از رای اعتماد تا یک فوریتی
آشنایی با اصطلاحات رایج در مجلس (3)
رای اعتماد VOTEOFCONFIDENEC
رای مثبت اكثریت مجلس مبنی بر شروع یا ادامه كار وزیر یا دولت
رای عدم اعتماد
رای منفی اكثریت مجلس مبنی بر عدم حمایت از وزیر یا دولت برای شروع یا ادامه كار
رئیس مجلس SPEAKER
یكی از نمایندگان مجلس كه به منظور سرپرستی مجلس و مدیریت جلسات علنی و غیرعلنی و همچنین اعلام دیدگاه رسمی مجلس، از طرف دیگر نمایندگان به این مقام برگزیده می‌شود.
حقوق اجتماعی
حقوق احتماعی عبارت است از حقوقی كه قانونگذار برای اتباع كشور جمهوری اسلامی ایران و سایر افراد مقیم در قلمرو حاكمیت آن منظور نموده و سلب آن به موجب قانون یا حكم دادگاه می‌باشد و از قبیل:
الف) حق انتخاب شدن در مجالس شورای اسلامی و خبرگان و عضویت در شورای نگهبان و انتخاب شدن به ریاست جمهوری
ب) عضویت در كلیه انجمن‌ها و شوراها و جمعیت‌‌هایی كه اعضای آنها به موجب قانون تعیین می‌شوند.
ج) عضویت در هیات‌های منصفه و امناء
د) اشتغال به مشاغل آموزشی و روزنامه نگاری
ه) استخدام در وزارتخانه‌ها، سازمان‌های دولتی، شركت‌ها، مؤسسات وابسته به دولت، شهرداری‌ها، مؤسسات مامور به خدمات عمومی، ادارات مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان و نهادهای انقلابی
و) وكالت دادگستری و تصدی دفاتر اسناد رسمیو ازدواج و طلاق و دفتریاری
ز) انتخاب شدن به سمت داوری و كارشناسی در مراجع رسمی
ح) استفاده از نشان‌ها و مدال‌های دولتی و عناوین افتخاری
(قانون مجازات اسلامی)
حكومت پارلمانی
به نظام‌های حكومتی گفته می‌شود كه پارلمان بخشی از مجموعه حاكمیت را تشكیل می‌دهد.
حكومتی كه هیات مامور از طرف قوه مقننه (پارلمان) در امور كشوری است اعم از اینكه در راس كشور پادشاه قانونی یا رئیس جمهور انتخابی باشد و آن را حكومت مشروطه یا حكومت ملی نیز می‌خوانند. رایجترین شكل دولت سرمایه‌داری، حكومت پارلمانی است كه در حال حاضر بیشتر كشورهای سرمایه‌داری پیشرفته دارای چنین رژیمی هستند.
دوفوریتی (طرح یا لایحه)
طرح یا لایحه‌ای است كه به دلیل ضرورت جلوگیری از وقوع خسارت احتمالی و فوت فرصت به مجلس ارائه می‌شود.
پس از تصویب فوریت طرح یا لایحه دو فوریتی حداكثر ظرف مدت 6 ساعت چاپ و توزیع می‌شوند و حداكثر 48 ساعت پس از چاپ و توزیع در دستوركار جلسه مجلس قرار می‌گیرد.
پیشنهادهای نمایندگان در مورد یك طرح یا لایحه دو فوریتی حداكثر 24 ساعت پس از چاپ و توزیع به هیات رئیسه تسلیم می‌شود و حداقل دو ساعت قبل از شروع مذاكرات در اختیار نمایندگان قرار می‌گیرد.
رای اعتماد VOTEOFCONFIDENEC
رای مثبت اكثریت مجلس مبنی بر شروع یا ادامه كار وزیر یا دولت
رای عدم اعتماد
رای منفی اكثریت مجلس مبنی بر عدم حمایت از وزیر یا دولت برای شروع یا ادامه كار
عدم اعتماد
پس از انجام استیضاح وزیر، عدم اعتماد به وزیر به رای گذاشته می‌شود كه در صورت تصویب مجلس وزیر از مقام خود خلع می‌شود.
1- نمایندگان مجلس شورای اسلامی می‌توانند در مواردی كه لازم می‌دانند هیات وزیران یا هر یك از وزرا را استیضاح كنند، استیضاح وقتی قابل طرح در مجلس است كه با امضای حداقل ده نفر از نمایندگان به مجلس تقدیم شود. هیات وزیران یا وزیر مورد استیضاح باید ظرف مدت ده روز پس از طرح آن در مجلس حاضر شود و به آن پاسخ گوید و از مجلس رای اعتماد بخواهد. در صورت عدم حضور هایت وزیران یا وزیر برای پاسخ، نمایندگان مزبور درباره استیضاح خود توضیحات لازم را می‌دهند و در صورتی كه مجلس مقتضی بداند اعلام رای عدم اعتماد خواهد كرد. اگر مجلس رای اعتماد نداد هیات وزیران و یا وزیر مورد استیضاح عزل می‌شود. در هر دو صورت وزرای مورد استیضاح نمی‌توانند در هیات وزیرانی كه بلافاصله بعد از آن تشكیل می‌شود عضویت پیدا كنند.
2- در صورتی كه حداقل یك سوم از نمایندگان مجلس شورای اسلامی رئیس جمهور را در مقام اجرای وظایف مدیریت قوه مجریه و اداره امور اجرایی كشور مورد استیضاح قرار دهند، رئیس جمهور باید ظرف مدت یك ماه پس از طرح آن در مجلس حاضر شود و در خصوص مسایل مطرح شده توضیحات كافی بدهد. در صورتی كه پس از بیانات نمایندگان مخالف و موافق و پاسخ رئیس جمهور، اكثریت دو سوم كل نمایندگان به عدم كفایت رئیس جمهور رای دادند مراتب جهت اجرای بند ده اصل یكصد و دهم به اطلاع مقام رهبری می‌رسد.
1- اصل سابق:
اصل هشتاد و نهم نمایندگان مجلس می‌توانند در مواردی كه لازم می‌دانند هیات وزیران یا هر یك از وزرا را استیضاح كنند. استیضاح وقتی قابل طرح در مجلس است كه با امضا حداقل ده نفر از نمایندگان به مجلس تقدیم شود. هیات وزیران یا وزیر مورد استیضاح باید ظرف مدت ده روز پس از طرح آن در مجلس حاضر شود و به آن پاسخ گوید و از مجلس رای اعتماد بخواهد. در صورت عدم حضور هیات وزیران یا وزیر برای پاسخ نمایندگان مزبور درباره استیضاح خود توضیحات لازم را می‌دهند و در صورتی كه مجلس مقتضی بداند اعلام رای عدم اعتماد خواهد كرد. اگر مجلس رای اعتماد نداد هیات وزیران یا وزیر مورد استیضاح عزل می‌شود. در هر دو صورت نخست وزیر یا وزرای مورد استیضاح نمی‌توانند در هیات وزیرانی كه بلافاصله بعد از آن تشكیل می‌شود عضویت پیدا كنند.
فراكسیون FERACTION
گروه‌هایی از نمایندگان كه از یك حزب یا احزاب همسو در مجلس حضور پیدا می‌كنند. اعضای یك فراكسیون در مورد وظایف و عملكرد مجلس نظریات و دیدگاه‌های متفاوتی با دیگر نمایندگان ارائه می‌دهند
لابی LOBBY
واژه انگلیسی به معنای سرسرا و راهرو است.
در اصطلاح به مكان‌هایی گفته می‌شود كه در حاشیه پارلمان‌ها برخی نمایندگان یا افراد صاحب نفوذ برای تاثیرگذاری در امر قانونگذاری با نمایندگان مجلس به گفت وگو می‌پردازند.
لابی گری LOBBYING
به عمل برقراری تماس با نمایندگان پارلمان و گفت وگو با آنها برای تاثیرگذاری بر روند قانونگذاری گفته می‌شود.
لایحه قانونی
پیش‌نویس قانونی است كه از طرف دولت به مجلس پیشنهاد می‌گردد.
مصونیت پارلمانی PARLIAMENTARY IMMUNITY
مصونیت نمایندگان مجلس از تعقیب كیفری پیش از سلب مصونیت به وسیله مجلس مطابق قوانین غالب كشورها، مصونیت نمایندگان شامل تمام مدت نمایندگی نمی‌شود بلكه منحصر به ایام اشتغال در مجلس است. براین اساس حتی در ایام تعطیل می‌توان نمایندگان مجالس مقننه را مانند سایر اشخاص دستگیر و تعقیب كرد مشروط بر اینكه ریاست مجلس از این قضیه آگاه شود.
مصونیت نمایندگان در مجلس شورای اسلامی حقی است كه براساس اصل هشتاد و ششم قانون اساسی، نمایندگان برای انجام وظایف نمایندگی از آن برخوردار می‌گردند به گونه‌ای كه در انجام وظایف خود از هرگونه تعقیب یا مجازات بركنار خواهند بود.
اصل هشتاد و ششم قانون اساسی:
نمایندگان مجلس در مقام ایفای وظایف نمایندگی در اظهارنظر و رای خود كاملا آزادند و نمی‌توان آنها را به سبب نظراتی كه در مجلس اظهار كرده‌‌اند یا آرایی كه در مقام ایفای وظایف نمایندگی خود داده‌اند تعقیب یا توقیف كرد.
نطق پیش از دستور
در هر جلسه قبل از ورود مجلس به دستوركار خود، نمایندگان می‌توانند در مورد مسایل روز كشور یا مشكلات حوزه انتخابیه خود سخنرانی كنند.
تعداد سخنرانان در هر جلسه حداكثر چهار نفر می‌باشد كه دو نفر طبق فهرستی كه به قید قرعه تنظیم شده است هر كدام حداكثر به مدت ده دقیقه و دو نفر دیگر كه به جهت مسایل فوری و اضطراری حداكثر تا یك ساعت قبل از شروع جلسه متقاضی نطق قبل از دستور شده باشند هر كدام حداكثر به مدت پنج دقیقه می‌توانند نطق نمایند.
(از ماده 106 آئین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی)
وظایف نمایندگی
وظایف نماینده شامل نطق پیش از دستور، بحث‌های داخل دستور، بحث‌های جلسات كمیسیون‌ها، اظهارنظراتی كه برای اعمال اصل هشتاد و چهارم قانون اساسی انجام می‌شود و سایر موارد نظارتی و قانونی است.
اصل هشتاد و چهارم قانون اساسی:
هر نماینده در برابر تمام ملت مسئول است و حق دارد در همه مسایل داخلی و خارجی كشور اظهارنظر نماید.
هیات رئیسه دائم مجلس
هیاتی متشكل از نمایندگانی كه برای یكسال اداره مجلس را به عهده می‌گیرند.
رئیس مجلس، دو نایب رئیس، شش منشی و سه كارپرداز تركیب هیات رئیسه دائم مجلس را شكل می‌دهند. انتخاب رئیس دائم مجلس در نوبت اول با اكثریت مطلق آرای نمایندگان و اگر به نوبت دوم كشیده شد با اكثریت نسبی و دو نایب رئیس، منشی‌ها و كارپردازان با اكثریت نسبی و با رای مخفی با ورقه انجام خواهد شد.
نایب رئیس اول و دوم مجلس به ترتیب تعداد آرا در صورت تساوی آرا با قید قرعه مشخص می‌شود.
هیات رئیسه موقت مجلس
هیاتی است از نمایندگان كه در دومین جلسه علنی مجلس در هر دوره برای اداره مجلس تا زمان انتخاب هیات رئیسه دائم با موافقت اكثریت نسبی دیگر نمایندگان انتخاب می‌شوند.
تركیب هیات رئیسه رئیسه موقت متشكل از رئیس مجلس، دو نایب رئیس، شش منشی و سه كارپرداز می‌باشد.
وظایف هیات رئیسه موقت اداره جلسات مجلس تا زمان تایید اعتبارنامه دو سوم نمایندگان و اجرای انتخابات هیات رئیسه دائم و تمشیت امور اداری مجلس است.
هیات رئیسه‌های كمیسیون‌های تخصصی
اعضای هر یك از كمیسیون‌های تخصصی مجلس در اولین جلسه خود كه با ریاست مسن‌ترین عضو و با حضور حداقل دو سوم اعضا تشكیل می‌شود یك نفر را به عنوان رئیس، دو نفر را به عنوان نایبان رئیس، یك نفر را به عنوان مخبر و دو نفر را به عنوان منشی برای هیات رئیسه كمیسیون به مدت یك سال انتخاب می‌كنند.
انتخاب هیات رئیسه‌های كمیسیون‌ها تخصصی با رای مخفی با ورقه و براساس اكثریت نسبی نمایندگان حاضر صورت می‌گیرد.
یك فوریتی (طرح یا لایحه)
طرح یا لایحه‌ای است كه به دلیل نیاز فوری جامعه و اولویت طرح یا لایحه مورد نظر نسبت به سایر موارد مطروحه در دستوركار مجلس قرار می‌گیرد. پس از تصویب فوریت طرح یا لایحه یك فوریتی بلافاصله به كمیسون‌های اصلی و فرعی ارجاع می‌شود تا خارج از نوبت مورد بررسی و تصویب قرار گیرد.
طرح و لایحه یك فوریتی یك شوری است و پس از وصول گزارش كمیسیون خارج از نوبت به مجلس ارائه می‌شود.
منبع: سایت خانه ملت
لینک مطالب مرتبط:
درباره قانون اساسی بیشتر بدانیم
روز شهادت آیت الله مدرس روز مجلس
قانون از دیدگاه اسلام و غرب (1)
