دلیل گریه های پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله)

اینکه بتواند ارتباطی با خدا پیدا کند، ارزش آن ارتباط برایش از دنیا و آنچه در دنیاست، بیشتر است: «لَرَكْعَتَانِ‏ فِی‏ جَوْفِ‏ اللَّیْلِ‏ أَحَبُ‏ إِلَیَ‏ مِنَ‏ الدُّنْیَا وَ مَا فِیهَا»[1] اگر بتواند گره‌ای از کار مردم بگشاید، چون بنده خداست، «قَضَاءُ حَاجَةِ الْمُوْمِنِ‏ أَفْضَلُ مِنْ طَوَافٍ وَ طَوَافٍ حَتَّى‏ عَدَّ عَشْراً»[2] و این مقام بالایی است.

البته از همین عبادات ظاهری شروع می‌شود. از همین نماز عوامانه و از روزه‌های عوامانه و بالاخره از فروع دین عوامانه شروع می‌شود تا کم کم می‌رسد به عبادات خواص و کم کم می‌رسد به عبادات اخصّ الخواص. آنگاه یک لحظه‌اش برای او از دنیا و آنچه در دنیاست، بالاتر است. هیچکس نمی‌تواند این لذت را در ک کند، جز اینکه خودش هم اهل دل باشد.

«فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِیَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْیُنٍ جَزاءً بِما كانُوا یَعْمَلُونَ»[3]

آنگاه همین دل شب در دنیا برای او بالاتر از هر بهشتی است و می‌رسد به آنجا که ولو اینکه در شکنجه باشد، اما این ارتباط با خدا برای او بالاترین لذات است.

وقتی موسی بن جعفر «سلام‌الله‌علیه» را به زندان می‌برند، می‌فرماید: خدایا! جای خلوتی می‌خواستم برای اینکه رابطه با تو داشته باشم و الحمدلله پیدا شد. راجع به عبادت مربوط به مردم و مربوط به خلق خدا هم بتواند یک بچه گنجشک یا بچه گربه‌ای را نجات دهد و سیر کند و خوشحال باشد، برایش بهتر از همه چیز است. برای او بهتر است از دنیا و آنچه در دنیاست. حتی یکی از لذت‌های بهشتی‌ها همین مقام عبودیّت است.

استاد بزرگوار ما حضرت امام بارها به ما نصیحت می‌کردند که همه جا محضر خداست و ادب حضور باید مراعات شود. این جمله از قرآن گرفته شده است. و همچنین همه جا محضر پیغمبر اکرم«صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم» است و ادب حضور باید مراعات شود. همه جا محضر ائمه طاهرین «سلام‌الله‌علیهم» است و ادب حضور باید مراعات شود.

این آیه شریفه در قرآن تکرار شده است: «وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَیَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُوْمِنُون‏»[4]

همه جا محضر اهل بیت «سلام‌الله‌علیهم» است و ادب حضور باید مراعات شود، اما ما از این گونه مطالب و آیات و تذکرات غفلت داریم؛ و اما اگر جداً بیفتد در راه مستقیم، آنگاه طولی نمی‌کشد که تمام توجه می‌شود و می‌یابد که همه جا محضر خداست.

دلش می‌تپید و گریه می‌کرد و زاری‌ها داشت برای اینکه چرا اینها جهنّمی می‌شوند و چرا نمی‌تواند اینها را هدایت کند. در این اواخر اینها راجع به پیغمبر اکرم اول با مماشات جلو آمدند و نشد و با تهدید جلو آمدند و نشد و بالاخره رسید به اینجا که قانون وضع کردند و اراذل و اوباش را روی کار کرده بودند و وقتی پیغمبر اکرم«صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم» از منزل بیرون می‌آمدند، ایشان را سنگ‌باران می‌کردند.

دستور داده شده بود که سنگ را به ساق پا بزنند و به بدن نزنند. پیغمبر اکرم گاهی به خانه برمی‌گشتند و آنها خانه را سنگ‌باران می‌کردند. گاهی به مسجد فرار می‌کردند و آنجا مکان امن بود و اراذل و اوباش متفرق می‌شدند. گاهی هم از دست این اراذل و اوباش فرار می‌کردند و سر به بیابان می‌گذاشتند. امیرالمومنین«سلام‌الله‌علیه» می‌فرمایند: من و حضرت خدیجه هر دو با هم به دنبال ایشان این طرف و آن طرف را می‌گشتیم و ایشان را زیر سنگ یا خاری پیدا می‌کردیم و می‌دیدیم که زمزمه دارند و می‌گویند: «اللَّهُمَّ اهْدِ قَوْمِی‏ فَإِنَّهُمْ‏ لَا یَعْلَمُونَ‏»[5]

خدایا دلم برای اینها می‌سوزد. خدایا! بر اینها خشم مگیر. خدایا! اگر می‌خواهی دل من خوش شود، اینها را هدایت کن. 23 سال این روش پیغمبر اکرم بوده است و در رابطه با دشمن می‌گفتند: «اللَّهُمَّ اهْدِ قَوْمِی‏ فَإِنَّهُمْ‏ لَا یَعْلَمُونَ‏».

آنگاه معلوم است که با دوست چه می‌کردند. اینها برای پیغمبر اکرم لذت بوده است. معلوم است وقتی سنگ به ساق پای پیغمبر بخورد و خون جاری شود، درد می‌آید و شکنجه است، اما پیغمبر اکرم«صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم» راز و نیاز با خدا را شروع می‌کردند و می‌فرمودند: «اللَّهُمَّ اهْدِ قَوْمِی‏ فَإِنَّهُمْ‏ لَا یَعْلَمُونَ‏».

بالاترین لذت برای پیغمبر اکرم«صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم» این بود که بتواند بی‌نوایی را به نوا برساند. بتواند حاجتی از یک حاجت‌مندی برآورد. پیغمبر اکرم بعد از نماز مغرب و عشاء، شام مختصری می‌خوردند و زود می‌خوابیدند و نصف شب به آن طرف بیدار بودند تا اینکه آفتاب بزند. رابطه با خدا و چه زاری‌ها می‌کردند که نقل می‌کنند که پیغمبر اکرم سر به سجده می‌گذاشتند و به اندازه‌ای گریه و زاری می‌کردند که جای سجده ایشان تر می‌شد. با خدا معاشقه و مکالمه داشتند و می‌فرمودند:

«اللَّهُمَ‏ لَا تَكِلْنِی‏ إِلَى‏ نَفْسِی‏ طَرْفَةَ عَیْنٍ‏ أَبَدا»[6]

خدایا مرا یک لحظه به خود وامگذار. یعنی خدایا این رابطه خیلی عالیست و یک لحظه‌اش اگر نباشد، خسارت است و خدایا! یک لحظه‌اش به دنیا و آنچه در دنیاست، ارزش دارد. خدایا! توفیق این رابطه را از من نگیر و توفیق این رابطه همیشگی باشد: «اَللّهُمَ لا تَکِلنی اِلی نَفسی طَرفَةَ عَینِ اَبَداً»

افرادی هستند که هیچ چیز نمی‌تواند اینها را به خود مشغول کند و ذکر و ورد اینها خداست. اینها دوام توجه دارند و این دوام توجه است که دائم‌الذّکر است. آنجا که نماز است، نماز می‌خواند و آنجا که روزه است، روزه می‌گیرد و آنجا که وقت ذکر است، ذکر می‌گوید و آنجا که در رابطه با مردم است، خدمت به خلق خدا دارند. خوشا به حال اینها.

به قول باباطاهر

خوشا آنان که الله یارشان بید          به حمد و قل هو الله کارشان بی

خوشا آنان که دائم در نمازند              بهشت جاودان بازارشان بی

پی نوشت ها:

[1]. علل الشرائع، ج 2، ص 363.

[2]. الکافی،ج 2 ص 194.

[3]. السجدة، 17: «هیچ كس نمى‏داند چه چیز از آنچه روشنى‏بخش دیدگان است به [پاداش‏] آنچه انجام مى‏دادند براى آنان پنهان شده است.»

[4]. التوبة، 105: «و بگو: [هر كارى مى‏خواهید] بكنید، كه به زودى خدا و پیامبر او و مومنان در كردار شما خواهند نگریست‏.»

[5]. اعلام الوری، ص 83.

[6]. مناقب آل ابی‌طالب، ج 1، ص 57

فرآوری: فاطمه محمدی          

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان

مطالب مرتبط:

وقتی نمک نشناسی ارزش می شود

تأکید قرآن بر رابطه عاطفی با خدا

3 شاکی خصوصی ما در روز قیامت!

40فضیلت و40رذیله اخلاقی که از آنها بی خبریم!