گیرنده های نوری 4

اهداف:

• آشنایی با انواع گیرنده های نوری
• آشنایی با فلاونوئیدها،بتاسانین ها

شرح درس:

تا کنون در مورد برخی از رنگدانه های مهم آشنا شدید، اما دسته دیگری از این رنگدانه ها هستند که شاید همه ما با آن ها سروکار داریم. این رنگدانه ها همان رنگ هایی هستند که ما در گل ها سراغ داریم و مسئول رنگی شدن گل ها می باشند.

از طرف دیگر همیشه باید به این نکته نیز توجه کنیم که قشنگی گل ها می تواند اهداف دیگری نیز داشته باشد. در این طرح در مورد یکی از فواید مهم یک یاز رنگدانه ها با هم صحبت م کنیم. همچنین این رنگی بودن گلبرگ ها و گل ها سبب جذب حشرات جهت گرده افشانی شده و علاوه بر امر تولید مثل سبب ایجاد مواد غذایی مانند عسل نیز می شوند.

فلاونوئیدها

هر چند دنیای گیاهان اغلب سبز است، ولی این رنگ های زیبای گلبرگ گل ها، میوه ها، برگچه ها و گه گاهی برگ ها هستند که بیشتر موجب جذب انسان و حیوانات به سمت گیاهان می شوند. این رنگ های متنوع سرخ، صورتی، بنفش و آبی و... به دلیل وجود رنگدانه های دیگری به نام آنتوسیانین (Anthocyanin) است. آنتوسیانین به گروه بزرگی از ترکیبات که به فلاونوئیدها معروف اند، تعلق دارند. سایر دسته های فلونوئیدها در رنگ زرد برخی گل ها مشارکت دارند. در حالی که بقیه مسئول سفیدی گلبرگ های گل می باشند. بدون آنها گلبرگ ها به جای سفید، نیمه شفاف به نظر می رسند. فلونوئیدها به سادگی جدا می شوند و به دلیل رنگ های چشم نواز از زمان باستان به عنوان منبعی برای تهیه رنگ ها شناخته شده اند.

پر رنگ ترین فلاونوئیدها، آنتوسیانیدین ها و آنتوسیانین ها هستند. نزدیک به دوازده آنتوسیانین شناخته شده است. بر اساس یک قانون کلی،هیدروکسیلاسیون، آبی بودن رنگدانه و اضافه شدن گروه های متوکسی،قرمز شدن آنها را افزایش می دهد.

برخلاف کلروفیل، آنتوسیانین ها رنگدانه های محلول در آب اند و اغلب در شیره واکوئلی یافت می شوند. آنها به سادگی به وسیله محلول های اسیدی ضعیف استخراج می شوند. رنگ آنتوسیانین ها به PH حساس است. آنتوسیا نیدین ها و آنتوسیانین ها شاخص های طبیعی اند. به عنوان مثال، رنگ سیانیدین از قرمز(در PH  اسیدی) تا بنفش (PH خنثی) و آبی ( PH قلیائی) تغییر می کند. اگر عصاره بنفش پر رنگ کلم قرمز در آب قلیایی جوشانده شود، قطعاً به رنگ آبی متمایل به سبز تبدیل خواهد شد.

نقش فیزیولوژیکی فلاونوئیدها در گیاهان

دو فلاونول یعنی کمپفرول و کوئرسیتین در رشد ساقه نخود که توسط نور تنظیم می شود دخالت دارند. کمپفرول از راه تحریک اکسیداسیون IAA رشد را متوقف می کند و این اثر توسط کوئرسیتین خنثی می شود. دست کم یک گروه از فلاونوئیدها یعنی ایزوفلاونوئیدها به دلیل فعالیت های ضدمیکروبی شان معروف شده اند. ایزوفلاونوئیدها یکی از چندین گروه مواد شیمیایی با ساختمان شیمیایی متفاوت اند که به فیتوالکسین ها معروف اند. این ها انتشار آلودگی های باکتریایی و قارچی را در گیاهان محدود می کنند.

بتاسانین ها

رنگدانه قرمز غالب ریشه چغندر و گل های گل کاغذی فلاونوئیدها نیستند، بلکه گروه پیچیده تری از ترکیبات گلکوزیدی که به بتالاین یا بتاسیانین ها معروف اند. بتاسیانین ها و بتازانتین های مربوطه (زرد) از این نظر که مولکول های آنها حاوی نیتروژن بوده و به صورت برگشت پذیر به تغییرات PH واکنش نمی دهند، با انتوسیانین ها تفاوت دارند. به نظر می رسد این ترکیبات محدود به گروه کوچکی از خانواده های کاملاً خویشاوند هستند.

مرکز یادگیری سایت تبیان

تهیه: فاضل صحرانشین سامانی