تبیان، دستیار زندگی
جنبش اکسپرسیونیسم بی شک یکی از تاثیرگذارترین جنبش های قرن بیستم و دوره مدرنیته است که ریشه در آلمان دارد. گستردگی شیوه ها کاربردی اکسپرسیونیسم به حدی است که فقط در واقع گرایی دفرمه شده باقی نماند و در دهه های اواسط قرن بیستم توانست بر هنر انتزاعی نیز تاثی
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

اکسپرسیونیسم در سایر کشورها

جنبش اکسپرسیونیسم بی شک یکی از تاثیرگذارترین جنبش های قرن بیستم و دوره مدرنیته است که ریشه در آلمان دارد. گستردگی شیوه ها کاربردی اکسپرسیونیسم به حدی است که فقط در واقع گرایی دفرمه شده باقی نماند و در دهه های اواسط قرن بیستم توانست بر هنر انتزاعی نیز تاثیر بگذارد و پیامدهایی چون اکسپرسیونیسم انتزاعی را متاثر از خود کند. در این مقاله به هنرمندان شاخص این جنبش در سایر کشورها خواهیم پرداخت.

سمیه رمضان ماهی -بخش هنری تبیان
سبک اکسپرسیونیسم در نقاشی کوکوشکا

اسکار کوکوشکا

در میان نقاشان غیر آلمانی اسکار کوکوشکا1 بیش از همه به سبک اکسپرسیونیسم علاقه نشان داد و به آن وفادار ماند. کوکوشکا نقاش اتریشی، تاثیرات بسیاری از کلیمت گرفت و آن آموخته ها را با احساسات عمیق آدمی درهم آمیخت و در آثارش به نمایش در آورد. او در سال 1910م. به برلین رفت تا بتواند در مجله توفان کار کند. در برلین با نقاشان بزرگ آلمانی مواجه شد و از آنها نیز تاثیر گرفت.

هدف اصلی او بیان احساسات درونی اش بود و حساسیت زیادی در این ارتباط از خود نشان می داد. در آثار او رنگ هایی که لکه لکه روی هم می نشینند، سطوحی ناپایدار و پرتحرک را ایجاد می کنند.

کوکوشکا به هیچ عنوان تحت تاثیر نقاشان مدرن و انتزاع گرا قرار نگرفت و آن را مناسب خاستگاه و اندیشه خود نیافت و در مقابل به منظره نگاری با نگاه اکسپرسیونیستی علاقه ای خاص نشان داد.

"منظره ای از شهر جدید درسدن" (تصویر1) به سال 1323 نمونه ای از منظره های اوست که حاکمیت رنگ های تند را با قلمی سیال در خود دارد.

"عروس بادها" به سال 1914 یکی از ارزنده ترین کارهای کوکوشکا به حساب می آید. در این اثر که بیانی کاملا عاطفی و عاشقانه دارد، کوکوشکا خود و آلما ملر را تصویر کرده است که در بستری ار فضای وهم گونه آرمیده اند.

آثار کوکوشکا نیز در زمان نازی ها در فهرست "هنر فاسد" جای گرفت. کوکوشکا اگرچه عمری طولانی کرد و در نیمه دوم قرن بیستم نیز به کار هنری خود ادامه داد، همیشه وفادار به بیان عاطفی و حسی در کار باقی ماند و از فضای بیکران و نیروی طبیعت همیشه به شعف می آمد.

جیمز انسور2

جیمز انسور از نقاشان بلژیکی است که اگرچه وارث سنتهای نقاشی فلاندر و هلند است و در خیال پردازی و رمزگرایی شباهت هایی با سوررئالیست هادارد، ولی به علت نگاه طنزآمیزش از پیشگامان اکسپرسیونیسم شناخته می شود.

انسور در آثارش با نگاهی رقت بار به انسان های ناتوان و درمانده قرن می نگرد.

او با بهره گیری از صورتک های خیالی که با رنگ هایی پرتنش و تند پوشانده شده اند آثاری از خود به جای گذاشت که هم برانگیزاننده احساس است و هم نگاهی فوق واقعیت (سوررئالیستی) دارد.

انسور در آثارش با نگاهی رقت بار به انسان های ناتوان و درمانده قرن می نگرد.

او از صورتکهای کریه و ناهنجار به عنوان انسانهای راه گم کرده در آثارش استفاده کرد، چهره هایی که با صورتک هایی شبیه به ماسک و یا با آرایش های دلقک گونه پوشانده شده اند.

تصویر2 به نام توطئه، بخشی از کار او در سال 1890 است که صورت های مسخ شده و به ظاهر شادی را که واقعیت چهره شان پوشانده شده است نمایش می دهد.

سبک اکسپرسیونیسم در نقاشی کوکوشکا

در آثار انسور دنیایی پلید و شیطانی و نفرت انگیز ولی با ظاهری فریبنده به تصویر در می آیدو البته باید به این امر اذعان کرد که انسور درصدد آن نیست تا در کارهایش پیام اخلاقی و یا اندیشه ای متعالی را مطرح کند بلکه با بیان رمزگونه و نمادین واقعیت جامعه زمان خود را بیان می کند. بسیاری از هنرمندان اکسپرسیونیست تحت تاثیر انسور به خلق آثاری نمادگرا پرداخته اند.

آمدو مدیلیانی3

در میان نقاشان اکسپرسیونیسم ، آمدو مدیلیانی به صورت مستقیم و آشکار به این سبک وابسته نیست. مدیلیانی ، نقاش و مجسمه ساز ایتالیایی، از حس عاطفی عمیقی در کارهایش بهره می گرفت. او نه تنها به سبک اکسپرسیونیسم بلکه به هیچ سبک خاص دیگری خود را پایبند نساخت، ولی از شیوه های نقاشی لوترک، سزان و پیکاسو گرفته تا نقاشان مدرن انتزاع گرا بهره گرفت.

آثار او رابیشتر از آن جهت اکسپرسیونیستی می خوانند که در آن غم و تنهایی اندوهی پنهان نهفته است. موضوعات کار او بیشتر حول محور چهره نگاری یا پیکره زنان است که به گونه ای خاص تغییر شکل یافته اند و با خطوط منحنی و نرم طراحی شده اند.

در آثار او گردن ها ، صورت ها ، دست ها و پاها و بدن کشیدگی ظریف و ملایم دارند. البته لازم به ذکر است که در آثار مودیلیانی تاثیر مجسمه های برانکوزی با آن چهره های کشیده، بینی های بلند و خطوط ملایم صورت و چشم ها به خوبی آشکار است.

مدیلیانی علاوه بر آن از مجسمه های مردم بدوی و سردیس های آنان با خصوصیات قومی و قبیلگی بهره جست و این ویژگی در مجسمه ها و سردیس هایش قابل پیگیری است.(تصویر3)

سبک اکسپرسیونیسم در نقاشی کوکوشکا

در آثار مدیلیانی تحولات اجتماعی و سیاسی به صورت مستقیم کمتر مطرح می شود و به نظر می رسد او به دنبال بیان مضامین اجتماعی و سیاسی نیست.

تصویر4 "زن خدمتکار" به سال 1918، شیوه نرم و لطیف مدیلیانی را در به کارگیری خطوط طراحی نشان می دهد. رنگ نیز در آثار وی به عنوان عنصری به کار گرفته می شد که در خدمت طراحی و بیان حالت چهره یا پیکره بود.

سبک اکسپرسیونیسم در نقاشی کوکوشکا

مدیلیانی یکی از استادان برجسته چهره پردازی به سبک نو در قرن بیستم محسوب می شود که با بیان اکسپرسیونیستی خود روحیات ،حالات و شخصیت افراد را در همان خطوط ساده، نازک و ظریف خویش با مهارت به نمایش درمی آورد.

پی نوشت:

1- Oskar Kokoshka

2- James Ensor

3- Amedeo Modigliani


منابع:
مروری بر تاریخ نقاشی معاصر غرب/ پرسا شاد قزوینی
تاریخ هنر مدرن/ آرناسون
در جستجوی زبان نو/ روئین پاکباز
تاریخ هنر/جنسن

روئو و اکسپرسیونیسم فرانسه

اسطوره در اکسپرسیونیسم انتزاعی

نقاشی دیواری و اکسپرسیونیسم انتزاعی