داروی سرطان یا اکسیر جوانی

انسان همواره به دنبال افزایش طول عمر یا اصطلاحاً جاودانگی بوده است. اکسیر جوانی را در داستان های تخیلی شنیده ایم؛ اما با وجودی که دانشمندان و پژوهشگران در طی تاریخ به دنبال یافتن این ماده بوده اند؛ موفقیت چندانی به دست نیامده و این آرزوی دیرین در قالب داستان باقی مانده است؛ اما شاید بتوان گفت که امروز خبرهای امیدبخشی در این زمینه شنیده می شود.

اخیراً زیست شناسان طی پژوهشی به این نتیجه رسیده اند که استفاده از داروی درمان سرطان به نام ترامیتینیب  ، میزان عمر مگس میوه را تا حدود 12 درصد افزایش می دهد. پژوهشگران امیدوارند که این ماده بتواند در آینده در ترکیب داروهای ضد پیری در جهت افزایش طول عمر انسان نیز به کار رود.
انسان ها، مخمرها و مگس های میوه از میلیون ها سال پیش به صورت جداگانه در حال تکامل هستند. با این حال، جریان سلولی که تقسیم سلولی و مرگ سلول ها را رقم می زند_ بنابراین مکانیسم پیری  را کنترل می کند _ در هر سه نوع به یک شکل است. پژوهشگران در موسسه ی تحقیقات زیست شناسی مکس پلانک  بخش بررسی فرآیند پیری با همکاری دانشگاه لندن موفق به کنترل این فرآیند شده اند و طول عمر مگس میوه را تا 12 درصد افزایش داده اند. آنها این نتیجه را با استفاده از داروی درمان سرطان به نام ترامتینیب به دست آورده اند. سلول های انسان حاوی همان سوئیچ مولکولی است  که مورد هدف داروی ترامتینیب در مگس های میوه است؛ بنابراین آنها چنین نتیجه گیری کردند که از این دارو در آینده به عنوان ماده ای موثر در داروهای ضد پیری برای انسان ها می توان بهره برد.
برای آن که زندگی سالم و طولانی برای انسان فراهم شود، لازم است پژوهشگران فرآیند پیری را در سطح سلولی مورد مطالعه ی دقیق تر قرار دهند. در پژوهشی که پیش از این انجام شده بود، این نتیجه به دست آمد که پروتئین های راس  می تواند در طولانی کردن چرخه ی زندگی حیوانات دخالت داشته باشد.
پروتئین های راس، نقش کلیدی در فرایند رشد سلولی ایفا می کنند. چون سوئیچ های مولکولی در شبکه ی علامت سلولی، عملکرد های حیاتی مانند تقسیم سلولی ، تخصصی شدن کار سلول، متابولیسم و در نهایت مرگ سلول را کنترل می کنند. پروتئین های مذکور، فرآیندهای درون سلولی را به کمک مسیر علامت RAS- Erk-ETS هماهنگ می کنند. این شبکه در طی صدها میلیون سال تکامل موجودات  حفظ شده  و اکنون در تک سلولی هایی مانند مخمرها، در حشراتی مثل مگس میوه، وهمچنین در پستاندارانی مانند موش و انسان وجود دارند.

بدیهی است که جلوگیری از بروز این فرآیند سلولی در مخمرها می تواند زندگی آنها را طولانی کرده و مرگ سلول را به تعویق بیاندازد. اگرچه پژوهشگران برای رسیدن به چنین پیشرفتی در علوم زیستی به  صورت مستقیم دی ان اِی سلول را دستکاری کردند تا دستور خنثی سازی هر ژن و در پی آن مسیر علامت راس را تغییر دهند. البته تاکنون، هیچ ماده ای کشف نشده که سرعت پیر شدن را به این شکل کم کند. پژوهش اخیر این شکاف را تا حدی پر کرده است و امیدهای تازه ای را به زیست شناسان این حوزه بخشیده است.
 نکته ی جالب توجه و گام موثر دیگر این است که مسیر این پروتئین در پژوهش های مربوط به سرطان به صورت کامل مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. چون فعالیت بیش از اندازه ی راس است که سرطان زاست: در حدود یک سوم بیماران سرطانی، پروتئین راس تغییر یافته ای دارند که منجر به تقسیم بدون کنترل سلول ها می شود. بنابراین بسیاری از پژوهش ها بر روی این مسیر علامت متمرکز شده اند و اولین داروهایی که برای درمان سرطان تولید شد با هدف دخالت در علامت دادن پروتئین راس به منظور نظارت بر رشد سرطانی سلول ها بودند.
یکی از این مواد، ترامتینیب است که پژوهشگران آن را در ترکیب غذا به مگس های میوه خورانده اند. حتی دوز پایینی از این ماده که به اندازه ی دوز روزانه ی دارو به یک بیمار سرطانی است، میزان طول عمر مگس میوه را تا 8 درصد افزایش داد. با دادن دوز متوسطی از دارو، مگس ها تا 12 درصد طول عمرشان افزایش یافت.
نتیجه ی دیگر این پژوهش، عدم وجود اثرات جانبی در سیستم گوارشی مگس های میوه پس از مصرف دارو بود. با توجه به این که داروی ترامتینیب، هم اکنون از آژانس غذا و دارو دارای مجوز مصرف برای انسان ها را داراست؛ وتأیید شده، در درمان های بیمارستانی کاربرد دارد؛ امید است به عنوان پیش زمینه ی دارویی ضد پیری نیز در آینده به کار رود.
در پستانداران، پروتئین راس، به عنوان واسط برای مسیر علامت Insulin/ IGF- 1 عمل می کند که وظیفه ی مدیریت طول زندگی را بر عهده دارد. فعالیت راس، بر روی مسیرهای علامت PI3/Akt و  Erk/Mapk اثر می گذارد. تاکنون چنین تصور می شد که شاخه  PI3/Akt  مسوول اولیه ی مدیریت چرخه ی زندگی است؛ اما نتایج پژوهش ها نشان می دهد که Erk/Mapk نیز در این مسأله موثر و مهم است.