تبیان، دستیار زندگی

بهانه تراشی در این جا آزاد است!

در زندگی دنیایی برای خیلی از موضوعات و کارهایی که بخواهیم انجام دهیم و یا به انجام آن رغبتی نداریم بهانه های مختلفی درست می کنیم و آن ها را اسبابی قرار می دهیم برای انجام کارها به میل خودمان، که البته این در جای خود نیازمند گفتگو است ...
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

زمان مرگ

در این جا صحبت بر سر موضوعی است که نه تنها بهانه درست کردن برای آن بد نیست بلکه یکی از موضوعاتی است که به طرق مختلف اهل بیت علیهم السلام من جمله پیامبر اکرم صلی الله و علیه و آله برای آن بهانه هایی را ذکر می کردند.

موضوع صحبت بر روی مسأله ی مرگ است... در مقاله گذشته بیان کردیم که یاد مرگ چه اثراتی را می تواند در زندگی ما ایجاد کند... حال می خواهیم در این مقاله مروری داشته باشیم بر این نکته که چگونه می توان همیشه یاد مرگ بود، چه کنیم که در طول زندگی هایمان، روزانه یاد مرگ را فراموش نکنیم؟
یکی از مهم ترین پاسخ هایی که می توان برای این سؤال ذکر کرد این است که در رابطه با این موضوع "بهانه تراشی" کنیم ؛ برای مرگ اندیش بودن باید بهانه های مختلفی ایجاد کرد ... چنانچه در روایات با بیان تشبیه و یادآوری مثل فصل بهار و یاد قیامت، این بهانه را برای اندیشیدن پیرامون مرگ بیان می کند ... چنانچه پیامبر مکرم اسلام (صلی الله و علیه و آله) در حدیثی می فرماید: «اذا رأیتم الربیع فأکثروا ذکر النشور» هرگاه بهار وارد شد زیاد به فکر نشور (قیامت) باشید که شبیه بهار است. همانطور که باران های بهاری می بارد و آنچه در زمین خورده سر برمی آورد و زنده می شود، باران نشور هم بر عالم می بارد و آنچه در زمین پنهان شده از اعمال و افراد همه سر برمی آورند... این خودش یک بهانه است که انسان به یاد مرگ بیفتد و به آن توجه کند. (تفسیر سور آبادى، ج 3، ص1898. (سور آبادى ابوبکر عتیق بن محمد؛ تفسیر سور آبادى)

قلبت را با موعظه زنده کن... و او را با یاد مرگ ذلیل گردان [و خاشع کن]..... و اخبار گذشتگان را بر او عرضه نما

خداوند در آیه ۹ سوره فاطر نیز می فرماید: « وَاللَّهُ الَّذِی أَرْسَلَ الرِّیَاحَ فَتُثِیرُ سَحَابًا فَسُقْنَاهُ إِلَی بَلَدٍ مَّیِّتٍ فَأَحْیَیْنَا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا کَذَلِکَ النُّشُورُ» و خداست آن که بادها را می فرستد تا ابری را برمی انگیزند، پس آن را به سوی سرزمینی مرده می رانیم و زمین را بعد از مردگی اش به وسیله آن زنده می کنیم، زنده شدن مردگان همین گونه است.
در حقیقت آیه قرآن نیز دگرگونی فصل را بهانه ای می داند برای اینکه یاد مرگ در زندگی انسان ها به فراموشی سپرده نشود، چنانچه همانگونه که عالم دو فصل دارد؛ مرگ زمستانی، و بیداری و شادابی در بهار، نظام آفرینش که انسان در آن زندگی می کند نیز دو فصل دارد؛ همین فصل دنیا که سرانجامش به مرگ منتهی می شود، و دومین فصل بیداری است که همان قیامت است.
در بیانی دیگر داریم که پیامبر اکرم صلی الله و علیه و آله وقتی از خواب بلند می شدند می فرمودند: الحمدلله الذی احیانا بعد ما اماتنا و الیه النشور: سپاس خدایی را که پس از مرگ، ما را زنده گردانید و بازگشت همه به سوی اوست. خدا را شکر که ما را زنده کرد پس از مردن ؛ چرا که خواب یک مرگ سبک است که در تعابیر قرآن کنار مرگ گذاشته شده است. (بحارالأنوار، ج ۵۰، ص۱۳۴) و باز هم بهانه ای برای اندیشیدن پیرامون مرگ!
 از امام جواد (علیه السلام) سؤال شد مرگ چیست؟ فرمود: مرگ همان خوابى است که هر شب به سراغ شما مى آید، جز این که مدّتش طولانى است و انسان از آن بیدار نمى شود تا روز قیامت. (من لایحضره الفقیه ج3 ص156)
پیامبر اکرم صلی الله و علیه و آله نشانه انسان عاقل را در زیاد یاد مرگ بودن می دانند و می فرمایند: "أتدرون من أکیسکم؟" می دانید زیرک ترین شما کیست؟ گفتند نه، پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: کسی که از همه بیشتر به یاد مرگ باشد، آن که بیشتر به یاد مرگ باشد زیرک ترین است. ( أعلام الدین : ٣٣٣)

رفتن به قبرستان و تشییع جنازه

یکی دیگر از کارهایی که می تواند به انسان کمک کند  که یاد مرگ در زندگی او جریان داشته باشد رفتن به قبرستان و شرکت در تشییع جنازه است؛ البته نه رفتنی که اسباب تفریح و سرگرمی باشد بلکه به آنجا برویم، در آنجا تامل کنیم، خلوتی داشته باشیم و به خودمان نهیبی بزنیم که ما هم روزی؛ دیر یا زود به اینجا گذر خواهیم کرد و این گونه اندیشیدن در باب مرگ و یادآوری آن در زندگی موجب می شود که قطعاً نگاهی دیگر به نوع زندگی کردن هایمان داشته باشیم ... (نهج البلاغه، ترجمه دكتر سید جعفر شهیدى، خطبه 84، ص66)
چنانچه در باب فضیلت شرکت در تشییع جنازه داریم که: حضرت موسى علیه السّلام از خداوند پرسید: پروردگارا! پاداش كسى كه جنازه مرده اى را تشییع مى كند، چیست؟ خداوند فرمود: فوجى از فرشتگانم را به همراه پرچم هائى بر آنان مى گمارم، كه از گورشان تا محشر بدرقه كنند.
موسى علیه السّلام باز پرسید: پروردگارا! پاداش كسى كه خانواده داغدارى را تسلیت و دلدارى دهد، چیست؟ خداوند فرمود: در سایه خود بر سر او مى گسترانم در آن روزى كه سایه اى جز سایه (لطف و بخشش) من نیست. (پاداش نیكی ها و كیفر گناهان /ترجمه ثواب الأعمال / 490 )

رو به گورستان دمى خامش نشین       آن خموشان سخن گو را ببین
لیك اگر یك رنگ بینى خاكشان           نیست یكسان حالت چالاكشان
شحم و لحم زندگان یكسان بود           آن یكى غمگین، دگر شادان
تو چه دانى تا ننوشى قالشان              ز آنكه پنهان است بر تو حالشان
بشنوى از قال هاى و هوى را               ببینى حالت صد توى را (مثنوى)

موعظه بشنویم و بخوانیم

کار دیگری که می تواند به ما کمک کند تا یاد مرگ به دست فراموشی نرود شنیدن موعظه است، چرا که ما احتیاج به موعظه های شنیداری داریم . امام علی (علیه السلام) به بعضی از افراد خود می فرمود برخیز و موعظه کن؛ وقتی عرض می کردند چگونه ما چنین جسارتی را در محضر شما مرتکب بشویم؟ فرمود: در شنیدن اثری هست که در دانستن نیست. (نظری دیگر در نهج البلاغه، علیزاده، ضمیری، نشر معارف)

 از امام جواد(علیه السلام) سؤال شد مرگ چیست؟ فرمود: مرگ همان خوابى است که هر شب به سراغ شما مى آید، جز این که مدّتش طولانى است و انسان از آن بیدار نمى شود تا روز قیامت

در جایی دیگر حضرت می فرماید: قلبت را با موعظه زنده کن ... و او را با یاد مرگ ذلیل گردان[و خاشع کن]..... و اخبار گذشتگان را بر او عرضه نما. (نهج البلاغه، نامه 31)
بسیاری از ما انسان ها مسائل را می دانیم اما در باور و اعتقاد کامل به آن کاهل هستیم... رفتن به سخنرانی و وعظ های مناسب می تواند راهکارهایی باشند که سطح باور انسان را به مسائل بالا ببرد ، چرا که در شنیدن آثاری هست که در دانستن نیست... در دنیای غفلت زده امروز که همه پیشرفت ها و تکنولوژی ها انسان را به غفلت از یاد و نام خدا و بی توجهی به جهان آخرت فرا می خواند شنیدن موعظه بهترین راه برای یادآوری مسائل دینی و تقویت آنهاست.
موعظه های نوشتاری را نیز فراموش نکنیم؛ خواندن کتب مناسب در باب مرگ و یاد مرگ می توانند مفید باشند... . کتاب منازل الاخرة از محدث قمی و کتاب سیاحت غرب از آقای قوچانی نوشته های پیشنهادی ما برای دوستان مشتاق است.

از  وصیت کردن و فراهم کردن کفن نترسیم

همان طور که قبلا هم بیان شد بخش اعظمی از آیات و روایات ما در باب مرگ و زندگی پس از آن بیان شده است. هر چه بشر سعی بر فراموشی مرگ دارد، اولیاء الهی سعی در تذکر و یادآوری مرگ دارند، غفلت از آن را هلاکت بار می دانند و بر مهیا بودن برای آن تأکید دارند. یکی از توصیه های مهم و مکرّر درباره مرگ و توشه برداری برای آن، نگارش وصیت است.
یادمان باشد اگر اجل فرد نرسیده باشد، با نوشتن وصیت انسان نمی میرد ، بلکه نوشتن وصیت هشدار و علامتی است که انسان از یاد مرگ غفلت نکند و بداند که دیر یا زود نوبت به او نیز خواهد رسید... چنانچه در روایتی رسول مکرم اسلام (صلی الله علیه و آله) فرمودند: «کسی که وصیت را نیکو نشمارد همانا نقصی در عقل و جوانمردی او می باشد...
در باب تهیه کفن نیز داریم که از مستحبات است چرا که با فراهم کردن آن و هر از گاهی نگاه کردن به آن یاد مرگ برای انسان یادآوری می شود و همین باعث خواهد شد که مرگ را فراموش نکنیم.


مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.