بیاین با هم یه قرار عالی بگذاریم!

زمان، با ارزش ترین و گران بهاترین سرمایه و حیاتی ترین منبعی است که در اختیار هر فردی قرار داده شده، زندگی انسان از لحظات آن ساخته می شود و تلف شدن آن، ضایعات جبران ناپذیری را به بار می آورد. نگرش صحیح نسبت به زمان و مدیریت پذیر بودن آن، نخستین گام در مسیر استفاده بهینه از وقت است، زیرا برخلاف آنچه تصور می شود، زمان را می توان در اختیار گرفته و کنترل کرد. در حقیقت هر ساعت و هر روز یک ظرف زمانی است که باید آن را بر حسب اولویت و به شکل حساب شده پر کرد، بنابراین می توان گفت که مدیریت زمان در اصطلاح به معنای در گردش نگه داشتن زمان و مفید نمودن حداکثری آن می باشد، که اساس آن، تغییرات و عملکرد انسان لحظه به لحظه نو می شوند و رنگی جدید به خود می گیرند.

از نگاه امام علی(علیه السلام) شمار نفسهای آدمی معلوم و معین است و انسان با هر نفسی در حقیقت پاره ای از عمر خویش را سپری نموده است (آمدی/ 535). یادآوری کمی دنیا و کوتاهی عمر از مواعظی است که در لسان روایات به بیان های مختلف و از زبان افرادی چون لقمان حکیم نقل شده است (مجلسی 13/ 420).

امام علی(علیه السلام) نیز در سخنان خود بارها این نکته را به پیروان خویش متذکر شده و می فرماید تمام مدت عمر شما همانند لحظه ای است که در آن قرار گرفته اید (مجلسی 75 / 85) و شایسته است در این عمری که رو به نابودی است به انجام اعمال خیر بشتابید (آمدی/ 4366). ایشان در ضمن یکی از خطبه های خود مدت کوتاه عمر را به فرصت اندکی تشبیه می فرمایند که به کسی داده شده تا رضایت شاکی خود را جلب کند:

قد امهلو فی طلب المخرج و هدوا سبیل المنهج و عمروا مهل المستعتب (سیدرضی/ خ 82)

برای رهایی از گمراهی مهلت داده شده اند و (به وسیله ی پیغمبران) به راه راست هدایت گردیده اند و فرصت به آنها داده شده مانند فرصتی که به کسی می دهند تا رضا و خوشنودی ناراضی خود را جلب نماید

در کلامی دیگر امیرالمومنین(سلام الله علیه) به گذشت سریع عمر اشاره کرده و می فرماید:

فان غداً من الیوم قریب ما اسرع الساعات فی الیوم و اسرع الایام فی الشهر و اسرع الشهور فی السنه و اسرع السنین فی العمر (سید رضی / خ 230)

فردا نسبت به امروز بس نزدیک است ساعتها در روزها چه زود می گذرند و روزها چه شتابان سپری می شوند و ماهها چه تیزگام اند و به نسبت عمر سال ها را چه گریز شتاب آلودی است.

به بیان امام علی(علیه السلام) بنای عمر رو به فنا و نابودی است و هر روز که بر آدمی می گذرد و روز جدیدی را آغاز می کند، یک روز از عمر خود را از دست داده است.

لا یعمر معمر منکم یوماً من عمره الا بهدم آخر من اجله (سید رضی / خ 145)

هیچ سالخورده، روزی از عمر را نمی گزارد، جز به ویرانی یک روز از مدتی که دارد

پس چه ارجی است سرایی را که همواره در حال فرو ریختن است؟ و آن عمری که چونان توشه راه مصرف می شود؟ و آن دورانی که به سان مسیر حرکت آن به آن منقطع می گردد؟ (سید رضی/ خ 112)

در اسلام هر چیزی که باعث نزدیکی انسان به خدا شود از قبیل ایمان، عمل صالح، بندگی خدا، اخلاق نیکو و... وقت و عمر او را ارزشمند کرده و به فرمایش امیرالمومنین (سلام الله علیه) مهریه سعادت او خواهد بود. (آمدی/ 3429). از نگاه ایشان به حال کسی باید غبطه خورد که عمرش را در راه تحصیل ایمان و معرفت، بندگی خدا و کسب اخلاق الهی صرف کرده و از وقت خود به خوبی استفاده کرده است چه در غیر این صورت، دچار ضرر شده و عمر خود را باخته است (آمدی/ 3502، برازش 3/ 2090)

پس به کار پیشدستی کنید و از ناگهان رسیدن اجل بترسید، که امید بازگشت عمر رفته چون روزی از دست شده نیست. آنچه از روزی از دست رفته، امید افزودن آن در فردا رود، و آنچه دیروز از عمر رفته، امید نیست که امروز باز گردد. که امید به آینده است . (سید رضی/ خطبه 113)

بنابراین باید مراقب بود که این وقت محدودی که در اختیار داریم را جز در آنچه مایه سعادت و نجات است صرف نکرده در گرانمایه عمر خویش را ارزان از دست نداده و جان خود را جز به بهشت نفروشیم (سید رضی/ حکمت 448)

حالا چرا برنامه ریزی؟!

توجه داشته باشید هر یک ساعتى که صرف برنامه ریزى موثر شود، در مقام اجرا چهار ساعت زمان برایتان ذخیره مى کند و نتایج بهترى هم ببار مى آورد. بدانید که اکثر افراد بر اساس همین برداشت هاى نادرست، وقت خود را تلف مى کنند. وقت گیر پندارى برنامه ریزى، احساس موفقیت از بى برنامه گى، تصور به هم خوردن همه برنامه ها به خاطر کارهاى غیرمنتظره، برنامه ریزى به کار جنبه انتزاعى مى بخشد.

امام على علیه السلام مى فرماید: شما و تمام فرزندان و اهل بیتم و کسانى را که نوشته من به دست آنها مى رسد را به تقواى الهى و نظم در کارها سفارش مى کنم.

فرد نامنظم علاوه بر اتلاف زمان خود باعث اتلاف زمان دیگران نیز مى شود. فرد منضبط هیچ گاه کارى را در نیمه راه رها نمى کند، بلکه اهدافى بلند بر مى گزیند و با سعى و کوشش آن را به فرجام مى رساند.

بى نظمى شخصى خود را به نظم وادارید تا کنترل موثر وظایف برایتان میسر شود. در برخورد با اطلاعات، به نحو منظم و روشمند عمل کنید و مکرر در مکرر به خود بگویید که آدمى منظم و مرتب هستید و در این راه بکوشید.

هدف شما باید آن باشد که فکرتان را از هر چیز دیگرى جز آن چه روى آن کار مى کنید، پاک سازید. لوازم مهم و ضرورى را همیشه به صورت منظم در دسترس قرار دهید. فضاى کار و مطالعه را چنان سامان دهید که کارها با توجه به اولویت آنها در برابرتان قرار گیرد.

امام باقر علیه السلام مى فرماید:

من از کسى که در امور دنیویش تنبلى کند بیزار هستم، زیرا کسى که در امور دنیایش تنبل باشد در امور مربوط به آخرتش تنبل تر است.

امام على علیه السلام در این زمینه مى فرمایند: (شاخصه تنبلى به تأخیر انداختن کار است)

فرد تنبل چون اهل کار نیست، حتى هدف هاى قابل دسترس و آسان را دست نایافتنى مى بیند و به همین دلیل اوقات خود را به بطالت مى گذراند.

هیچ حرفی عمیق تر و دلسوزانه تر از صحبت ائمه نیست! پس حالا که اینطور به ما توصیه کردن که قدر وقت و عمرمون را بدانیم بیاین از همین الان باهم قرار بگذاریم که دیگه منظم و دقیق و خداپسند عمر و لحظه هامونو بگذرانیم! بعد پشیمون میشیم ها.......

فراوری: زین الدینی  

بخش نهج البلاغه تبیان

منابع:

مدیریت زمان از دیدگاه امام علی (علیه السلام) نشریه النهج، شماره 31.

مدیریت زمان در سبک زندگی اسلامی، سایت اسلامی حوزه

علل و عوامل اتلاف زمان و درمان آنها، مرکز اطلاع رسانی جهانی آل البیت

مطالب مرتبط:

محاسبه زمان در عالم برزخ

زمان را مدیریت کنید

فشار قبر در اثر اتلاف عمر و جوانی