رجعت در کلام معصومین علیهم السلام
رجعت از منظر روایات
روایات در زمینه رجعت خیلی زیاد است و تنها به گوشه هایی از این روایات می توان اشاره کرد و هر روایتی هم که مطرح می شود به شکل تقطیع شده ارائه می شود، یعنی همه آن بیان نمی شود بلکه فرازهایی از روایت نقل و بررسی می شود.
مرحوم علامه مجلسی حدود 200 روایت را در بحارالانوار در خصوص رجعت نقل کرده اند.
روایتی از امام صادق(علیه السلام) در کتاب «بصائر الدرجات» نقل شده که امام(علیه السلام) فرمود: زمانی که ابلیس گفت: "أنظرنی إلی یوم یبعثون" خداوند متعال حرفش را قبول نکرد "فأبی الله ذلک علیه" که تا روز قیامت به او مهلت بدهد "فقال إنک من المنظرین إلی یوم الوقت المعلوم" خداوند به او گفت: تو تا روز وقت معلوم، وقت و مهلت داری "فإذا کان یوم الوقت المعلوم ظهر ابلیس فی جمیع اشیائه" روز معلوم که بشود ابلیس با همه پیروانش و همه سربازانش آنجا جمع می شوند و خداوند متعال در آن روز امام علی(علیه السلام) را به عنوان آخرین رجعت کننده به دنیا بر می گرداند و امام علی(علیه السلام) با ابلیس می جنگد و ابلیس را شکست می دهد. ابلیس کشته می شود و مهلتش تمام می شود.
بر اساس این روایت ابلیس تا روز قیامت زنده نیست بلکه تا روز رجعت زنده است و در دوران رجعت توسط امام علی (علیه السلام) کشته می شود و از آن زمان به بعد ابلیس دیگر روی زمین نیست گرچه ممکن است که اسباب انحراف هنوز باقی باشد.
نفس اماره و شیاطین دیگر، شیاطین جن و انس دیگر ممکن است باشند ولی ابلیس و دارو دسته اش در آن جنگ شکست خورده و کشته می شوند. این روایت دو نکته را بیان می فرماید: یکی اثبات رجعت است و یکی هم اینکه یوم الوقت المعلوم را مشخص می کند که آخرین مهلت ابلیس در دوران رجعت است.
بعد از اینکه به شهادت رسیدیم مدتی را در عالم برزخ خواهیم بود و اولین کسی که زمین برایش شکافته می شود و از زمین خارج می شود من هستم و همراه بازگشت من به دنیا، امام علی(علیه السلام) نیز به دنیا باز خواهد گشت و قیام قائم ما در آن زمان اتفاق خواهد افتاد
یکی از مباحثی که در بحث رجعت خیلی برجسته شده و تعداد روایات آن قدر زیاد است که بعضی از علما ادعا کردند، این روایات به حد تواتر رسیده است، رجعت امام حسین(علیه السلام) است. بنابر این نه تنها اصل رجعت روایاتش متواتر است بلکه اجماع علما و علمای شیعه هم هست و نیز گفته اند روایاتی که راجع به امام حسین (علیه السلام) نقل شده به حد تواتر رسیده. در این مجال به برخی از این روایات می پردازیم.
روایتی از کتاب «بصائر» با سندهای فراوان از امام باقر(علیه السلام) نقل شده که فرمود: اولین کسی که در دوران رجعت، رجعت می کند یعنی به دنیا برمی گردد همسایه شما - مخاطبش عراقی ها بوده - امام حسین (علیه السلام) است. او حکومت می کند و آن قدر این حکومت طول خواهد کشید که ابروهای حضرت از بزرگی سن بر روی چشمانش می آید. در بعضی از روایات حتی سن حضرت هم مشخص شده.
در روایات دیگری نقل شده که در دوران رجعت، امام حسین(علیه السلام) ظهور می کنند و حکومت را به دست می گیرند و برای اثبات این روایت، امام(علیه السلام) از بعضی از آیات قرآن شاهد آورده اند. در روایت دیگری نقل شده امام حسین(علیه السلام) خون هایی که به ناحق ریخته شده را خونخواهی و قصاص خواهد کرد از جمله شهدای کربلا. البته از کسانی هم که فکر یزیدیان را داشته باشند خونخواهی خواهد شد و امام به این آیه استناد می کند "بل کذّبوا بما لم یحیطوا بعلمه" سپس امام فرمود: این آیه در باره رجعت نازل شده و در رجعت این اتفاق خواهد افتاد.
در روایات بیشتر رجعت امام علی(علیه السلام) و امام حسین(علیه السلام) مطرح شده و دلیل خاصی هم ندارد جز اینکه، بیشتر گفته شده نه اینکه دیگران رجعت نداشته باشند.
در برخی روایات حتی به رجعت پیامبران و پیامبر اسلام(صلی الله علیه و اله و سلم) نیز اشاره شده. اما بیشترین افرادی که در روایات اسمشان برده شده امام علی(علیه السلام) و امام حسین(علیه السلام) هستند.
همان طور که گفتیم در مورد امام حسین(علیه السلام) روایات به حد تواتر رسیده و ادعای تواتر شده اما بقیه به حد تواتر نرسیده اند. روایاتی که در مورد ائمه(علیهم السلام) هست به حد استفاضه رسیده. در واقع باید گفت نزدیک به تواتر هستند البته تواتر معنوی یا تواتر اجمالی را می شود ادعا کرد اگر چه تواتر لفظی نباشد. در مورد بقیه امامان علیهم السلام روایات در این حد از کثرت نیست.
آنچه که در روایات در باره امام علی(علیه السلام) بیان شده این است که ایشان کرّات و رجعات دارند یعنی چندین بار رجعت دارند.
از امام باقر(علیه السلام) که خود نیز در کربلا حضور داشتند، پرسیدند شما در کربلا بودید؟ حضرت فرمود: بله من 4 ساله بودم و همه جزییات مسائل را دیدم و یادم هست که چه اتفاقاتی افتاد و وضع چگونه بود؟ سپس حضرت می فرماید: امام حسین(علیه السلام) به اصحابشان قبل از اینکه به شهادت برسند فرمود: پیامبر(صلی الله علیه و اله و سلم) به من فرمودند: فرزندم تو به عراق خواهی رفت و در زمینی که پیامبران، آنجا با هم ملاقات کرده اند و اوصیا و پیامبران نیز با هم ملاقات کرده اند و اسم آن زمین «غمورا» است به شهادت می رسی و همراه تو گروهی از اصحاب به شهادت می رسند که رنج و درد آن را درک نمی کنند و این آیه را پیغمبر(صلی الله علیه و اله و سلم) تلاوت فرمود: "قلنا یا نار کونی برداً و سلاماً علی ابراهیم" ما به آتش گفتیم که بر ابراهیم سرد و سلامت باشد بعد پیامبر(صلی الله علیه و اله و سلم) فرمود: "یکون الحرب برداً و سلاماً علیک و علیهم" آن حرارت جنگ و حرارت آتش و نیزه و شمشیر بر تو سرد و سلامت خواهد بود، همچنین بر یارانت. پس مژده باد به شما اگر کشته شوید. امام حسین(علیه السلام) فرمود: مژده باد بر شما که اگر کشته شویم بر پیامبرمان حضرت محمّد(صلی الله علیه و اله و سلم) وارد می شویم.
اولین کسی که در دوران رجعت، رجعت می کند یعنی به دنیا برمی گردد همسایه شما - مخاطبش عراقی ها بوده - امام حسین(علیه السلام) است. او حکومت می کند و آن قدر این حکومت طول خواهد کشید که ابروهای حضرت از بزرگی سن بر روی چشمانش می آید
سپس امام باقر(علیه السلام) فرمودند: امام حسین(علیه السلام) مدتی مکث کرد بعد فرمود: ما بعد از اینکه به شهادت رسیدیم مدتی را در عالم برزخ خواهیم بود و اولین کسی که زمین برایش شکافته می شود و از زمین خارج می شود من هستم و همراه بازگشت من به دنیا، امام علی(علیه السلام) نیز به دنیا باز خواهد گشت و قیام قائم ما در آن زمان اتفاق خواهد افتاد.
در ادامه روایت دارد که فرشتگان الهی به کمک ما می آیند و ما پرچم اسلام را در عالم طنین افکن خواهیم کرد. سپس فرمود که در کوفه چه خواهد شد و چه اتفاقاتی در سرزمین های مختلف خواهد افتاد. روایت مفصل و حدود 2صفحه است که تنها به بخشی که لازم بود اشاره شد. از این بخش که نقل شد دو نکته یکی موضوع کربلا و خبر امام حسین(علیه السلام) به یارانش فهمیده شد و دیگری رجعت.
مأمون از امام رضا(علیه السلام) در باره رجعت سوال کرد، امام(علیه السلام) فرمود که رجعت حقّه در امت های پیشین هم بوده و قرآن هم رجعت را بیان فرموده، سپس فرمودند: پیامبر(صلی الله علیه و اله و سلم) فرمود: آنچه که در امت های سابق بوده عیناً در این امت هم خواهد بود. در ادامه همان سخن پیامبر ولی ظاهراً از امام رضا(علیه السلام) منقول است که حضرت فرمود: هنگامی که مهدی از فرزندان من خروج کند عیسی بن مریم از آسمان پایین آمده و پشت سر حضرت مهدی(علیه السلام) نماز می خواند و از آنجا رجعت شروع می شود.
خلاصه سخن
دلائلی که رجعت را اثبات می کند در واقع به ویژگی رجعت هم اشاره دارد. یکی از منابعی که رجعت را اثبات می کند روایات منقول از امامان معصوم(علیهم السلام) است که به برخی از آنها اشاره شد.
بازآوری: دکتر مریم جعفری
بخش اعتقادات شیعه تبیان
منبع: پاسخ به سوالات اعتقادی استاد محمدی، موجود در سایت رادیو معارف
مطالب مرتبط:
