زمین را دوست بداریم

حفاظت از منابع اشتراکی ؛ با استفاده از محصولات اشتراکی

همانطور که ما انسانها دوست داریم در دوران حیاتمان؛ مفید باشیم ، این اشیاء نیز دوست دارند؛ مفید باشند. آنها می‌دانند برای تولیدشان چه مقدار انرژی و مواد استفاده شده است. آنها می دانند بابت حمل و نقلشان برای رسیدن به دست مصرف کننده چقدر هزینه شده است. در نتیجه  وقتی به کناری گذاشته می‌شوند از ما دلخور می‌شوند. آنها فریاد می زنند حال که قرار است ما را به کناری بگذارید و هراز گاهی از ما یاد کنید بهتر است تعداد کمتری از ما بسازید تا منابع زمین کمتر استفاده شود. شعار آنها این است "زمین را دوست بداریم".

یکی از این وسائل دوچرخه ها هستند ؛ این سفیران دوست دار محیط زیست فریاد می زنند که به ما هم توجه کنید. بگذارید همراه شما شویم. منابع انرژی زمین را هدر ندهیم و  کمک کنیم تا آسمان آبی بماند.

همه‌ی اینها باعث شد تا انسانهای متعهد به حفظ کره زمین؛ به میدان بیایند و برای ترویج این شعارها روش دیگری را برای استفاده از این محصولات طرح ریزی کنند. سیستم استفاده‌ی اشتراکی از دوچرخه در فضاهای شهری،  مراکز امانت دهنده‌ی اسباب‌بازی و ابزارهای کار  از جمله‌ی این موارد هستند.

از این رو در پی کمبود منابع انرژی در دهه‌ی هفتاد میلادی و پدیده‌ی بحران اقتصادی در سالهای اخیر ، رویکرد توسعه‌ی پایدار در دنیا مطرح شد. افراد طرفدار این رویکرد معتقدند که با حفظ ارزش و کیفیت کالا؛ استخراج ما از منابع طبیعی می‌بایست کاهش یابد.

در این رویكرد دو هدف‌، مهم شمرده می‌شود. یکی کاهش استفاده از مواد و انرژی در تولید و استفاده از محصولات و دیگری افزایش زمینه‌ی ارتباطات اجتماعی افراد با یکدیگر . حال می‌خواهیم ببینیم چگونه سیستم استفاده‌ی اشتراکی از محصولات به جای مالکیت شخصی آنها؛ ما را در رسیدن به این اهداف کمک می‌کنند.

یکی از کسانی که به استراتژی استفاده از محصولات اشتراکی‌ اعتقاد دارد‌، ویکتور پاپانک (Victor Papanek) است‌. وی ، به موضوع " مشارکت " به جای " مالکیت " محصولات اشاره کرده است .

آلیستر فود لوک (Alastair fuad – luke‌)  نیز ، به عنوان یک طراح محصول‌، معتقد است طراحی محصولات باید به گونه‌ای باشد که بتوان به صورت اشتراکی  از آنها استفاده کرد و ادعا می‌کند استفاده از این محصولات‌؛ یکی از اهداف توسعه‌ی پایدار، تعامل بیشتر افراد و داشتن تجربه‌های گروهی و دور هم بودن را به ارمغان می‌آورد‌.

نمونه‌های سیستم‌های استفاده‌ی اشتراکی از محصولات

- سیستم اشتراک دوچرخه

1- سیستمی که به وسیله‌ی گروه‌های محلی اداره می‌شوند. این سیستم حمل و نقل اولین بار توسط جنبش “Provo”‌ در اعتراظات خیابانی هلند در سال 1960 ایجاد شد و افراد طرفدار این جنبش توانستند ترافیک موتوری در شهر را متوقف کنند و 20000 دوچرخه را به صورت رایگان در دسترس مردم قرار‌دهند .

2- سیستمی که به وسیله‌ی شهرداری‌ها و یا شرکتهای تبلیغاتی اداره می‌شوند .این برنامه اولین بار توسط شرکت

" velov "در فرانسه مطرح شد و بعد ها در سال 2007 توسط " Velib " و در سال‌های بعد در کشور‌های دیگر مورد تقلید قرار گرفت .

تشویق افراد به استفاده از دوچرخه به جای اتومبیل شخصی و در نتیجه کاهش مصرف سوخت ( انرژی ) و همین طور تعاملی که بین گردانندگان این سیستم وجود دارد دو هدف توسعه‌ی پایدار را تحقق می‌بخشد.

در کشور خودمان؛ احداث سیستم کرایه‌ی دوچرخه در کلانشهرها از سال 86 به عنوان سیاست جدید شهرداری ؛ به منظور کاهش آلودگی هوا‌ و در پی اجرای طرح سهمیه‌بندی بنزین‌؛ در قالب مصوبه‌ای از سوی شورای عالی شهرسازی و معماری کشور مورد توجه مسوولان قرار گرفت. نخستین مسیرهای ویژه دوچرخه سواری شهر تهران در شهرداری منطقه 22 احداث شده است .توجه به توسعه‌ی این سیستم علاوه بر کاهش مصرف سوخت‌؛ به کاهش آلودگی هوا کمک کرده و گامی برای رسیدن به توسعه‌ی پایدار به‌شمار می‌آید.

- مراکز امانت اسباب بازی به کودکان

کودکان نسبت به وسایل خود احساس مالکیت داشته و دوست ندارند کودک دیگری از آنها استفاده کند. با وجود این روانشناسان از والدین می‌خواهند تا شریک شدن در اسباب‌بازی را از همان کودکی به فرزندان خود آموزش بدهند، تا فرزندان بتوانند در آینده مشارکت بهتری با دیگران داشته باشند .

برای اولین بار در سال1974 این طرح با نام " همیلتون " به عنوان اولین مرکز امانت دهنده‌ی اسباب‌بازی در نیوزلند ارائه شد و بعدها انجمن بین المللی امانت اسباب‌بازی تحت عنوان ITLA ، در سال 1990در تورینو  ایتالیا بنیاد گذاشته شد که افراد، سازمان‌های خیریه ، دولت‌های محلی، منطقه‌ای یا ملی، این گونه مراکز را اداره  می‌کنند.

این مراکز فرصتی را فراهم می‌آورند تا به جای یک کودک چندین کودک از یک اسباب‌بازی استفاده کنند و این امر از یک طرف باعث افزایش تعامل بین کودکان می‌شود و از طرفی دیگر موجب می‌شود تا مصرف مواد و انرژی کاهش یابد.

مراکز امانت دهنده‌ی ابزارهای کار

زمانی که می‌خواهیم قاب عکسها‌یمان را به دیوار نصب کنیم لزوما نیاز به دستگاه دریل شخصی نداریم .مراکز امانت ابزار‌های کار ؛ به افراد، مدارس و دیگر سازمان‌ها ابزار اجاره می‌دهند . این مراکز در زمان رکود اقتصادی می‌توانند مورد توجه قرار گیرند و از طرف دیگر تعاملی که افراد در این مکان‌ها با هم می‌توانند داشته‌ باشند قابل توجه است.

توجه به رویکرد توسعه‌ی پایدار در تولید و استفاده از محصولات سبب حفظ منابع کره زمین و جلوگیری از بحران انرژی در آینده خواهد شد. در نتیجه از طریق این نوع برنامه‌ها ، دو هدف توسعه‌ی پایدار؛ یعنی کاهش استفاده از مواد و انرژی و افزایش تعامل افراد با یکدیگر تامین می‌شود‌.

منابع:

روزنامه شرق ، 1231، 11.

-          Fuad – luke , Alastair, 2004 , The eco – design hand book ,Thames & Hudson, London . -          Henley , Jon , Rent a bike moves up a gear from curiosity to runaway success , 2005 , The Guardian , Paris.

-          Paehlk ,Robert ; 2006 ; Lighten up ; Alternatives Journal ; 32 ; 1 ; # 20.

-          Van Duijn , Roel , Netherlands: The second liberation , 226.

http://www.itla-toylibraries.org/pages/about_itla/

http://ketabak.org/tarvij/node/1623

http://www.theguardian.com/world/2005/aug/12/france.jonhenley

http://en.wikipedia.org/wiki/Bicycle_sharing