تبیان، دستیار زندگی
هر چند در این روزها، برای بسیاری مالکیت خانه¬ای کوچک و محقر نیز به خواب و رویا پیوسته و دستیابی بدان از محالات به شمار می آید، با این وجود با فرض این مسئله که همه توان برخورداری از خانه ای بزرگ و مجلل را دارند در این مقاله سعی در بررسی این موضوع را داریم
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

هر که مالش بیش ملکش بیشتر !!!

کسی خانه کوچک را دوست ندارد و می توان گفت همه دوست دارند از خانه ای بزرگ و مجلّل بهره مند باشند تا با آسایش کامل، روزهای خود را در آن سپری کنند.

فرآوری: مریم پناهنده - بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
خانه وسیع

هر چند در این روزها، برای بسیاری، مالکیت خانه ای کوچک و محقر نیز به خواب و رویا پیوسته و دستیابی بدان از محالات به شمار می آید، با این وجود با فرض این مسئله که همه توان برخورداری از خانه ای بزرگ و مجلل را دارند در این مقاله سعی در بررسی این موضوع را داریم که نظر اسلام درباره خانه وسیع چگونه است؟

روایاتی دربارۀ مسکن وسیع

روایات و احادیث فراوانی وجود دارد که در آن مسکن وسیع مورد سفارش قرار گرفته از آن جمله می توان به موارد زیر  اشاره کرد:
(1) از امام ششم (علیه السلام) نقل است که فرمودند: از سعادت انسان وسعت خانه است.
(2) و نیز همچنین فرمودند: وسعت خانه موجب راحت و آسایش مؤمن می باشد.
(3) از حضرت موسى بن جعفر (علیهماالسلام) پرسیدند كه بالاترین لذت و عیش دنیا چیست؟ فرمود: وسعت خانه و كثرت دوستان.
(4) و همچنین ایشان فر مودند: عیش و لذت در وسعت خانه و خوبى خدمتگزاران است.
(5) پیامبر اسلام (صلی الله و علیه و آله) فرمودند: چهار چیز از سعادت است و چهار چیز از شقاوت، اما چهار چیزى كه از سعادت است: زن صالح، خانه وسیع، همسایه خوب و مركب راهوار، و چهار چیزى كه از بدبختى است: همسایه بد، زن بد، خانه تنگ و مركب بد. (مکارم الاخلاق)

وسعت خانه - كه گاه براى عملى كردن هدفهاى مشروع و امور خیریّه مورد نیاز واقع مى شود- مى تواند به ساده ترین صورت و در حدّ مناسب و براى هدفى ارزشى باشد؛ پس این چگونگى با مبارزه معروف اسلام با مصرف آزاد و افراطى، در مورد همه چیز و از جمله خانه و مسكن، منافاتى ندارد.

(6) عبد اللَّه بن میمون از امام صادق علیه السلام روایت نموده كه پیامبر خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمود: ناخجستگى در سه چیز است: مركب و زن، و منزل، كه ناخجسته بودن زن در بالا بودن مبلغ مهریه و وضع حمل دشوار اوست، و امّا نحوست مركب(سوارى) در سركش بودن و بیمار شدن او، و نحسى منزل، در تنگى (صحن) و بدجنس بودن همسایگانش است. (معانی الاخبار)
تمامی این احادیث خانه بزرگ و وسیع را موجب آسایش و سعادت مومن دانسته است. خانه بزرگ مورد توجه و سفارش قرار گرفته اما این تمامی مطلب نیست  و این خانه و مسکن وسیع باید با توجه به شرایطی فراهم گردد که در ادامه بدان اشاره می کنیم.

وسعت خانه، با چه شروطی؟!

در برخى از احادیث نبوى، بزرگى و وسعت خانه مورد ستایش قرار گرفته و از اسباب سعادت شمرده شده است. توجه و دقت در احادیث و تعالیم دینى و فهم درست آنها- و جمع بین آنها- ما را به مسائلى راهنمایى مى كند:
یك- بزرگى خانه مطلوب و ستوده است، به شرط آنكه از حلال باشد.
دو- اگر از حلال باشد، بسیار بزرگ نخواهد بود، چه بنا بر احادیثى، حلال نمى تواند چنین (بسیار و فراوان) باشد.
سه- وسعت خانه زمانى مورد ستایش است كه وسیله اى براى دست یافتن صاحب خانه به هدفهاى شایسته خانوادگى و اجتماعى شود، همچون برپاداشتن جلساتى آموزنده در آن، به منظورهاى مفید براى همه مردم، و اطعام مردم، و گسترش دادن روابط خویشاوندى و انسانى و نظایر اینها.
وسعت خانه و بزرگى آن، از دیدگاهى دیگر نیز ممكن است ستایش شده باشد؛ و آن مربوط مى شود به خانواده هایى كه افرادى چند و فرزندانى متعدّد- از دختر و پسر- دارند، كه باید اطاقها و محل استراحت و درس خواندن و خوابگاه هاى آنان جدا باشد و در زندگى خانوادگى آسوده باشند، و از پاره اى تباهیهاى اخلاقى و روحى و تربیتى كه ممكن است از كوچكى خانه و كمى اطاق و درهم لولیدن افراد پدید آید جلوگیرى شود.

هر كس از مال و منال دنیا بیشتر داشته باشد، نیازمندیهایش بیشتر خواهد شد، زیرا در نگاهدارى اموال خود به مردمان دیگر نیاز پیدا مى كند، و همه گونه وسیله از وسایل دنیوى را باید داشته باشد».

و این چگونگى شامل حال هر خانواده اى كه افرادى چند داشته باشند مى شود. بنا بر این، وسعت خانه با این هدف مهم- باز هم با رعایت جوانب اقتصاد و ترك اسراف و تجمّل زاید- چیزى است پسندیده و جدا از مقوله ساختمانهاى تجمّلى و خانه هاى بزرگ مسرفانه، كه موجب غصب و كمبود زمینهایى مى شود كه باید در ساختن خانه براى دیگران به كار آید. ساختمانهاى اشرافى و اسرافى، به هزینه هاى بسیار دیگرى نیز- براى نگاهدارى و نظافت و انواع رسیدگى و آرایه- نیاز دارد، چنان كه امام سجّاد علیه السلام  مى فرماید: «من أصاب من الدّنیا أكثر، كان فیها أشدّ فقرا، لأنّه یفتقر إلى النّاس فی حفظ أمواله، و یفتقر إلى كلّ آلة من آلات الدّنیا. هر كس از مال و منال دنیا بیشتر داشته باشد، نیازمندیهایش بیشتر خواهد شد، زیرا در نگاهدارى اموال خود به مردمان دیگر نیاز پیدا مى كند، و همه گونه وسیله از وسایل دنیوى را باید داشته باشد».
چهار- ستایش وسعت خانه، مجوّزى براى پرخرجى ساختمان و آرایش و پیرایش چندان آن و جاه فروشى نخواهد شد، زیرا كه «اتراف» و «اسراف» و خودنمایى به هر صورت كه باشد ممنوع است؛ بنا بر این، وسعت خانه مى تواند داراى وضعیّتى بسیار بسیار ساده باشد.
پنج- وسعت خانه زمانى ستوده است و از اسباب خوشبختى محسوب مى شود، كه در میان مردم گروههاى فراوانى بدون پناهگاه و بدون داشتن یك وجب زمین دیده نشوند.
شش- اگر وسعت خانه خوب است، چرا تنها باید براى تو باشد نه براى دیگرى؟ آیا دیگرى- مانند تو- آفریده خدا و روزی خوار خدا نیست؟ آیا ممكن است اسلام تجویز كند كه در جامعه هاى اسلامى شمارى از مردم از خانه هاى بزرگ لذّت ببرند، در حالى كه كسانى از نداشتن خانه و مأوى، یا اجاره نشینى در خانه هاى خرد با چند سر عائله در هم بلولند، و از اجحاف مالكان در رنج و عذاب و اضطراب روحى بسر برند، و حتى نتوانند به درستى به عبادت خویش برسند؟
هفت- وسعت خانه- كه گاه براى عملى كردن هدفهاى مشروع و امور خیریّه مورد نیاز واقع مى شود- مى تواند به ساده ترین صورت و در حدّ مناسب و براى هدفى ارزشى باشد؛ پس این چگونگى با مبارزه معروف اسلام با مصرف آزاد و افراطى، در مورد همه چیز و از جمله خانه و مسكن، منافاتى ندارد.
هشت- اگر بزرگى خانه مایه خوشبختى فرد مسلمان است، پس داشتن اصل خانه نیز- به طریق اولى- مایه خوشبختى و اطمینان روحى و حرمت اجتماعى و رفاه خانوادگى او است. پس لازم است كه حكومت اسلامى مردمان را به این حقّ مایه خوشبختى برساند، و به اجراى عدالت در این باره بپردازد، و آنچه را كه غاصبان و اسرافیان و اترافیان ربوده اند از ایشان بازستاند و به كسانى كه حقوقشان غصب شده است بازگرداند. و این امر واجب تنها زمانى مى تواند عملى شود كه با «تكاثر سكنایى» به صورتى قطعى مبارزه شود.
به امید آنکه ان شاء الله با تلاش و البته توجه به کسب حلال بتوان زندگی هایی آرام و خانه هایی شایسته داشته باشیم.


منابع:
1) الحیاة / ترجمه احمد آرام
2) مكارم الأخلاق / ترجمه میرباقرى ج 1
3) معانی الأخبار / ترجمه محمدى ج 1

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.