عزاداری در ساحت خورشید هشتم

آیین های محرم در ایران

پیرامون حادثه عاشورا و عزاداری امام حسین علیه السلام یك سری سنت ها و مراسم میان مردم معمول است كه در طول سال و اغلب در دو ماه محرم و صفر و به ویژه در دهه عاشورا به آن عمل می شود. آداب و سنن در مناطق مختلف جهان و حتی در شهرهای مختلف ایران نیز متفاوت و متنوع است.

هر ساله در ایام محرم و صفر،استان خراسان رضوی و شهر مشهد میزبان عزاداران حسینی و نیز مراسم سوگواری شهادت ثامن الحجج علی ابن موسی الرضا  علیه السلام است .
در روزهای پایانی صفر،دسته های عزاداری با پای پیاده خود را به حرم مطهر علی ابن موسی الرضا می رسانند و در این مکان به عزاداری می پردازند.
هر سال با حلول ماه عزا و ماتم و در شب اول ماه محرم، در کنار همه ی تکایا و مساجد، مراسم باشكوهی در مهدیه مشهدالرضا علیه السلام با حضور پیشكسوتان، مداحان، و اقشار مختلف مردم برگزارمی گردد. در این شب پیشكسوتان و مداحان قدیمی اهل بیت علیه السلام شروع محرم را با این شعر اعلام می نمایند:
محرم آمد و عیشم عزا شد
حسینم وارد كرب و بلا شد

سپس مراسم سینه زنی و نوحه خوانی و پس از سخن رانی انجام می شود و در پایان از محل موقوفاتی كه از طرف خیرین در نظر گرفته شده مدعوین با صرف شام پذیرایی می شوند.
 معمولا در برخی از حسینیه و تكایا رسم بر این است كه در دهه اول محرم و دهه آخر صفر، سه نوبت مجلس روضه خوانی برگزار می شود. صبح ها بعد از نماز صبح، عصرها تا نزدیك غروب و شب ها بعد از نماز مغرب و عشا. قبل از شروع سخن رانی، نخست ذکر مصیبت اجراء گردیده، سپس یك یا دو نفر از وعاظ كه ممكن است از دیگر شهرها و مشهد دعوت شده باشند، به مناسبت، روضه می خوانند و پس از آن با گستردن سفره، مدعوین اطعام می شوند.
رسم است كه در سوگ عزیزان، لباس سیاه می پوشند. در ایام محرم نیز عزاداران در عزای سیدالشهدا علیه السلام ، هم خود لباس سیاه می پوشند، هم مساجد و تكایا و سر در ساختمان ها را سیاهپوش می كنند. در این ایام تمام شهر مشهد سیاه پوش می شود. در اشعار محتشم كاشانی است: 
ای عالمی سیاه به تن، در عزای تو
ای جان پاك آدم خاكی فدای تو
ای جن و انس، مویه گر اندر مصیبتت
ای خاص و عام گریان اندر رثای تو

مراسم خطبه خوانی در صحن انقلاب(عتیق) حرم مطهر ثامن الحجج علیه السلام هر سال دو بار برگزار می شود؛ یك بار شب شهادت سالار شهیدان؛ و یك بار هم در شب شهادت ثامن الائمه امام علی بن موسی الرضا علیه السلام . همچنین مراسم شام غریبان در شب بعد از لیالی مذكور، برای عرض تسلیت به علی ابن موسی الرضا علیه السلام  برگزار می شود. در این مراسم كلیه خدمه و حفاظ آستان قدس رضوی، جمع می شوند و شمع به دست می گیرند و مراسم خاصی در صحن انقلاب با حضور مردم و دسته های عزاداری برگزار می كنند. خدام شمع به دست در ابتدا دور تا دور صحن انقلاب می ایستند؛ و در این مراسم شخصیت های مختلف علمی و مملكتی حضور دارند. در ابتدای مراسم، عده ای از دربانان حرم رضوی با تشكیل دو صف و با در دست داشتن چراغ لاله هایی كه داخل آن شمع روشن كرده اند، دور تا دور صحن انقلاب را می چرخند، مداحان هم ایام حزن و سوگ را به پیشگاه حضرت رضا علیه السلام تسلیت می گویند و با قرائت قسمتی از زیارت عاشورا مشغول عزاداری می شوند.

یکی از آداب و رسوم زیبای مردم مشهد در این ایام، انجام نذورات و مبرات می باشد. این موضوع با توجه به حضور گسترده ی هیات عزاداری از سراسر استان و کشور، صحنه هایی زیبا از عشق و دلدادگی مردم شهر بهشت به ساحت قدسی حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام به نمایش می گذارد. از گذشته های دور، مردم مشهد میزبان دسته های عزاداری در منازل خود بودند. دسته های عزاداری مخصوصاً از شهرهای اطراف به مدت دو روز و بیشتر در منازل شخصی مشهدی ها ساکن می شدند و صاحبخانه خود را موظف به خدمت گذاری به آنان می دانست. برپایی ایستگاه های صلواتی در مسیر دسته های عزاداری، پهن کردن سفره های نذری و پذیرایی با غذاهایی همچون شله ، حلیم و ... ، انجام خدمت به هیات های عزاداری در طول مسیر دسته ها همچون توزیع آب، کمک به ایستگاه های صلواتی، و .. از جمله ی این امور می باشد که هنوز هم رواج دارد.
مقصد غالب دسته ها و هیات ها در روز تاسوعا و عاشورا، حرم مطهر حضرت ثامن الحجج علیه السلام است. عزاداران در این دو روز در قالب دسته های عزاداری از خیابان های منتهی به حرم مطهر وارد صحن و سرای رضوی شده و پس از عرض ارادت به ساحت ملکوتی امام مهربانی ها، از صحن خارج می شوند.