آشپزخانه ای برای آسایش
نامه ای از یک دوست (بخش دوم)
دوستش در ادامه اینگونه نوشته بود: هانیه جان اگرچه آشپزخانه،ابتدا یک محل کار در خانه است، ولی اتاقی است که کدبانو اوقات زیادی در آن صرف می کند بنابراین طراحی دقیق آن دارای اهمیت است . آشپزخانه اگر دارای فضایی برای خوردن غذا یا خوراک ساده باشد ،محل تجمع خانواده نیز هست .پس باید آن را طوری بچینیم که از توالی کارها تبعیت کند تا علاوه بر کاهش میزان پیاده روی ، فضایی مناسب برای حرکت آزاد وجود داشته باشد.
اختصاصی ترین ودر عین حال ، همه کاره ترین بخش منزل را آشپزخانه تشکیل می دهد.
برخلاف نام آن به تهیه آش اختصاص ندارد بلکه،عملا در آنجا کارهای گوناگونی صورت می پذیرد که پختن آش تنها یک بخش از وظایف آن را شامل می شود . نگهداری مواد غذائی،تهیه وپخت غذا ،صرف غذا ،شستشوی لباس و البسه ،ذخیره مواد تمیز کننده ،وگاه پذیرائی از مهمانان و نگهداری اطفال نیز در آشپزخانه صورت می پذیرد. بعلاوه وسایل مختلفی چون یخچال ،اجاق خوراک پزی ،ماشین ظرف شوئی ،ماشین لباس شوئی،چرخ گوشت ،آبمیوه گیری،سرویس غذاخوری،انواع دیگ ها و غیره در آشپز خانه نگهداری می شوند.با توجه به وسعت کارها ضروری است در طراحی آشپزخانه دقت زیادی صورت گیرد تا کدبانوی منزل با صرف کمترین وقت و انرزی بتواند بیشترین حاصل رااز زحمت روزانه خود به دست آورد.
گرانبهاترین عنصر آشپزخانه،فضای آن است .تقسیم بندی عاقلانه ی محیط و اختصاص دادن فضای کافی برای کارهای اصلی از مهمترین ملاحظات در طراحی آشپزخانه می باشد. گرچه در یک آشپزخانه ی کوچک نیز می توان امور جاری منزل را روبراه کرد،اما وسعت دلخواه برای کدبانوی منزل موهبتی است استثنائی. محلی برای چیدن میز نهارخوری ،پستوئی برای جمع آوری لوازم اضافی و گوشه ای برای نصب ماشین لباس شوئی همه از مزایای جنبی آشپزخانه های بزرگ هستند. یک آشپزخانه کامل نیاز به مساحتی معادل 10 تا 15 مترمربع دارد. هرچه مساحت کوچکتر باشد ؛به همان نسبت محدودیت افزایش می یابد .وسیع تر شدن محیط نیز لزوما برکارائی آشپزخانه نمی افزاید بلکه،فضای اضافی جهت کارهای جنبی فراهم می نماید.
تحقیقات زیادی به منظور یافتن ابعاد مناسب برای وسایل آشپزخانه صورت گرفته است.نتیجه این تحقیقات ،ارائه استانداردهائی برای اینگونه وسایل است.به عنوان مثال،سطحی به بلندی 65 سانتیمتر برای کسی که می خواهد نشسته کار کند مناسب ترین اندازه تشخیص داده شده است.لذا،تعبیه ی یک پیشخوان به این ارتفاع برای کارهائی که نیاز به صرف وقت زیادی دارند بدون شک مکانی راحت فراهم می آورد.ارتفاع پیشخوان برای حالت ایستاده 85سانتیمتر در نظر گرفته شده است که با توجه به طول قد افراد،ممکن است 5سانتیمتر بلندتر یا کوتاه تر باشد .استانداردعرض پیشخوان 50سانتیمتر و عرض کابینت ها 30 سانتیمتر است.اما اگر آشپزخانه کوچک است و کابینت ها مقابل هم چیده می شوند،عرض پیشخوان را می توان کاهش دادتا فضائی به عرض 120-110 سانتیمتر برای رفت و آمد موجود باشد. کم عرض بودن پیشخوان در دو طرف ،موجب بیرون قرار گرفتن قسمتی از ظروف روی آن شده احتمال تصادم را در هنگام کار افزایش می دهد.بالاترین اشیا می تواننددر ارتفاع 185 سانتیمتری و لبه های فوقانی قفسه های دیواری در خط 210سانتیمتری قرار گیرند .
یکی دیگر از جنبه های مهم در طراحی آشپزخانه چیدن وسایل می باشد. تهیه غذا متضمن مراحلی است که با از پاکت بیرون آوردن مواد اولیه شروع می شود و سپس با ذخیره سازی،شستن،پخت و بالاخره چیدن ظروف در قفسه ها خاتمه می یابد. چنانچه توالی کار به خوبی رعایت گردد و محل بخش های مربوطه به درستی تعیین شود،حجم فعالیت های اضافی کاهش یافته،خستگی ناشی از کار به حداقل می رسد.
آشپزخانه از سه مرکز اصلی تشکیل شده و توالی آنها از این قرار است: اول،مرکز ذخیره مواد .دوم،مرکز شستشو و سوم،مرکز پخت . مرکزاول شامل یخچال،فریزرو قفسه ها ،مرکز دوم مشتمل برلگن ظرف شوئی،ماشین ظرف شوئی،ظرف زباله وپیشخوان ؛ومرکز سوم،شامل اجاق خوراک پزی،فر،هواکش است.سه مرکز یاد شده مثلثی بوجود می آورند به نام مثلث کار که اهم فعالیت های آشپزی در آن صورت می پذیرد.
رعایت ترتیب فوق ضروری است،اما گاه عوامل دیگری در آرایش آشپزخانه دخالت می کنند که ممکن است توالی سه مرکز را برهم زنند.بعنوان نمونه،لگن ظرف شوئی ناچار باید مجاور شیر آب و لوله فاضل آب قرار گیرد.ضرورت تعبیه ی مرکز شستشو کنار پنجره ،بخاطر مدت زمانی که کدبانو در آنجا صرف وقت می کند نیز از دیگر علل تعیین کننده محل آن است.
به همین ترتیب اجاق خوراک پزی نمی تواند در گوشه های آشپز خانه یا کنار پنجره قرار گیرد . در زوایا،بخاطر تنگی محل،استفاده از اجاق مشکل،و در مجاورت پنجره،بواسطه ی احتمال وزش باد و خاموش شدن شمع اجاق،استقرار آن خطرناک است.اجاق باید زیر هواکش قرار داشته باشد تا دود و بوی غذا بسرعت از محیط داخلی خارج گردد. نظر به اندازه ی بلند یخچال ،ابتدا یا انتهای ردیف قفسه ها،مکان مناسبی برای آن است. هانیه جان تصور میکنم اصلی ترین نکاتی که مربوط به چیدمان آشپزخانه است را برایت گفته ام ، اما اگر نکته ی جدیدی به ذهنم رسید و یا مطلب تازه ای در این خصوص مطالعه کردم حتما تو را نیز در جریان قرار میدهم .
هانیه غرق در نامه پر محتوای دوستش شده بود ؛ که با صدای تلفن به خود آمد .
به ساعت نگاه کرد ، بله ساعت یازده بود و سعید مثل همیشه سر این ساعت برای احوالپرسی از همسرش از محل کار با او تماس گرفته بود .
سرور حاجی سعید
کارشناس بخش خانه تبیان
مطالب مرتبط :
