آیین های محرم در ایران

بوشهر

نخستین مدارک مکتوب درباره سینه زنی و عزاداری در استان بوشهر به دوره زندیه بر می گردد. بیشتر کارشناسان محلی معتقدند شکل کنونی سینه زنی و نوحه سنتی بوشهر به دوره قاجاریه باز می گردد. در پهلوی اول بوشهری ها هم مانند دیگر مناطق ایران برای برگزاری علنی مراسم نوحه خوانی و سینه زنی با مشکل مواجه بودند و به همین علت در این دوران نوحه خوانی تحولی نیافت.

پس از شهریور 1320 هجری شمسی مراسم مذهبی و نوحه خوانی شوری دوباره یافت و نوحه سرایان فرصتی یافتند تا باز ارادتمندان معصومین (ع) را گرد هم آورند. کارشناسان معتقدند با اوج گرفتن کار،خوش صداترین نوحه خوان بوشهری؛ جهانبخش کردی زاده بود که  فصل جدیدی در نوحه سرایی بوشهر به وجود آورد.

نوحه سرایان استان بوشهر به خاطر موقعیت جغرافیایی که در آن زندگی می کنند بیشتر به دنبال ارائه اشعار حماسی هستند و کمتر به سراغ بخش عاطفی مصائب ائمه می روند. شعرهایی که در نوحه ها استفاده می شود تفاوت هایی دارند ، به عنوان مثال اشعار نوحه هایی که پیش از واحد خوانده می شود ابیات بلندتری دارند و هر چه قدر که نوحه ها به اوج می رسند ابیات کوتاه تر می شوند. همچنین نوحه ها در دستگاه های مختلف از جمله شور، ماهور، اصفهان و گوشه و متعلقات آن ها آهنگسازی می شوند که موجب شده موسیقی سوگواری در بوشهر از نظر تنوع و کثرت ملودی بخش اعظم موسیقی کشور را شامل شود. این نوع موسیقی از نظر تعلق ملودی و مضمون با آیین های شیعی پیوند یافته است. اجرای موسیقی سوگواری وسیله ای برای تحکیم مبانی اجتماعی و تشخیص و اعتبار مساجد و تکایا است.

اغلب آوازهای موسیقی بوشهر به دلیل لحن غم انگیز آن در عزا هم کاربرد دارند، نوحه های قدیمی بوشهر برگرفته از موسیقی فولکلوریک این منطقه است و با ترانه های محلی ارتباطی تنگاتنگ دارد. مراسم سینه زنی همراه با آواز نوحه که خود نوعی ملودرام غم انگیز است تحقق می یابد و سینه زنی بدون حضور نوحه خوان غیر ممکن و نا مفهوم است.

سینه زنی بوشهر در نوع خود به مفهوم گونه ای اتحاد و همبستگی است که همصدایی و همنوایی جمعیت و یکدلی و یگانگی جمع را باز گو می کند که این همه ریشه در اعتقادات عمیق مذهبی و تعلق خاطر این مردم خداجو و دوستدار اهل بیت به واقعه خونبار کربلا و مولایشان امام حسین (ع) دارد.