اندازه گیری انگل در کاهوها

دهمین دوره از پروژه های دانش آموزی تبیان نیز با یاری خداوند و حضور پر شور شما دوستان و علاقمندان به پایان رسید اما کار ما هنوز تمام نشده است! این دوره نیز همچون سال های گذشته دوستان بسیاری با ثبت طرح ها و ایده های خلاقانه خود در منوی "پیشنهاد موضوع" ما را در ارتقای تنوع پروژه ها یاری نموده اند. هم چون گذشته بر آن شدیم تا با گردآوری این ایده های جالب،  علاوه بر قدر دانی از این دوستان نوآور،  زمینه ای را برای ایده پروری سایر پژوهشگران علاقمند فراهم آوریم. فراموش نکنید که ما همیشه منتظر طرح های جدید شما عزیزان هستیم.

نام ایده: اندازه گیری انگل کریپتوسپوریدیوم در کاهوهای عرضه شده در میدان تره بار اختیاریه تهران
نام ارائه دهنده/دهندگان: ملیکا بوجاریان-ثنا اسفهلانی-بهاره نادری
زمینه و نوع پروژه: عملی/ انگل شناسی
درجه سختی: دشوار
نام مدرسه: آیین روشن نور

کاهو:

کاهو گیاهی یک ساله از خانواده گل مینا یا گل آفتابگردان کاسنیان است. کاهو بیشتر به صورت گیاه برگ مانند پرورش می‌یابد ولی در مواقعی به صورت ساقه یا بذر نیز یافت می‌شود. کاهو برای اولین ‌بار توسط مصریان باستان کشت شد که آن را از یک علف هرز که دانه‌هایش برای تولید روغن استفاده می‌شد به دست آوردند.

کاهو بعدها به روم و یونان نیز گسترش یافت که آنان نام lactuca  به آن دادند، که کلمه کاهو در انگلیسی از ریشه همین کلمه است. در سال ۵۰ قبل از میلاد، چندین‌گونه از آن توصیف شده بود، و کاهو در نوشته‌های قرون وسطی از جمله چندین گیاه نامه پدیدار گشته‌است.

در طی قرون ۱۶ تا ۱۸ رشد چندین گونه از آن در اروپا مشاهده شده، و در اواسط قرن ۱۸میلادی به این نتیجه رسیدند که می‌توانند آن را در باغات نیز پرورش دهند. در ابتدا اروپا و آمریکای شمالی بازار فروش کاهو بودند و در اواخر دهه ۱۹۰۰ مصرف آن به صورت جهانی گسترش یافت.
در کل اگرچه کاهوی مقاوم یک ساله بسیار آسان کشت می‌شود، نیازمند دمای نسبی پایین‌تری است تا از گل ‌دادن سریع آن جلوگیری شود. کاهو می‌تواند توسط موجودات که کمبود مواد غذایی دارند، همچون حشرات یا آفت ‌های پستانداران و قارچ‌ ها و باکتری ‌ها دچار آفت‌ زدگی شود.

اگر چه این ویژگی می ‌تواند برای باغداران خانگی در حفظ و نگهداری بذرها ایجاد مشکل نماید، زیست شناسان از آن برای گسترش خزانه ژنی گونه‌های مختلف کاهو استفاده می‌ کنند. تولید جهانی کاهو و کاسنی در سال ۲۰۱۰ در رقم بیست و سه ملیون و 620 هزار تن قرارگرفت که چیزی بیشتر از نصف تولید چین می‌باشد.

کاهو بیشتر در سالاد استفاده می‌شود، اگرچه می‌توان آن را در تعدادی از غذاها همچون سوپ‌ها، ساندویچ‌ها و غیره مشاهده کرد؛ هم چنین می‌توان آن را سرخ نمود نوعی از آن که Woju یا کاهوی مارچوبه نام دارد و به خاطر ساقه آن پرورش می‌یابد، می‌توان به صورت خام یا پخته شده مصرف کرد.

کاهو یک منبع خوب برای ویتامین آ و پتاسیم است، همچنان که منبعی ‌اصلی برای دیگر ویتامین ‌ها و مواد معدنی است. بر خلاف ویژگی ‌های مفید و سودمند، کاهو منبع انواع باکتری، ویروس و انگل ‌های قابل شیوع در بین انسان هاست. به علاوه مصرف اصلی آن به عنوان گیاه سبز پربرگ، خصوصیات دارویی بسیاری را در طول قرن ‌ها برای انسان‌ ها فراهم کرده ‌است.

انگل کریپتوسپوریدیوم یکی از شایع ترین علل اسهال در مناطق مختلف دنیا می باشد. و باعث اسهال طولانی مدت و شدید در بیماران با ضعف سیستم ایمنی می ‌گردد. در مطالعات مختلف در مورد شیوع این انگل در جامعه ما اختلاف نظر وجود دارد، از طرفی بیماران دیالیزی به علت اختلال در سیستم ایمنی خود مستعد ابتلا به عفونت های مختلف به خصوص نوع فرصت طلب آن می ‌باشند، بدین لحاظ بررسی میزان وجود این انگل در گیاه کاهو مورد بررسی قرار گرفت.

21 تفاوت عمومی تاکنون بین گونه ها مشخص شده است و در حال حاضر حداقل 6 جنس از کریپتوسپوریدیوم شناخته شده‌اند.
هیچ ارگانیسمی مثل کریپتوسپوریدیوم، دیواره سلولی را برای ایجاد موقعیت و جایگاه خودش تغییر نمی دهد. نه مکانیسم های این پروسه و نه مکانیسم های انگل به طور دقیق درک نشده‌اند! این ویژگی  کریپتوسپوریدیوم  را به رازی برای شمیوتراپی تبدیل کرده است.

کریپتوسپوریدیوم مثل بقیه کوکسیدیاها در خلال رشدش، خودش را درون سلول میزبان مخفی می کند. این روند، مکانیسمی برای محافظت انگل از پاسخ سیستم ایمنی میزبان و از محیط روده است و این در حالی است که تغذیه و منبع انرژی انگل از میزبان فراهم می شود (مانند سایر کوکسیدیاها).

روش پژوهش

انگل کریپتوسپوریدیوم از انگل های بیماری زا برای انسان می باشد و میزان آن در کاهوهای عرضه شده در میدان تره بار اختیاره تهران بررسی گردید. دانش آموزان جهت انجام پروژه به جمع‌آوری نمونه های کاهو پرداختند سپس کاهوها را فیکس و خشک کردند و به رنگ آمیزی نمونه ها پرداختند آن ها شروع به جستجو برای یافتن انگل ها نمودند.

مهارت های کسب شده

1-رنگ آمیزی انگل شناسی
2-انگل شناسی و چرخه زندگی انگلی

بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان، تهیه: مهدی رحمانی

تنظیم: نسرین صادقی