نخستین مجلس خبرگان رهبری

اولین مجلس خبرگان رهبری كه براساس اصل 107 قانون اساسی جمهوری اسلامی مهمترین وظیفه آن تعیین رهبر نظام اسلامی است، در شرایطی تشكیل شد كه كشور در حال جنگ با حكومت بعثی عراق بود. انتخابات مجلس خبرگان (رهبری) با شركت مردم ایران در 19 آذر 1361 برگزار گردید و نزدیك به هیجده میلیون نفر در این انتخابات شركت نمودند. در این دوره 75 نفر از نمایندگان مجلس خبرگان تعیین شدند( انتخابات بقیه نمایندگان به دور دوم كشید. )

اولین مجلس خبرگان رهبری كه در واقع دومین مجلس خبرگان جامعه اسلامی بود در ساعت 9:10 دقیقه 24/5/1362 تشكیل و پیام امام خمینی (ره) قرائت شد.

بخشی از پیام امام خمینی به مناسبت افتتاح مجلس خبرگان

....و اكنون شما ای فقهای شورای خبرگان و ای برگزیدگان ملت ستمدیده در طول تاریخ شاهنشاهی و ستمشاهی! مسؤولیتی را قبول فرمودید كه در رأس همه مسؤولیت‌هاست و آغاز به كاری كردید كه سرنوشت اسلام، ملت رنجدیده، شهید داده وداغدیده در گرو آن است. تاریخ و نسل‌های آینده درباره شما قضاوت خواهند كرد و اولیاء بزرگ خدا ناظر آراء و اعمال شما می‌باشند. كوچكترین سهل‌انگاری و مسامحه و كوچكترین اعمال نظرهای شخصی و خدای نخواسته تبعیت از هواهای نفسانی كه ممكن است این عمل شریف الهی را به انحراف كشاند، بزرگترین فاجعه تاریخ را به وجود خواهد آورد. اگر اسلام عزیز و جمهوری اسلامی نوپا به انحراف كشیده شود، سیلی بخورد و به شكست منتهی شود، خدای نخواسته اسلام برای قرن‌ها به طاق نسیان سپرده می‌شود و به جای آن اسلام شاهنشاهی و ملوكی جایگزین آن خواهد شد. شما برگزیدگان مستضعفان می‌دانید كه با كوتاه شدن دست ابرقدرت‌های چپاولگر از كشور اسلامی شما، آنان و وابستگان به آنها ماهیت اسلام و قدرت الهی آن را لمس نمودند و چون افعی زخم‌خورده در كمین نشسته‌اند كه از هر راهی بتوانند خود یا به وسیله پیروانِ از خدا بی‌خبرِ خود این نظام الهی را از مسیر خود منحرف نمایند. و بالاترین انحراف كه منجر به انحراف تمام ارگان‌ها می‌شود، انحراف رهبری است كه امروز شما نقش اول آن را دارید. شما دیدید و شنیدید كه با اصل پنجم قانون اساسی چه مخالفت‌ها شد و چه جار و جنجالها به پا كردند و بحمدالله تعالی موفق نشدند مأموریت خود را انجام دهند و اخیراً با همین تعیین خبرگان نیز مخالفت كردند و سمپاشی نمودند و بحمدالله با شكست مواجه شدند. امروز هم شما نباید از كید ساحران و وسوسه خنّاسان غافل باشید. راه خود را با قدرت الهی و تعهّد به اسلام بزرگ و قوّت ایمانی و روحی ادامه دهید و به هیچ چیز الا مصالح اسلام و مسلمین فكر نكنید و در این صورت خداوند تعالی پشت و پناه شماست.

هرگاه رهبر از انجام وظایف قانونی خود ناتوان شود، یا فاقد یكی از شرایط مذكور در اصول پنجم و یكصدو نهم گردد، یا معلوم شود از آغاز فاقد بعضی از شرایط بوده است، از مقام خود بركنار خواهد شد.

لازم است به رهبر محترم آتیه یا شورای رهبری تذكری برادرانه و مخلصانه بدهم: رهبر و رهبری در ادیان آسمانی و اسلام بزرگ چیزی نیست كه خود به خود ارزش داشته باشد و انسان را خدای نخواسته به غرور و بزرگ‌اندیشی خود وادارد. آن همان است كه مولای ما علی‌ابن ابی‌طالب درباره آن گوشزد فرموده است. اساساً انبیاء خدا صلوات‌الله و سلامه علیهم مبعوث شدند برای خدمت به بندگان خدا، خدمت‌های معنوی و ارشادی و اخراج بشر از ظلمات به نور و خدمت به مظلومان و ستمدیدگان و اقامة عدل، عدل فردی و اجتماعی.

در امور مهمه با كارشناسان مشورت كنید و جانب احتیاط را مراعات نمایید.

شما كه خود پیروان اصحاب وحی و اولیاء عظیم‌الشأن می‌دانید و بحمدالله هستید، خود را جز خدمتگزار به ملت‌های ستمدیده ندانید و باید بدانید كه تبهكاران و جنایت‌ پیشگان بیش از هر كس چشم طمع به شما دوخته‌اند و با اشخاص منحرف نفوذی در بیوت شما با چهره‌های صددرصداسلامی و انقلابی ممكن است خدای نخواسته فاجعه ببار آورند و با یك عمل انحرافی نظام را به انحراف كشانند و بادست شما به اسلام و جمهوری اسلامی سیلی زنند. الله الله در انتخاب اصحاب خود، الله الله در تعجیل تصمیم‌گیری خصوصاً در امور مهمه و باید بدانید و می‌دانید كه انسان از اشتباه و خطا مأمون نیست. به مجرد احراز اشتباه و خطا از آن برگردید و اقرار به خطا كنید، كه آن كمال انسانی است، توجیه و پافشاری در امر خطا، نقص و از شیطان است. در امور مهمه با كارشناسان مشورت كنید و جانب احتیاط را مراعات نمایید.

اینجانب مطالبی را درسی صفحه به عنوان وصیت‌نامه نوشته‌ام و یك نسخه آن را در مجلس مبارك خبرگان امانت می‌گذارم كه پس از مرگ اینجانب منتشر خواهد شد…

خبرگان در قانون اساسی

در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در فصل هشتم كه مربوط به رهبر یا شورای رهبری است در اصول 107، 108، 111 راجع به خبرگان رهبری صحبت به عمل آمده است.

اصل یكصدو هفتم: پس از مرجع تقلید عالی‌قدر و رهبر كبیر انقلاب جهانی اسلام و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت ‌آیت‌الله العظمی امام خمینی (ره) كه از طرف اكثریت قاطع مردم به مرجعیت و رهبری شناخته و پذیرفته شدند، تعیین رهبری به عهدة خبرگان منتخب مردم است.

خبرگان رهبری دربارة همه فقهای واجد شرایط مذكور در اصول پنجم و یكصد و نهم بررسی و مشورت می‌كنند؛ هر گاه یكی از آنان را اعلم به احكام موضوعات فقهی یا مسائل سیاسی اجتماعی یا دارای مقبولیت عامه یا واجد برجستگی خاص در یكی از صفات مذكور در اصل یكصد و نهم تشخیص دهند او را به رهبری انتخاب می‌كنند در غیر این صورت یكی از آنان را به عنوان رهبر انتخاب و معرفی می‌نمایند. رهبر منتخب خبرگان، ولایت امر و همه مسئولیتهای ناشی از آن را بر عهده خواهد داشت. رهبر در برابر قوانین با سایر افراد كشور مساوی است.

اصل یكصد و هشتم: قانون مربوط به تعداد و شرایط خبرگان، كیفیت انتخاب و آیین‌نامه داخلی جلسات آنان برای نخستین دوره باید به وسیله فقهای اولین شورای نگبهان تهیه و با اكثریت آرای آنان تصویب شود و به تصویب نهایی رهبر برسد. از آن پس هرگونه تغییر و تجدید نظر در این قانون و تصویب سایر مقررات مربوط به وظایف خبرگان به صلاحیت خود آنان است.

اصل یكصد و یازدهم: هرگاه رهبر از انجام وظایف قانونی خود ناتوان شود، یا فاقد یكی از شرایط مذكور در اصول پنجم و یكصدو نهم گردد، یا معلوم شود از آغاز فاقد بعضی از شرایط بوده است، از مقام خود بركنار خواهد شد.

تاریخ و نسل‌های آینده درباره شما قضاوت خواهند كرد و اولیاء بزرگ خدا ناظر آراء و اعمال شما می‌باشند. كوچكترین سهل ‌انگاری و مسامحه و كوچكترین اعمال نظرهای شخصی و خدای نخواسته تبعیت از هواهای نفسانی كه ممكن است این عمل شریف الهی را به انحراف كشاند، بزرگترین فاجعه تاریخ را به وجود خواهد آورد.

تشخیص این امر به عهده خبرگان مذكور در اصل یكصدو هشتم می‌باشد.

در صورت فوت یا كناره‌گیری یا عزل رهبر، ‌خبرگان موظفند، در اسرع وقت نسبت به تعیین و معرفی رهبر جدید اقدام نمایند. تا هنگام معرفی رهبر، شورائی مركب از رئیس جمهور، رئیس قوه قضائیه، و یكی از فقهای شورای نگهبان به انتخاب مجمع تشخیص مصلحت نظام، همه وظایف رهبری را به طور موقت به عهده می‌گیرد و چنانچه در این مدت یكی از آنان به هر دلیل نتواند انجام وظیفه نماید، فرد دیگری به انتخاب مجمع، با حفظ اكثریت فقهاء در شورا به جای وی منصوب می‌گردد.

این شورا در خصوص وظایف بندهای 1 و 2 و 3 و 5 و 10 و قسمتهای (د) و

(ه‍ ) و (و) بند اصل یكصدو دهم پس از تصویب سه چهارم اعضاء مجمع تشخیص مصلحت نظام اقدام می‌كند.

هرگاه رهبر بر اثر بیماری یا حادثه دیگری موقتاً از انجام وظایف رهبری ناتوان شود در این مدت شورای مذكور در این اصل وظایف او را عهده‌دار خواهد بود.