تبیان، دستیار زندگی
جامعه متشکل از انسان هایی است که افکار و آراء متفاوت و نیز روش های گوناگونی به سبب تفاوت و اختلاف روحیات و اخلاقیات و مانند آن دارند، هر چند در کلیات با هم مشترک هستند و یک هدف اصلی را که همان آسایش و آرامش است در نظر دارند
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

صدقه‌ای برتر از نماز و روزه

آشتی

شناخت عوامل تنش ‌زا در جامعه، خانواده، محیط کار و هر جای دیگری می ‌تواند برای تنش ‌زدایی کمک کند، ولی به سبب وجود تفاوت ‌ها در انسان ها نمی ‌توان امید داشت که جامعه و خانواده هرگز گرفتار تنش و اختلاف نشوند. از این رو وظیفه اصلی مومنان، ایجاد اصلاح و آشتی میان کسانی است که با قهر، روابط سالم را قطع کرده‌اند.

دیگر اینکه خود مردم و خانواده ها باید ریشه های تنش ها، قهر ها و دشمنی ها را پیدا کرده و از ایجاد زمینه های آن با برخوردهای مناسب جلوگیری کنند.

ریشه‌ های قهر را بشناسیم

از ریشه های اصلی قهر می توان به دو عنصر مهم اشاره کرد: خشم و غرور

خشم

یکی از عواملی که می تواند نتیجه اش قهر کردن و قطع روابط بین افراد باشد خشم و عصبانیت است؛ به طوری که طرف در یک ماجرایی نمی تواند بر خشم و قوه ی غضبیه خود مسلط باشد و نتیجه اش این می شود که به فرایند قهر منجر می شود.

فراموش نکنیم که در اسلام مسأله قهر به شدت مذموم شمرده شده به طوری که در آیات قرآن کریم به این مسأله توجه شده است؛

در آیه بیست و پنج از سوره رعد آمده است‌: "ویَقطَعون‌َ ما اَمَرَ اللّه‌ُ..." از مصادیق این آیه ، قطع رابطه با خویشان است‌. در همین آیه‌، چنین عملی را، از مفاسد در زمین می ‌داند.

در آیة 128 سوره نساء سفارش شده‌، اگر بین زن و همسرش کدورتی پیش آمد، با یکدیگر آشتی کنند، سپس در ادامه می ‌فرماید: "وَالصُّلْحُ خَیْرٌ وَأُحْضِرَتِ الأَنفُسُ الشُّحَّ وَإِن تُحْسِنُواْ وَتَتَّقُواْ فَإِنَّ اللّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرًا; (نسأ،128) سازش بهتر است. و [لى‏] بخل [و بى‏گذشت بودن‏]، در نفوس، حضور [و غلبه‏] دارد و اگر نیكى كنید و پرهیزگارى پیشه نمایید، قطعاً خدا به آنچه انجام مى ‏دهید آگاه است.

در آیه 35 این سوره نیز سفارش شده‌:

وَإِنْ خِفْتُمْ شِقَاقَ بَیْنِهِمَا فَابْعَثُواْ حَكَمًا مِّنْ أَهْلِهِ وَحَكَمًا مِّنْ أَهْلِهَا إِن یُرِیدَا إِصْلاَحًا یُوَفِّقِ اللّهُ بَیْنَهُمَا إِنَّ اللّهَ كَانَ عَلِیمًا خَبِیرًا

و اگر از جدایى میان آن دو [: زن و شوهر] بیم دارید پس داورى از خانواده آن [شوهر] و داورى از خانواده آن [زن‏] تعیین كنید. اگر سرِ سازگارى دارند، خدا میانِ آن دو سازگارى خواهد داد. آرى! خدا داناى آگاه است.

رسول ‌اکرم (صلی الله و علیه وآله) در سخنی به ارزش‌ گذاری صدقه مالی با صدقه زبانی یعنی آشتی و اصلاح میان مردم می‌ پردازد و می ‌فرماید: آیا شما را به چیزی با فضلیت ‌تر از نماز و روزه و صدقه (زکات) آگاه نکنم؟ آن ‌چیز اصلاح میان مردم است، زیرا تیره شدن رابطه میان مردم ریشه ‌کن کننده دین است

آیه 9 سورة حجرات که می ‌فرماید: اگر بین عده‌ای از مومنان نزاع و اختلاف پیش آمد آنان را آشتی دهید، چرا که "اِنَّمَا المُومِنون‌َ اِخوَة‌ٌ فَاَصلِحوا بَین‌َ اَخَوَیکُم‌; (حجرات‌،10) مومنان برادر یکدیگرند; پس دو برادر خود را صلح و آشتی دهید.

و نیز در آیات "انفال‌، 1 و نساء، 114" نیز سفارش به صلح و آشتی کرده سپس می ‌فرماید:

"ومَن یَفعَل ذَلِکَ ابتِغأَ مَرضات‌ِ اللّه‌ِ فَسَوف‌َ نُوتیه‌ِ اَجرًا عَظیمـا; (نسأ،114) هر کس برای خشنودی پروردگار چنین کند، پاداش بزرگی به او خواهیم داد."

در روایات نیز از این مسأله غفلت نشده است؛
پیامبر خدا صلی الله و علیه وآله به ابو‌ذر می ‌فرماید: "از قهر کردن با برادرت بپرهیز، زیرا با وجود قهر بودن‌، عمل پذیرفته نمی ‌شود." (میزان الحکمه‌، محمدی ری شهری‌، ترجمة حمید رضا شیخی‌، ج 13، ص 6617)

و نیز رسول خدا صلی الله و علیه وآله فرمودند: "روا نیست که مومن بیش از سه روز با برادرش قهر باشد; بعد از سه روز باید به دیدارش رود و به او سلام کند. اگر جواب سلامش را داد هر دو در ثواب شریک هستند و اگر جواب سلامش را نداد گنهکار است و سلام کننده از حالت قهر در آمده است‌. (میزان الحکمه‌، همان‌، ص 6619)

امام صادق علیه السلام ‌می ‌فرمایند: "آشتی بین مردم و نزدیک کردن آن ‌ها به یکدیگر در صورتی که اختلاف و قهری پیش آمده باشد، صدقه‌ای است که خداوند آن را دوست دارد." ( الکافی‌، کلینی‌، ج 2، ص 209)
این بدان معناست که اسلام دایره صدقات را فراتر را صدقه مالی دانسته و انجام کارهایی که با زبان انجام می ‌شود و موجب آشتی میان مردم می ‌شود را از مصادیق صدقه مالی بلکه برتر دانسته‌ است؛ چنان‌ که رسول ‌اکرم (صلی الله و علیه وآله) در سخنی به ارزش‌ گذاری صدقه مالی با صدقه زبانی یعنی آشتی و اصلاح میان مردم می‌ پردازد و می ‌فرماید: آیا شما را به چیزی با فضلیت ‌تر از نماز و روزه و صدقه (زکات) آگاه نکنم؟ آن ‌چیز اصلاح میان مردم است، زیرا تیره شدن رابطه میان مردم ریشه ‌کن کننده دین است. (نهج ‌الفصاحه، ح ۴۵۸)
و نیز امام صادق‌ می ‌فرمایند: "ملعون است‌، ملعون است کسی که برادر دینی اش به وی پیشنهاد آشتی کند و او نپذیرد".(بحارالانوار، علامه مجلسی‌، ج 71، ص 236)

غرور

غرور

غرور نیز یکی از ریشه هایی است که باعث می شود آن قهری که به وجود آمده تمام نشود.

به طوری که هر یک از طرفین قهر شاید و اکثر قریب به اتفاق دوست دارند با هم آشتی کنند، با هم صحبت کنند، درد و دل کنند اما این غرور و منیّت نمی گذارد.

برای تصدیق این سخن می توان مخصوصاً سری به پرسش های زن و شوهر ها در مباحث مشاوره زد: چند روز است که با هم قهر کرده‌ایم اما دلمان می خواهد آشتی کنیم، دلمان برای هم تنگ شده و دوست داریم دو کلمه حرف بزنیم اما غرورمان اجازه نمی دهد... . (خراسان نیوز)

تا دیر نشده عجله کنید!

از نظر قرآن آشتی دادن مهمترین عامل آرامش جامعه و فرد است. (انعام، آیه ۴۸، اعراف، آیه ۳۵) همچنین از آیه ۱۰ سوره حجرات به دست می ‌آید که یکی از عوامل و اسباب برخورداری انسان از رحمت الهی، اصلاحات میان مردم و آشتی دادن است.
خداوند به صراحت در آیه ۱ سوریه انفال و ۱۰ سوره حجرات، آشتی دادن میان مومنان را امری ارزشمند معرفی می ‌کند و یکی از مسئولیت ‌های مومنان را آشتی بین خود با از بین بردن زمینه ‌های درگیری و اختلاف بیان می‌ کند. (بقره، آیه ۲۲۴)

انسان مصلح کسی است که خودش اهل حق و حق ‌گویی است (احزاب، آیات ۷۰ و ۷۱) و با توکل و استمداد از خداوند (احقاف، آیات ۱۵ و ۱۶) و نماز (اعراف، آیه ۱۷۰) و مانند آن می ‌کوشد تا رابطه خود با خدا را اصلاح کرده سپس به توفیق الهی میان دیگران اصلاحات انجام دهد

از نظر قرآن قهر و آشتی نکردن به معنای همراه شدن با شیطان و گام برداشتن در مدار اوست و کسی که مانع آشتی میان مومنان می ‌شود پیرو گام ‌های شیطان است. (بقره، آیه ۲۰۸)

بنابراین برای رهایی از شیطان و حرکت در مسیر او می ‌بایست به جای اختلاف ‌افکنی و یا مانع ‌تراشی در برابر آشتی و اصلاح، خودمان گام ‌های اساسی را برای آشتی و صلاح برداریم و دیگران را بدان ترغیب کنیم.

بنابر این اگر می خواهیم واسطه ی آشتی دادن دو نفر باشیم؛

گام نخست این است که خودسازی کرده و خود را به‌گونه‌ای تربیت کنیم که دیگران به ما گرایش داشته و جذب خوشرویی ما شوند تا بتوانیم در صورت نیاز، به اصلاح و آشتی دادن میان افراد بپردازیم و میان مردم صلح و آشتی برقرار کنیم و قهر آنان را به مهر تبدیل نماییم. (پرسمان)
امیر مومنان علی (علیه السلام) آغاز اصلاحات و آشتی را از خود شخص می ‌داند و می‌ فرماید: اگر همت والای اصلاح مردم را در سر داری، از خودت آغاز کن، زیرا پرداختن تو به اصلاح دیگران، در حالی که خود فاسد باشی بزرگترین عیب است. (غررالحکم، ج۳، ص ۲۳، ح۳۷۴۹)

از آیات قرآنی به دست می ‌آید و کسانی را اهل اصلاح می‌ شمارد که خود گام درست اصلاحی را در میان خود و خدا بر داشته و اهل کتاب و ایمان (اعراف، آیه ۱۷۰) و تقوا باشند. (احزاب، آیات ۷۰ و ۷۱)

انسان می ‌بایست خود اهل توبه باشد و به سوی خداوند بازگشت کرده و اصلاحاتی را میان خود و خدا انجام داده باشد (بقره، آیه ۱۶۰؛‌ نساء آیه ۱۴۶) آنگاه می‌ تواند میان مردم آشتی دهد.
انسان مصلح کسی است که خودش اهل حق و حق ‌گویی است (احزاب، آیات ۷۰ و ۷۱) و با توکل و استمداد از خداوند (احقاف، آیات ۱۵ و ۱۶) و نماز (اعراف، آیه ۱۷۰) و مانند آن می ‌کوشد تا رابطه خود با خدا را اصلاح کرده سپس به توفیق الهی میان دیگران اصلاحات انجام دهد. (سایت حوزه)

فرآوری: زهرا اجلال

بخش قرآن تبیان   


منبع:

روزنامه کیهان

پرسمان

حوزه

مطالب مرتبط:

قهر کردن با نزدیکان و اثر آن بر نماز

قهر کردن و عدم پذیرش نماز

نوروز ؛ بهترین فرصت برای صلح و آشتی