تبیان، دستیار زندگی
ملاک برای افطار مغرب شرعی است و آن هنگامی است که سرخی طرف مشرق از بالای سر بگذرد، بنابراین اگر با اذان یقین کند که وقت داخل شده است افطار جایز است. و الا باید چند دقیقه صبر کند تا یقین به دخول وقت حاصل شود.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

نجات جان مسلمان واجب است

روزه

ملاک برای افطار مغرب شرعی است و آن هنگامی است که سرخی طرف مشرق از بالای سر بگذرد، بنابراین اگر با اذان یقین کند که وقت داخل شده است افطار جایز است. و الا باید چند دقیقه صبر کند تا یقین به دخول وقت حاصل شود.


در این مقاله بعد از توضیحاتی درباره نیت روزه و احکام مسافر به طرح چند پرسش و پاسخ درباره روزه و روزه داری می پردازیم:

نیت روزه

1 ـ در روزه نیّت یكى از واجبات است.
2 ـ قبل از طلوع صبح ماه مبارك رمضان، انسان باید نیّت كند كه: (فردا روزه مى‏گیرم قربة الى‏الله).
3 ـ اگر شب ندانست كه فردا جزء ماه رمضان است، ولى پیش از ظهر برایش معلوم شد كه امروز جزء ماه رمضان است، همان وقت نیّت روزه مى‏كند.
4 ـ در روزه مستحبّى وقت نیّت تا قبل از غروب امتداد دارد، ولى به شرط آنكه تا آن وقت كه نیّت مى‏كند كارى كه روزه را باطل مى‏كند انجام نداده باشد.
5 ـ اگر ندانست كه فردا آخر ماه شعبان است یا اوّل ماه رمضان، نیّت آخر شعبان مى‏كند، یا نیّت روزه دیگرى را مى‏نماید، هرگاه بعدا معلوم شد كه آن روز اوّل ماه رمضان بوده است، همان روزه‏اى كه گرفته است كفایت مى‏كند، و نیازى به گرفتن قضا نیست.
6 ـ در روز ماه مبارك رمضان نباید قصد بجا آوردن كارهائى كه روزه را باطل مى‏كند بنماید، و اگر قصد كرد روزه‏اش باطل مى‏شود، هرچند كه آن عمل را انجام نداده باشد، ولى بر او واجب است تا غروب كارى كه روزه را باطل مى‏كند انجام ندهد.


احكام مسافر

براى مسافر روزه گرفتن جایز نیست، و تفصیل مسئله، در این چند صورت است:
1 ـ در صورتى كه مسافر پیش از ظهر سفر كند، و پیش از ظهر به وطنش یا محل اقامتش بر نگردد، باید روزه آن روز را بخورد.
2 ـ در صورتى كه بعد از ظهر مسافرت كند، باید روزه آن روز خود را تمام كند.
3 ـ در صورتى كه مسافر پیش از ظهر از سفر برگردد، و به خانه یا محلّ اقامت خود برسد، اگر قبلا در سفر افطار كرده باشد، روزه نیست، و در منزل خود هم مى‏تواند بقیه آن روز را غذا بخورد، ولى بعد از ماه رمضان به جاى این روزى كه خورده است یك روز قضا مى‏گیرد، و در صورتى كه در سفر كارى كه روزه را باطل كند انجام نداده باشد، واجب است روزه را بگیرد و جزء روزه ماه رمضان حساب مى‏شود.
4 ـ در صورتى كه مسافر بعد از ظهر از سفر باز گردد، باید روزه را بخورد، و پس از ماه یك روز به جاى آن روزه بگیرد.
5 ـ مسافر در صورتى مى‏تواند در سفر روزه را بخورد كه شرائط قصر در سفرش تمام باشد، همانگونه كه در جزوه نماز یادآورى كرده‏ایم.
6 ـ در احكام گذشته محل اقامت ده روزه با وطن فرقى ندارد.
7 ـ پاره‏اى از موارد در سفر هم مى‏توان روزه گرفت، همان گونه كه در رساله‏هاى عملیّه یادآورى شده است.

سوال: آیا افطار نمودن در حین شروع اذان و گفتن الله اکبر جایز است یا باید اذان تمام شود و بعد افطار نمود؟

جواب: ملاک برای افطار مغرب شرعی است و آن هنگامی است که سرخی طرف مشرق از بالای سر بگذرد، بنابراین اگر با اذان یقین کند که وقت داخل شده است افطار جایز است. و الا باید چند دقیقه صبر کند تا یقین به دخول وقت حاصل شود. (توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 970)

سوال: دختری که در سن 9 سالگی به سن تکلیف می رسد ولی در منطقه ای باشد که به علّت نبود غذای کافی و امکانات نمی تواند روزه بگیرد ولی دوست دارد روزه بگیرد، حالا وظیفه او چیست؟

جواب: اگر قدرت بر گرفتن روزه ندارد، هر چند روزه که می تواند بگیرد و بعد از ماه رمضان نیز به تدریج قضای روزه هائی را که افطار کرده است بگیرد. (جامع المسائل آیه الله فاضل لنکرانی ره، ج 1، ص 153)

سوال: آیا ناجی غریق می‌تواند در حال روزه به کار خویش ادامه دهد؟ اگر برای نجات فردی سر را به زیر آب ببرد، تکلیف روزه‌اش چیست؟

1. اشتغال به این کار جایز و چه بسا لازم است.
 2. در هر حال نجات جان مسلمان واجب است، و اگر این امر در ماه رمضان موجب شود که روزه‌دار تمام سر را به زیر آب فرو برد، باید روزه را تا پایان روز نگه داشته و بعدا قضای آن را بجا آورد، ولی این کار کفاره ندارد، هر چند عمدی باشد. البته برخی از فقها (آیات عظام سیستانی و  هادوی تهرانی) فرو بردن سر در آب را مبطل روزه نمی‌دانند.


پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:

حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای(مد ظله العالی):


 1. فی نفسه اشتغال به چنین کاری اشکال ندارد بلکه گاهاً واجب است.
 2. در فرض مذکور فرو بردن سر زیر آب اشکال ندارد ولی روزه باطل می‌شود و بعداً باید قضای آن را بجا آورید.


حضرت آیة الله العظمی سیستانی(مد ظله العالی):

فرو بردن تمام سر در آب روزه را باطل نمی‌کند.


حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی(مد ظله العالی):

1و2. در هر حال کسى که براى نجات غریق مجبور است سر را در آب فرو ببرد روزه‏‌اش اشکال دارد، ولى به عنوان نجات جان مسلمانى این کار واجب است و بعداً قضا کند.


حضرت آیة الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):

سر فرو بردن زیر آب موجب بطلان روزه می‌شود و اگر برای نجات غریق باشد، کفاره ندارد و تنها قضای آن کافی است.


حضرت آیة الله هادوی تهرانی(مدظله العالی):

فرو بردن سر در آب باطل کننده‌ی روزه نیست و ناجی غریق بودن برای روزه‌دار اشکالی ندارد.

سوال: شغل اینجانب طوری است که نمی توانم در محل کارم قصد ده روز بنمایم و در نتیجه بیشتر اوقات نمی توانم در ماه مبارک رمضان روزه بگیرم ضمنا برایم مقدور نیست که برای قضای روزه هایم مرخصی گرفته و در وطن خود، آنها را به جا آورم؛ تکلیفم نسبت به قضای روزه ها چگونه است؟

جواب: اگر امکان ندارد در وطن یا محلّی که قصد ده روز کنید قضای روزه ها را به جا آورید، نمی توانید روزه بگیرید و قضای روزه ها بر ذمه شما باقی می ماند و برای هر روز که قضای آن تا رمضان بعد تأخیر افتاده، باید یک مدّ طعام بدهید مگر آن که در تأخیر عذر داشته باشید. (استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 328)

فرآوری: آمنه اسفندیاری  
بخش احکام اسلامی تبیان


منابع:
کتاب چگونه روزه بگیریم ـ آیة الله سید محمد شیرازی
سایت اندیشه قم
سایت اسلام کوئیست
استفتائات امام خمینی (ره)، ج1


مطالب مرتبط:

حکم روزه های بدون غسل جنابت

روزه قضا و روزه مستحبی

حکم حمام کردن در حال روزه

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.