تبیان، دستیار زندگی
یکی ازچالش های سریالهای تلویزیونی به ویژه مجموعه های مناسبتی سوتفاهم هایی است که دربازنمایی برخی مفاهیم و مظاهر دینی ایجاد می شود و نمایش برخی ازصحنه های که یک منش یا رفتار دیندارانه را به تصویر کشیده نوعی توهین یا تمسخر تلقی می کند.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

چالش دینی پایتخت 4


یکی ازچالش های سریالهای تلویزیونی به ویژه مجموعه های مناسبتی سوتفاهم هایی است که دربازنمایی برخی مفاهیم و مظاهر دینی ایجاد می شود و نمایش برخی ازصحنه های که یک منش یا رفتار دیندارانه را به تصویر کشیده نوعی توهین یا تمسخر تلقی می کند. این اتفاق اخیرا برای پاتیخت 4 رخ داده است.

 پایتخت 4

مثلا سال ها پیش در همین ماه رمضان سریال بزنگاه عطاران با اعتراضاتی از این جنس مواجه شد که مراسم تشیع جنازه و خاکسپاری را به سخره گرفته و حتی سریال تا آستانه تعطیل شدن پیش رفته بود.اکنون این اتفاق درباره سریال پایتخت 4 رخ داده و مورد اعتراض تند قرار گرفته  که شعایر دینی را مسخر کرده.
واقعیت این است که شوخی با برخی موقعیت هایی که به نوعی با دین پیوند خورده اند  لزوما به معنای تمسخر و یا دست انداختن مظاهر دینی نیست. گاهی خود روحانیوان و خطیبان درمنبرها و سخنرانی ها درباره برخی رفتارها و احکام دینی شوخی می کنند. مصداق بارز آن حجت الاسلام قرائتی است که اتفاقا یکی ازدلایل موفقیت و جذابیت سخنرانی های او همین زبان و لحن طنازانه است.

از سوی دیگر درسینمای ما نیز اتفاقا برخی فیلم های دینی یعنی فیلم هایی که تاثیرات اخلاقی بر مخاطب می گذارند با مطایبه به این هدف رسیده اند. اصلا مگر مسعود ده نمکی در اخراجی ها و رسوایی با برخی مفاهیم و موقعیت هایی که در ساحت مقدسات قرار داشتند شوخی نکرده است.
 هیچکدام از شوخی ها پایه ها و بنیاد دینداری مردم جامعه ما را متزلزل نکرده است و مگر بنیان های دینی ما آنقدر سست و متزلزل است که مثلا با شوخی یا حتی خدای نکرده به سخره گرفتن یک رفتار و منش دینی بلرزد و سقوط کند؟! ضمن اینکه یادمان باشد این مجموعه های نمایشی در صدا و سیمای جمهوری اسلامی تولید می شود که ناظر کیفی دارد و به این سادگی نیست که کسی عمدا به تمسخر مظاهر دینی مردم بپردازد.

اتفاقا سریال پایتخت از آن دست سریال های است که توجه جدی به مظاهر و مفاهیم دینی و اخلاقی داشته است. سری دوم این سریال اساسا درباره انتقال یک گلدسته برای یک امامزاده بوده و سرشار ازمظاهرو نمادهای دینی


نکته دیگر این که شوخ طبعی یا طنازی به خودی خود نمی تواند دلیل بر دهن کجی به ارزش های دینی باشد.اتفاقا سریال پایتخت از آن دست سریال های است که توجه جدی به مظاهر و مفاهیم دینی و اخلاقی داشته است. سری دوم این سریال اساسا درباره انتقال یک گلدسته برای یک امامزاده بود و سرشار ازمظاهر و نمادهای دینی.

در همه فصل های پایتخت ، نشانه های پررنگی از نماز خواندن، مشهد رفتن، نذری دادن، دعا و مناجات ، احترام به والدین، همدلی و حمایت از همنوع، دستگیری، حتی نشانه هایی مثل آهو و ربط  آن به امام رضا (ع) و بسیاری دیگر  وجود دارد.  نشانه ها و نمادهای ریز و درشت چهار فصل پایتخت ،به اندازه ای است که می توان آن را یکی از مذهبی ترین سریال های تلویزیونی دانست.

 پایتخت 4

پس سریالی که همیشه پایان آن به مشهد و حرم امام رضا(ع) ختم می شود نمی تواند پیام های ضد دینی داشته باشد. ضمن اینکه غسالخانه و شستن مرده به عنوان آداب دینی محسوب می شود که بسیاری از شمایل آن ریشه در عرف دارد و آن را نمی توان مساوی با احکام مطلق دینی دانست. اتفاقا نمایش این سکانس علاوه بر بار طنز با نوعی ترس و دلهره هم همراه بود و به نوعی بر نزدیک بودن مرگ به آدمی نیز تاکید می کرد و اینکه یادمان باشد مرگ را فراموش نکنیم.
طبیعتا هر مجموعه نمایشی ممکن است هم از حیث دراماتیکی و هم محتوایی واجد عیب و نقص های باشد و حتی دچار لغزش کلامی و بصری سهوی بشود اما این دلیل براین نیست که حکم به تکفیر آن صادر شود. تساهل و تسامح ورزیدن نیز خود یکی از مظاهر اخلاق دینی است که به ما کمک می کند به قضاوت زود هنگام دست نزنیم.


سید رضا صائمی
بخش سینما و تلویزیون تبیان