عملی که انسان را سریع تر به رضای خدا می رساند

حضرت صادق(علیه السلام) فرموده است: نیكویى و خوبى با پدر و مادر نتیجه حسن معرفت و شناسایى پروردگار متعال است.

در چهار سوره از قرآن مجید نیكی به والدین بلافاصله بعد از مسأله توحید قرار گرفته این هم ردیف بودن دو مسأله بیانگر این است كه اسلام تا چه حد برای پدر و مادر احترام قائل است.

به عنوان مثال ، در سوره اسرا آیه 23 می خوانیم:

وَقَضَى رَبُّكَ أَلاَّ تَعْبُدُواْ إِلاَّ إِیَّاهُ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا : و پروردگار تو مقرر كرد كه جز او را مپرستید و به پدر و مادر [خود] احسان كنید.

اهمیت این موضوع تا آن جاست كه هم قرآن و هم روایات صریحاً توصیه می كنند كه حتی اگر پدر و مادر كافر باشند، رعایت احترامشان لازم است.

در سوره لقمان آیه 15 می خوانیم: اگر آنها به تو اصرار كنند كه مشرك شوی اطاعتشان مكن ، ولی در زندگی دنیا به نیكی با آنها معاشرت نما!
قرآن حتی كمترین بی احترامی را در برابر پدر و مادر اجازه نداده است .

در حدیثی از امام صادق(علیه السلام) آمده است:
اگر چیزی كمتر از اف وجود داشت، خدا از آن نهی می كرد و این حداقل مخالفت و بی احترامی نسبت به پدر و مادر است ، و منظور از این جمله نظر تند و غضب آلود به پدر و مادر كردن می باشد. (تفسیر نمونه/ج12،ص79)
با اینكه جهاد یكی از مهمترین برنامه های اسلامی است، تا زمانی كه جنبه وجوب عینی پیدا نكند، یعنی داوطلب به قدر كافی باشد، بودن در خدمت پدر و مادر از آن مهم تر است، و اگر موجب ناراحتی آنها شود، جایز نیست.
در حدیثی از امام صادق(علیه السلام) می خوانیم كه مردی نزد پیامبر (صلی الله و علیه وآله) آمد و عرض كرد من جوان با نشاط و ورزیده ای هستم و جهاد را دوست دارم ولی مادری دارم كه از این موضوع ناراحت می شود.

پیامبر(صلی الله و علیه و آله) فرمود: برگرد و با مادر خویش باش ، قسم به آن خدایی كه مرا به حق مبعوث ساخته است ، یك شب مادر با تو مأنوس گردد از یك سال جهاد در راه خدا بهتر است . (همان/ص 80)

البته هنگامی كه جهاد ، جنبه وجوب عینی پیدا كند و كشور اسلامی در خطر قرار گیرد و حضور همگان لازم شود ، هیچ عذری پذیرفته نیست ، حتی نارضایتی پدر و مادر.

انسان باید در برابر پدر و مادر خود حق شناس باشد و احترام و نیكی به آنها را هرگز فراموش نكند ، هر چند زحمات آنان به قدری ارزشمند است كه فرزندان هرگز نمی توانند آن گونه كه شایسته مقام و منزلت پدر و مادر است ، دین خود را نسبت به آنها ادا كنند و ذره ای از آن همه محبت را جبران نمایند.

آثار نیكی و احترام به والدین

نیكی و احترام به پدر و مادر و راضی و خشنود نمودن آنان ، آثار و فواید بسیار مهم و ارزنده و سعادت دنیوی و اخروی را در پی خواهد داشت.

در اینجا به 3 نمونه از آنها اشاره می كنیم:

خشنودی خداوند و غفران الهی

خشنودی خداوند یكی از مهم ترین نتایج نیكی و احترام به والدین است چنان كه امام صادق (علیه السلام) می فرماید: «حسن سلوك و نیكی به والدین از حسن شناخت و معرفت عبد به خداوند تعالی است ، زیرا هیچ عبادتی انسان را به سرعت نیكی به پدر و مادر به خشنودی و رضایت خداوند تعالی نمی رساند آن هم احسانی كه محض تحصیل رضای پروردگار باشد.» (مصباح الشریعة / ترجمه مصطفوى،ص: ۳۱۲)

طول عمر

همانطور که طول عمر اثر قطعی صله رحم ، شمرده می شود ، روایات اسلامی این اثر را مترتب بر نیکی به والدین ، به طور خاص نموده اند.
پیامبر اکرم (صلی الله و علیه و آله) فرمودند : «مَن سَرَّه اَن یُمدّلَه فی عُمره، و یُبسط فی رزقه فلیَصِل اَبَویه (محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج،۷۴ باب ،۲ ح۹۶): «کسی که طولانی شدن عمر و توسعه رزق را دوست دارد به پدر و مادر خود نیکی کند.»
و نیز رسول خدا (صلی الله و علیه و آله) می فرماید: «رأیتُ بالمنَام رَجُلاً من اُمّتی قَداتاهُ مَلَکَ المَوتِ لِقَبض روُحه فَجاءَ بِرُّه بوالدیه، فَمَنَعه مِنُه (همان ، ح۸۲): «در خواب مردی از امتم را دیدیم که فرشته مرگ برای قبض روح او حاضر شده بود، اما او با نیکی به والدین خود آن فرشته را از مأموریتش منع کرد.»

فراوانی روزی

خداوند متعال «رزاق» است ؛ تمامی موجودات بر سفره لطف و احسان او حضور دارند و از نعمت های او چه مادی و چه معنوی بهره مند می شوند. وظیفه ما در قبال این همه نعمتی كه خداوند به ما عطا كرده این است كه همیشه و در همه حال سپاسگزار او باشیم.

در حقیقت شكر نعمت عامل بسیار موثری در افزایش نعمت ها و الطاف الهی است كه خداوند با صراحت بدان اشاره فرموده است: وَإِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئِن شَكَرْتُمْ لأَزِیدَنَّكُمْ وَلَئِن كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِی لَشَدِیدٌ: و آن گاه كه پروردگارتان اعلام كرد كه اگر واقعاً سپاسگزارى كنید ، [نعمت‏] شما را افزون خواهم كرد و اگر ناسپاسى نمایید، قطعاً عذاب من سخت خواهد بود. (ابراهیم ، آیه 7)
در آیه 14 سوره لقمان، شكر والدین هم ردیف شكر خدا آمده است:«أَنِ اشْكُرْ لِی وَ لِوالِدَیْكَ؛ [به انسان توصیه كردیم]كه شكرگزار من و پدر و مادرت باش!»
امام رضا (علیه السلام) در این باره می فرماید: «خدا امر فرموده به شكرگذاری از خودش و برای والدین، پس اگر كسی والدین را شكر نكند، خدا را هم شكر نمی كند. (همان، ح۳۳)

  فرآوری: زهرا اجلال

بخش قرآن تبیان  

منابع:

افکار نیوز

مصباح الشریعة / ترجمه مصطفوى،ص: ۳۱۲

اندیشه قم

مطالب مرتبط:

از قرائت سوره اسراء تا دیدار یار

خط قرمز اطاعت از والدین

اگر والدین از فرزند روبرگردانند، تکلیف فرزند چیست؟

«احسان به پدر و مادر» واجب‌ترین واجبات بعد از توحید

نیکی به پدر و مادر به شرط....!!