تبیان، دستیار زندگی
کسى که پیش از اذان صبح بدون نیت روزه خوابیده است، اگر پیش از ظهر بیدار شده و نیت کند [اگر چیزی که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد]، روزه او صحیح است چه روزۀ او واجب باشد یا مستحب. و اگر بعد از ظهر بیدار شود، نمى تواند نیت روزۀ واجب نماید. ولی نیت رو
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

ملاك ترس از ضرر است!

روزه ماه رمضان

کسى که پیش از اذان صبح بدون نیت روزه خوابیده است، اگر پیش از ظهر بیدار شده و نیت کند [اگر چیزی‌ که روزه را باطل می‌کند انجام نداده باشد]، روزه او صحیح است چه روزۀ او واجب باشد یا مستحب. و اگر بعد از ظهر بیدار شود، نمى‌تواند نیت روزۀ واجب نماید. ولی نیت روزه مستحب تا قبل از مغرب اشکالی ندارد.


سوال: اگر وسط روز از خواب بیدار شده و چیزی نخورده باشیم، آیا می‌توانیم نیت روزه کنیم؟

مراجع تقلید در این‌باره می‌گویند:  کسى که پیش از اذان صبح[1] بدون نیت روزه خوابیده است، اگر پیش از ظهر بیدار شده و نیت کند [اگر چیزی‌ که روزه را باطل می‌کند انجام نداده باشد]، روزه او صحیح است[2] چه روزۀ او واجب باشد یا مستحب. و اگر بعد از ظهر بیدار شود، نمى‌تواند نیت روزۀ واجب نماید.[3] ولی نیت روزه مستحب تا قبل از مغرب اشکالی ندارد.
شایان ذکر است در شب ماه رمضان، همین که در ذهن نیت روزه فردا را داشته باشد، جهت صحت روزه فردا کافیست.

سوال: اگر کسی نیت روز اول ماه رمضان بکند و بعد بفهمد که روز دوم یا سوم بوده روزة او چه حکمی دارد؟

جواب: روزه او صحیح است. (توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 917، م 1557)

سوال: روزی را که انسان شک دارد آخر شعبان است یا اول رمضان به چه شکل نیت کند و روزه بگیرد؟

جواب: در این صورت واجب نیست روزه بگیرد، و اگر بخواهد روزه بگیرد نمی تواند نیت روزه رمضان کند ولی اگر نیت روزة قضا و مانند آن بنماید و چنانچه بعد معلوم شود رمضان بوده، از رمضان حساب می شود. (توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 923، م 1568)

سوال: اگر کسی عمدا تا اذان ظهر نیت روزة ماه رمضان نکند، اشکال دارد؟

جواب: در فرض مرقوم روزة آن روز قضا دارد. (استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 304)

سوال: شخصی در ماه رمضان از شهری که وطنش نیست سحری می خورد به نیت این که قبل از ظهر به وطنش برسد و روزه بگیرد آیا از اول وقت می تواند قصد روزه نماید؟

جواب: نیت روزه در حال سفر صحیح نیست ولی اگر قبل از ظهر به وطن رسیده و قبلا افطار نکرده باید نیت روزه کند و صحیح است. (توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 911، م 1722)


چند سوال از آیة الله صافی گلپایگانی دام ظله:

سوال: آیا كسانی كه خمس اموالشان را پرداخت نمی كنند در عین اینكه به آنها تعلق میگیرد با این حال ماه رمضان روزه میگیرند و با طعام و میوه و غذای خمس نداده افطار میكنند به روزه آنها خللی وارد می كند؟

جواب: اگر آنچه را یقیناً مورد تعلّق خمس شده و نداده اند بخورند علاوه بر معصیت ثواب روزه آنها كم می شود.

سوال: آیا غیبت روزه را باطل می كند؟ اگر باطل نمی كند حكمش چیست؟ توضیح دهید.

جواب: غیبت از مبطلات روزه نیست ولی ممكن است ثواب روزه را كم كند و یا مانع قبولی روزه در درگاه خداوند باشد.

سوال: اگر انسان به خاطر عذری احتمال قوی بیش از 50 درصد می دهد كه روزه بر او واجب نیست و نگرفت بعد معلوم شد بر او واجب بوده تكلیف او از حیث قضا و كفاره چگونه است؟

جواب: در فرض سوال اگر احتمال عقلائی بدهد كه روزه برای او ضرر دارد به طوری كه از آن احتمال ترس ضرر برایش حاصل شود فقط قضاء بر او واجب است و كفاره ندارد هر چند بعد معلوم شود كه برایش ضرر ندارد ولی اگر منظور احتمال عدم وجوب روزه از جهات دیگر است باید مورد آن ذكر شود تا جواب مقتضی داده شود.

سوال: اگر روزه موجب چشم درد نمى باشد ولى سوى چشم كم مى شود آیا كسى كه به این بیمارى مبتلا است باید روزه بگیرد؟

جواب: اگر بطور موقت باشد كه بعد از روزه بر طرف می شود مجوّز افطار نیست ولى اگر روزه موجب شود كه نور چشم براى همیشه كم شود روزه واجب نیست.

سوال: ملاك در تشخیص ضررى كه مانع از روزه مى شود نظر دكتر است یا خود انسان؟

جواب: ملاك خوف ضرر است ولو اینكه خوف ضرر از گفته دكتر پیدا شود.


دو سوال از محضر مبارک آیة الله وحید خراسانی دام ظله:

سوال: آیا کسی که در اثر مرض روزه های ماه مبارک را نگرفته می تواند فدیه و کفاره آن را به یک فقیر بدهد؟

جواب: کسی که باید برای هر روز یک مدّ طعام به فقر بدهد می تواند کفاره چند روز را به یک فقیر بدهد.

سوال: اینجانب ناراحتی شدید معده دارم و به گفته دكتر متخصّص حق گرفتن روزه ندارم، آیا در این صورت هم روزه بر من واجب است و ترک آن گناه می‌باشد؟

جواب: روزه بر شما در صورتی که از گفته دکتر اطمینان پیدا می کنید و یا ترس ضرر مهم داشته باشید که منشاء این ترس عقلائی باشد، واجب نیست و گناهی بر شما نمی باشد و نزد خداوند متعال معذورید.


پی نوشت:
[1]. آیات عظام خوئى و تبریزى: (در غیر روزه ماه رمضان..)؛ آیت الله بهجت: (در غیر روزه معین واجب مثل روزه ماه مبارک رمضان..).
[2]. آیات عظام خوئى و تبریزى: (در ماه رمضان اگر بى‌نیّت خوابیده باشد، اگر چه پیش از ظهر بیدار شود و نیّت کند صحّت روزه‌اش محلّ اشکال است)؛ آیت الله تبریزى: (.. لازم است آن روز را امساک کرده، بعد قضا نماید)؛ آیت الله شبیری: (بنا بر احتیاط واجب روزۀ آن روز را بگیرد و قضا نیز بنماید).
[3]. آیات عظام گلپایگانى، صافى، شبیری و سیستانى: (..ولی باید احتیاطاً بقیه روز را به قصد قربت مطلقه امساک کند و روزه آن روز را نیز قضا نماید)؛
امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج‌1، ص 882، م 1554

فرآوری: آمنه اسفندیاری 
بخش احکام اسلامی تبیان


منابع:
پایگاه اطلاع رسانی آیة الله صافی گلپایگانی دام ظله
سایت اندیشه قم
توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1
استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1
پایگاه اطلاع رسانی آیة الله وحید خراسانی دام ظله
سایت اسلام کوئیست

مطالب مرتبط:

حکم روزه های بدون غسل جنابت

روزه قضا و روزه مستحبی

حکم حمام کردن در حال روزه

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.