اذانی که ماندگار شد!
به راستی این اذان چه اهمیتی دارد و قرآن و روایات در این زمینه چه فرموده اند؟از قدیم رسم بر این بود که وقتی کودکی به دنیا می آمد او را در آغوش پدربزرگ یا مادربزرگش که سال ها مسلمانی کرده بود و آداب اسلامی را خوب می دانست می گذاشتند تا با دهانی که بارها با آن ذکر خدا را گفته، در گوشش اذان و اقامه بخواند.
این رسم هنوز هم در بین بسیاری از خانواده ها انجام می شود. البته شاید بعضی از خانواده ها به دلیل مشغله زیاد از این کار مهم غافل شده باشند اما خوب است بدانیم که گفتن اذان در گوش راست نوزاد و اقامه در گوش چپ او سنتی است که پیامبر(صلی الله و علیه وآله) آن را انجام می دادند و این کار را به پیروانشان نیز سفارش می کردند.
در حدیثی از امام صادق (علیه السلام) می‌فرماید: فرزند وقتی به دنیا آمد، در گوش راست او اذان و در گوش چپ او اقامه بگویید. در حالات امام حسین (علیه السلام) می‌نویسند چون آن حضرت متولد شد و پیامبر را از ولادت او اطلاع دادند نوزاد را گرفته و در گوش او اذان گفتند.(جلد 43 کتاب بحارالانوار)
در قرآن کریم که مهم‌ترین منبع احکام اسلامی است، اگر چه کلمه اذان به معنای اصطلاحی آن نیامده است. ولی آیاتی در قرآن وجود دارد که در آنها عبارتند: نماز یا دعوت الی الله آمده است که مفسرین، به استناد روایات، آن ها را به اذان تفسیر کرده‌اند.
آیه اول:
در سوره مائده آیه ۵۷ و ۵۸ می فرماید: اى كسانى كه ایمان آوردهاید، كسانى را كه دین شما را به ریشخند و بازى گرفتهاند [چه] از كسانى كه پیش از شما به آنان كتاب داده شده و [چه از] كافران، دوستان [خود] مگیرید، و اگر ایمان دارید از خدا پروا دارید.
و هنگامى كه [به وسیله اذان، مردم را] به نماز مى خوانید، آن را به مسخره و بازى مى گیرند، زیرا آنان مردمى هستند كه نمى اندیشند.
نظریه مفسران قرآن:
مفسرین قرآن_ اعم از شیعه و سنی_ عبارت نَادَیْتُمْ إِلَى الصَّلاَةِ را به اذان تفسیر کرده و گفته اند: این آیه دلیل بر مشروعیت اذان برای نماز است.
فاضل مقداد (فقیه و مفسر آیات مربوط به احکام) در تفسیر آیه فوق می‌گوید: (مفسرین قرآن، همه اتفاق نظر دارند بر اینکه منظور از) (نداء) در این آیه اذان است، پس با این آیه بر مشروعیت اذان استدلال می شود.
خودش می‌گفت: این اذان گفتن در خانواده‌ی ما موروثی است. 150 سال است که خانواده‌ی ما اذان می‌گویند. حتی زمانی که در اردبیل آن موقع‌ها شناسنامه می‌دادند به تناسب شغل و حرفه نام خانوادگی انتخاب می‌کردند. به بابایم هم گفته بودند تو چیکاره‌ای؟ گفته بود موذن. گفته بودند نام خانوادگی شما موذن است»
آیه دوم:
در سوره جمعه آیه ۹ می فرماید : اى كسانى كه ایمان آوردهاید، چون براى نماز جمعه ندا در داده شد، به سوى ذكر خدا بشتابید، و داد و ستد را وا گذارید. اگر بدانید این براى شما بهتر است.
نظر مفسرین قرآن:
مفسرین عالیقدر قرآن -اعم از سنی و شیعه- دراین آیه نیز (مثل آیهً اول) به اتفاق گفته‌اند: منظور از عبارت نُودِی لِلصَّلَاةِ مِن یَوْمِ الْجُمُعَةِ اذان روز جمعه است.
در تفسیر نمونه افزوده است که؛ "نودِی از ماده نداء به معنای بانگ برآوردن است؛ و در اینجا به معنای اذان است، زیرا در اسلام ندایی برای نماز جز اذان نداریم."
آیه سوم:
در سوره فصلت آیه ۳۳ می فرماید: و كیست خوش گفتارتر از آن كس كه به سوى خدا دعوت نماید و كار نیك كند و گوید من [در برابر خدا] از تسلیمشدگانم.
در تفسیر این آیه نیز عده‌ای از مفسرین قرآن گفته‌اند: منظور از مَّن دَعَا إِلَى اللَّهِ دعوت کننده به سوی خدا اذان گویان هستند.
عده ای نیز گفته‌اند که منظورخود پیامبر اکرم (صلی الله و علیه وآله) و یا همه مبلغین اسلام و دعوت کنندگان مردم به سوی خدا هستند.
این افتخار بزرگ نصیب او شد که اولین اذان گوی اسلام باشد، هرگاه وقت نماز فرا می‌رسید رسول خدا (صلی الله علیه و آله) منتظر صدای اذان بلال بود وبه خاطر چنین مقامی برای رفتن به بهشت سبقت گرفت
آثار اذان
افزایش رزق
در مکارم الاخلاق و مجالس صدوق نیز می نویسد هر کس صدای اذان را بشنود و مانند موذن اذان بگوید روزی اش زیاد می‌گردد.
تأثیر اذان در خانه
از امام رضا (علیه السلام) شنیدم که می فرمود:أذن فی بیتک فانه یطرد الشیطان و یستحب من أجل الصبیان (کلینی، ۱۳۶۵، ج ۳، ص ۳۰۸)؛ در خانه ات اذان بگو که موجب دوری شیطان می شود و برای کودکان پسندیده است.
اوقات استجابت دعا
پیغمبر اکرم فرمود: هنگام اذان که می شود درب های آسمان باز می شود، دعا مستجاب است و هیچ دعایی رد نمی شود. (کنز العمال، 2، 108)
موذن‌زاده و اذانی که با زبان روزه خواند
همان طور که می دانیم در تاریخ اسلام اولین اذان گو بلال حبشی بوده است که با توصیفاتی در تاریخ، از او سخن گفته شده است.
در ادامه می خواهیم با صاحب صدایی که سال‌هاست بیشتر ما لحظه‌های افطار و پایان روز را با نوای او سپری می کنیم که خواننده‌اش از بین ما رفته اما صدایش همچنان خاطره‌انگیز است.
از زنده‌یاد «رحیم موذن‌زاده اردبیلی» سخن می‌گوییم که صدایش، صدای ملکوت و احساسش زایش‌گر یک اذان بود.
معنویت، خلوص و قدرت اذان موذن‌زاده اردبیلی آنچنان است که بسیاری آن را یک رویداد معنوی مهم تلقی می‌کنند و آن را روح افزا می‌دانند.
همه ادیان، پیروان خود را با نغمه موسیقی ندا می دهند، چرا که این بانگ روحانی در همراهی با موسیقی دل انگیزتر جلوه می کند. ما هم سال‌هاست که لحظات ملکوتی خود را با سبک و سیاق موذن های متفاوت سپری می کنیم اما صدای مرحوم موذن زاده بیشتر برایمان تداعی کننده لحظه‌های روحانی و افطار است.
زنده یاد موذن‌زاده اردبیلی در سال 1326 برای تکمیل درس‌های حوزوی به قم می رود و در ایام تحصیل در بارگاه حضرت معصومه (سلام الله علیها) نیز اذان می گفت.
خودش می گفت: این اذان گفتن در خانواده‌ی ما موروثی است. 150 سال است که خانواده‌ی ما اذان می‌گویند. حتی زمانی که در اردبیل آن موقع‌ها شناسنامه می‌دادند به تناسب شغل و حرفه نام خانوادگی انتخاب می کردند. به بابایم هم گفته بودند تو چیکاره‌ای؟ گفته بود موذن. گفته بودند نام خانوادگی شما موذن است.»
هشام بن ابراهیم خدمت امام رضا (علیه‌السلام) رسید و از بیماری و نداشتن فرزند شکوه کرد، امام رضا (علیه‌السلام) به او دستور داد که در خانه‌اش با صدای بلند اذان بگوید
مرحوم موذن زاده اردبیلی می گوید: «ما ایرانی هستیم و اذان ما باید برخاسته از خودمان باشد. در حال حاضر اذان‌خوان‌هایی هستند که از عربستان تقلید می‌کنند و این پسندیده نیست زیرا باید خودمان ابتکار به خرج دهیم. الآن 50 سال است که کسی نتوانسته روی اذان من اذان بگوید. حتی برادرم سلیم که صدایی گیرا و زیبا دارد؛ این خواست خداست. همان خدایی که می‌گوید اگر با من یک صدایی کنید، محبت شما را به قلوب همه می‌اندازم. در کل می‌خواهم بگویم در هر کاری که خدا و اخلاص در نظر گرفته شود ،آن کار جواب مثبتی خواهد داشت.»
او همچنین درباره راز ماندگاری اذانش گفته بود: «وقتی اولین بار صدای اذان خود را شنیدم، مورد تشویق اطرافیان قرار گرفتم و این خوشحالی یک شادی معنوی بود که از خانواده ما صدای اذانی ضبط شده و به گوش تمام ایرانیان مشتاق می‌رسد.
تاکنون (1382) که با این سن و سال هنوز مشغولم، افتخار دارم که با گفتن آن یک اذان برای اسلام و مملکتم کاری کرده باشم. ما نه ثروت داریم و نه مکنت و همین یک اذان برایمان بهترین خیر است. هر روز تلفن می زنند و می گویند که این اذان خیلی زیبا گفته شده است، می‌دانید چرا؟ من جوابتان را می دهم برای این که باطن خوشگل است، برای اینکه این اذان را با دهان روزه پر کردم تا قربه الی‌الله باشد. این یک کار مادی نبود، بلکه معنوی بود و نتیجه‌اش را هم می‌بینید.»
رحیم موذن زاده مشهور به «بلال ایران»، سرانجام 5 خرداد 1384 در سن هشتاد سالگی بر اثر بیماری سرطان در تهران دیده از جهان فروبست و در آغوش پدر خود در ابن بابویه آرام گرفت.
منابع:
ایسنا
سایت شفا
همشهری آنلاین
باشگاه خبرنگاری جوان
مطالب مرتبط:
چه كسانی در ابن بابویه مدفونند؟
