اخراج در انتظار مرتکبان تخلف علمی

معضلی در دانشگاه‌ها وجود دارد که استاد و دانشجو نمی‌شناسد و آن هم موضوع تقلب علمی است که این روزها دامنگیر برخی دانشگاهیان شده است.

معضلی در دانشگاه‌ها وجود دارد که استاد و دانشجو نمی‌شناسد و آن هم موضوع تقلب علمی است که این روزها دامنگیر برخی دانشگاهیان شده است. حالا کار به جایی رسیده است که مسئولان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با همکاری نمایندگان مجلس شورای اسلامی شروع به تدوین آیین نامه برخورد با تقلب علمی کرده‌اند.
اوضاع و احوال مدارک علمی ناخوشایند‌تر از آن است که تصورش را بکنید! مسئولان دانشگاه حالا با برخی از دانشجویانی روبه‌رو هستند که نوشتن پایان نامه دوره کارشناسی ارشد یا دکترای خود را به مرکز فروش پایان نامه‌ها می‌دهند و مدارکی آماده تحویل می‌گیرند. شاید کپی از پایان‌نامه یا پژوهش علمی بدون ذکر منبع فقط نمونه کوچکی از تقلب‌ها در دانشگاه باشد. موضوع از نظر مسئولان دانشگاهی بسیار پیچیده‌تر از این‌هاست. در این میان دانشجویانی هستند که ابداع‌ها و مقاله‌های دانشجو یا دانشجویانی دیگر را به نام خود می‌کنند؛ از سوی دیگر، دانشجویانی هم هستند که در ازای پول کم، پژوهش‌های مختلفی در رشته‌های متفاوت برای برخی از دانشجویان یا استادان انجام می‌دهند. اوضاع فقط به اینها ختم نمی‌شود پای برخی از استادان هم به این تقلب کشیده شده است.

استادی است که متن انگلیسی کتاب یا مقاله‌ای را بین دانشجویان تقسیم می‌کند تا دانشجویان برایش ترجمه کنند و در ازای این ترجمه نمره کلاسی دریافت کنند. استادی هم هست که مقاله دانشجویش را به نام خودش می‌زند. اینها فقط بخشی از تقلب‌های علمی در دانشگاه‌ها است؛ موضوعی که حالا زنگ خطرش از سوی مسئولان دولتی و نمایندگان مجلس نیز به صدا در آمده است و مسئولان دولتی به همراه نمایندگان مجلس دست به دست هم داده‌اند تا در برابر این تخلف علمی قانونی را تدوین و تصویب کنند.
جواد هروی، نایب رئیس اول کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی، در این باره می‌گوید: «طراحی و تدوین برخورد با تقلب‌های علمی مدت‌هاست در کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی مطرح شده است. دولت بویژه وزیر علوم نیز قول مساعدی برای برخورد با این موضوع به نمایندگان مجلس داده است. بنابراین مقرر شده است تا وزارت علوم در قالب یک آیین نامه لایحه را به مجلس ارائه کند تا در مجلس بررسی و به صورت قانون تصویب شود.
آخرین پیگیری‌های نمایندگان نشان می‌دهد که آیین نامه برخورد با تقلب علمی در دولت نوشته شده است. ما هم در مجلس شورای اسلامی به جمع ‌بندی نهایی رسیده‌ایم و اگر این لایحه از دولت به مجلس فرستاده شود به صورت یک فوریتی آن را در صحن علنی مجلس مطرح می‌کنیم تا به صورت قانون در سال تحصیلی جدید اجرایی شود.»
وی با اشاره به خلأ قانونی درباره تقلب‌های علمی می‌گوید: «برخورد‌های فیزیکی با پدیده‌های علمی شایسته دانشگاه نیست. در نظر داریم راهکارهای قانونی را بیشتر از قبل کنیم و البته نگاه ما در این قانون فقط به استاد و دانشجو است. وقتی استادان همزمان خود را به عنوان استاد راهنمای ده‌‌ها پایان‌نامه دانشجویی معرفی می‌کنند بدون اینکه بتوانند برای هیچ‌کدام‌شان به اندازه کافی وقت بگذارند ما شاهد افزایش تقلب علمی خواهیم بود بنابراین در نظر داریم نظارت استادان راهنما را در دانشگاه‌ها بیشتر کنیم.»

هروی نبود استاد راهنما و نظارت حداقلی در دانشگاه‌ها را عامل اساسی در تقلب علمی دانشگاه‌ها می‌داند و تأکید می‌کند: «محرومیت کامل از تحصیل، محرومیت تحصیلی ترمی دانشجویان و ابطال مدرک تحصیلی از جمله موارد قانونی است که برای دانشجویان متخلف در نظر گرفته شده است؛ همچنین کاهش ارتقای علمی استادان و حتی تنزل رتبه علمی آنها از جمله شیوه‌های تنبیهی است که برای استادان در نظر گرفته شده است. این موضوعات البته نظارت جدی مسئولان دانشگاه را بر فعالیت استاد و دانشجو می‌خواهد.»
سوی دیگر این ماجرا وزارت علوم است. چندی پیش معاونت پژوهش و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از انجمن‌های علمی کشور نیز درخواست کرد برای تدوین آیین نامه مقابله با تقلب و تخلف‌های علمی با این وزارتخانه همفکری و همکاری کنند.
از همین روی، دکتر وحید احمدی، معاون پژوهشی وزارت علوم گفت: «آیین نامه برخورد با تقلب علمی دو بخش دارد. آیین نامه تقلب برای داخل دانشگاه‌ها که مربوط به استادان و دانشجویان است که تنظیم شده و به دانشگاه‌ها نیز ابلاغ شده است. بخشی هم در قالب لایحه‌ای است که به امضای وزیر علوم رسیده و برای بررسی به دولت ارسال شده است. کمیسیون مجلس بنا دارد به صورت طرح فوریتی آن را به صحن مجلس ارسال کند که امیدوارم مجلس و دولت دراین مورد همکاری کنند.» وی تأکید می‌کند: «تا آن زمان که لایحه برخورد با تقلب علمی در دانشگاه‌ها به تصویب مجلس برسد دستورالعمل و آیین‌نامه اجرایی آن در قالب مقرراتی که از قبل برای برخورد با تخلفات استادان و دانشجویان در دانشگاه‌ها وجود داشته است، به دانشگاه‌ها ابلاغ می‌شود.»