جایی برای بودن
گفتار پیشین: شهرنشین هستم، چون اینجایم!
مردمی كه پیشینه تاریخی- فرهنگی و... خود را ندانند یا آن‌قدر از آن فاصله گرفته باشند كه دیگر در مراودات و مناسبات روزانه زندگی آنها دخیل نباشد و در مجموع هویت گذشته خود را فراموش كرده باشند، نمی‌توانند شهر و آینده خود را بسازند.
از زمانی كه طی 30- 40سال گذشته، شهرها، شهرك‌ها و مجتمع‌های مسكونی به‌سرعت ساخته شدند، سپس آدم‌هایی از نقاط مختلف كشور با فرهنگ‌ها و پیشینه سنتی مختلف به آن تزریق شد، هویت محله‌ای از بین رفت و معنی همسایه تغییر كرد.
این در حالی است كه اگر به شهرهای گذشته ایران نگاه كنیم متوجه ساختار به‌سامان آنها می‌شویم كه دارای معنی و محتوا بوده‌اند. ساختار كوچه‌ها، عرض معابر، شكل میدان‌ها و... همه به گونه‌ای بوده است كه بین مردم یك شهر، ارتباط محله‌ای و هویت اجتماعی ایجاد می‌كرده است كه همه این عوامل، یك ساختار فیزیكی و كالبدی با عنوان محله به وجود می‌آورده است.
اما شاید طرح تازه شهرداری و سازمان زیباسازی به عنوان «مركز محله» بتواند این هویت محلی، اجتماعی ازدست‌رفته را احیاء كند.
مهندس گلشنی با اشاره به اینكه ما در گذشته مراكز و پاتوق‌هایی در شهرها و حتی روستاها داشته‌ایم كه محل تجمع اهالی و بیان مشكلات و ارائه نظرات بوده است، گفت: طرح مركز محله با انتخاب و بهسازی یك مركز از هر محله‌ای سعی در ارتقای هویت محله و شهروندی دارد.
اما مركز محله به مفهوم یك ساختمان یا بنا نیست، بلكه فضایی روباز از یك نقطه از محله است كه امكان تردد و تجمع افراد را فراهم می‌كند و به عنوان مركزی برای انتقال اطلاعات، ارائه راهكار برای رفع مشكلات محله و مركزی برای ارتقاء مناسبات و ارتباطات مردمی تبدیل می‌شود.
مهندس گلشنی مركز محله را صرفاً یك كانون اجتماعات مردمی دانست و گفت: این مركز در اختیار خود مردم است و نقشی جز تقویت كاركردهای گروهی و جمعی، از آن انتظار نمی‌رود.
اما این مراكز محله از طریق شورایاران و معتمدان محلی با شهرداری‌های مناطق در ارتباط هستند و در واقع شورایاران، نماینده مردم در شهرداری‌ها هستند برای انتقال مشكلات و اعلام نیازها و برعكس، نماینده شهرداری‌ها میان مردم هستند برای اطلاع‌رسانی و انتقال پیام شهرداری‌ها به مردم محله. البته در طرح مركز محله، ارتباط بی‌واسطه شهرداری‌ها با مردم محله در نظر گرفته شده است.
مهندس گلشنی با اشاره به اینكه 371 محله در شهر تهران وجود دارد كه هر كدام ده شورایار دارند، گفت: اینها پتانسیل‌های مناسبی هستند برای آنكه بتوانیم با همیاری این شورایاران و ایجاد مراكز محله، مشاركت‌های مردمی را جلب كنیم و مباحث آموزش شهروندی و شهرنشینی را مؤثرتر از قبل داشته باشیم.
وی با اشاره به اینكه نخستین همایش شورایاران و شهرداری‌ها برای ایجاد مركز محله در دوم شهریور سال جاری برگزار شد، گفت: پس از بهسازی و انتخاب یك مركز محله، تعیین اولویت‌ها و نیازهای محله‌ای هر منطقه، حداكثر از اواسط سال 86 به بعد، طرح مراكز محله عملیاتی خواهد شد.
به بیان دیگر، روند رویكرد محله‌گرایی در شهرداری‌ها و تعامل آنها با شورایاری‌ها طی دوره جدید توانسته است به عنوان نخستین گام‌های گسترش فرهنگ شهروندی مطرح شود. معاونت طرح و برنامه سازمان زیباسازی با اشاره به فعالیت‌هایی مانند ایجاد مركز محله كه در آن شهرداری‌ها می‌توانند در سلسله مراتب پایین‌تری غیر از شوراها با شورایاران و معتمدان محلی و حتی اهالی یك محل نه به صورت تشریفاتی، بلكه عملیاتی، تعامل و مشاركت داشته باشند، گفت: مدیریت هماهنگ و منسجم شهری، تنها در صورتی محقق می‌شود كه بتوانیم اداره محله‌ها را به خود اهالی بسپاریم و هویت شهروندی و محله‌گرایی را تقویت كنیم.
وی ایجاد صندوق‌های وام، مركز فروش اوراق مشاركت محلی و تعامل و همكاری میان دو محله همسایه را از اهداف بلندمدت طرح زنده‌سازی هویت و بهسازی محلات شهر تهران در راستای گسترش فرهنگ شهروندی ذكر كرد.
مرضیه سبزعلیان - همشهری
