند. نتیجه آن که با تصاویری چرک مواجهیم که دنیای یک جوان شهرستانی را به تصویر کشیده.
مساله را بازتر ببینیم؛ اصلا همان طور که در فیلم شاهدیم فیلم به مساله صیغه نزدیک نمی شود؛ پس می پذیریم که فیلم قرار است درباره معظل جنسی جوانان باشد و صیغه فرع ماجرا است و در حد چند دیالوگ باقی می ماند. در این راه هم موفق نیست و نمی تواند حرفش را به باور مخاطب بنشاند. سال نود مانلی شجاعی فرد فیلمی ساخت به نام «میگرن» ؛ در سکانسی از آن با نشانه گذاری تصویری ، این بحران را بخوبی تصویر کرد ؛ سکانسی که هم از مخاطب خنده می گرفت و هم بدون توضیح اضافه حرفش را می زد. «در مدت معلوم» اما در بیان مشکلات جنسی جامعه هم موفق نیست چه برسد به این که بخواهد راهکار دهد.
