تبیان، دستیار زندگی
سواد رسانه¬ ای به رویه¬ ی درک رسانه¬ های جمعی و کاربرد آن می ¬پردازد و همچنین به اقشار مختلف جامعه کمک می کند تا درکی آگاهانه و انتقادی درباره ی ماهیت رسانه¬ های جمعی، فنون استفاده از آن و توسعه این فنون داشته باشند.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

بی سوادان رسانه ای!


سواد رسانه‌ ای به رویه‌ ی درک رسانه‌ های جمعی و کاربرد آن می ‌پردازد و همچنین به اقشار مختلف جامعه کمک می کند تا درکی آگاهانه و انتقادی درباره ی ماهیت رسانه‌ های جمعی، فنون استفاده از آن و توسعه این فنون داشته باشند. باید توجه داشت که با افزایش سطح سواد رسانه‌ ای درک مخاطبان از چگونگی کار رسانه، تولید معنا و ساخت واقعیت از سوی رسانه افزایش می یابد.

رسانه

امروزه جنگ رسانه‌ ای به دلیل ماهیت نرم‌ افزاری و هدف گذاری بر اذهان مخاطبان از سوی پژوهشگران متعدّد تحت عناوین مختلفی مورد توجه قرار گرفته و در دهه‌ های اخیر به عامل تعیین کننده ‌ای در اجرایی شدن سیاستگذاری‌ های کلان کشورها در رسیدن به اهداف تبدیل شده است. جنگ رسانه‌ ای از اواخر جنگ جهانی اول به صورت حربه‌ای روانشناسانه درخدمت استعمارگران درآمد. هدف اساسی این جنگ‌ که به عنوان جنگ تبلیغاتی به شمار می ‌آمد، استعمار فکری کشورهای ستمدیده جهان به منظور استثمار اقتصادی، فرهنگی، سیاسی آنان بود و برای این منظور‌، افکار عمومی کشورهای خود را برای توجیه این سیاست فریب می ‌دادند و به بیراهه می ‌کشاندند.

در این میان باید توجه داشت که اخیرا در ادبیات سیاسی از عبارت سلاح‌ های انهدام جمعی (Mass Destruction Weapons) زیاد استفاده می ‌شود و منظور، سلاح‌ های اتمی و شیمیایی و بیولوژیک است که در مدت کوتاهی می ‌تواند میلیون‌ ها انسان را به قتل برساند. از زمان روی کار آمدن نومحافظه ‌کاران و دولت بوش در آمریکا و اتکای بسیار زیاد این گروه جنگ ‌طلب و مستعمره‌ چی به دروغ و همراهی انواع رسانه‌ ها در پخش و رواج دروغ‌ ها اصطلاح سلاح‌ های فریب جمعی(Mass Deception Weapons)  نیز رایج شده است.

با توجه به حجم عظیم اخبار فارسی و انگلیسی تولید شده توسط رسانه‌ های جریان اصلی و اسلام‌ ستیز غربی، شناخت، تحلیل و ردیابی هدفِ نویسنده خبر برای مخاطبان آن الزامی است. از این رو 20 تاکتیک اصلی از سلاح استراتژیک فریب جمعی را به اجمال نام می بریم.

در واقع این سلاح به عنوان یک سلاح استراتژیک دارای بیست تاکتیک اصلی است که سعی می ‌شود هر کدام به صورت مجزا مورد بررسی علمی به همراه ذکر مثال‌ های متعدد قرار بگیرد. برچسب‌ زنی، تلطیف و تنویر، شایعه، کلی ‌گویی، دروغ پراکنی، پاره‌ حقیقت ‌گویی، انسانیت‌ زدایی و اهریمن ‌سازی، پیشگویی ‌های فاجعه‌ آمیز، قطره چکانی سانسور، جاذبه‌ های جنسی، ایجاد تفرقه و تضاد، ترور شخصیت، تکرار، ماساژ پیام، ارعاب، مبالغه،مغالطه و ...

رسانه‌ ها، واژه‌ های مختلف را به صفات مثبت و منفی تبدیل کرده و آنها را به آحاد یا نهادهای مختلف نسبت می ‌دهند

برچسب ‌زنی یا اسم‌ گذاری (برچسب زدن به یک فکر و یا عقیده) برای تحریک به رد فکری و اندیشه ‌ای بدون بررسی شواهد مورد استفاده قرار گیرد. بر اساس این تاکتیک، رسانه‌ ها، واژه‌ های مختلف را به صفات مثبت و منفی تبدیل کرده و آنها را به آحاد یا نهادهای مختلف نسبت می ‌دهند. هدف از این عملکرد، آن است که ایده و فکر گروهی محکوم شود، برای آنکه استدلالی در محکومیت آنها آورده شود یا قداست پیدا کنند، برای آنکه استدلالی در حمایت آنان آورده شود.

به عنوان مثال، رسانه‌ های کشورهای غربی با چسباندن عبارات منفی به مفهوم بنیادگرایی Fundamentalism و اطلاق آن به کشورهای اسلامی، سعی دارند چهره منفی ‌ای از این کشورها در اذهان عموم مخاطبین خود القاء و ایجاد کنند. یا به مقاومت مشروع مردم مظلوم فلسطین و لبنان، برچسب تروریسم می ‌زنند و حمایت ایران از این مبارزین را حمایت از تروریسم می‌ نامند. نمونه دیگر آن را می‌ توان چسباندن عبارت "سلاح اتمی" به "برنامه هسته‌ ای" کشورمان دانست.

رسانه

سواد رسانه ای

سواد رسانه‌ ای به رویه‌ ی درک رسانه‌ های جمعی و کاربرد آن می ‌پردازد و همچنین به اقشار مختلف جامعه کمک می‌کند تا درکی آگاهانه و انتقادی درباره ی ماهیت رسانه‌ های جمعی، فنون استفاده از آن و توسعه این فنون داشته باشند. باید توجه داشت که با افزایش سطح سواد رسانه‌ ای درک مخاطبان از چگونگی کار رسانه، تولید معنا، ساماندهی و ساخت واقعیت از سوی رسانه نیز افزایش می یابد و اساساً سواد رسانه ‌ای با هدف آموزش رسانه ای و ایجاد درکی عمیق و درست از رسانه و برملا شدن ابعاد پنهان خبر ایجاد شده است ابعادی نظیر نقاط قوت و ضعف رسانه، نبوغ هنری و حیله‌گری، واقعیت خبر و ... .

رسانه با دقت ساختارهای زیرکانه ‌ای ارائه می‌کند که بسیاری از تصمیم‌گیری ‌ها و نتایج را از عوامل تعیین‌کننده منعکس کنند. بیشتر دیدگاه ما نسبت به واقعیت بر مبنای پیام های رسانه ‌ای می باشد که پیش ‌ساخته هستند و حاوی نگرش‌ ها، تفسیرها و نتایجی است که با توجه به اهدافی خاص شکل گرفته و از این رو اگر سواد رسانه ای وجود نداشته باشد بتدریج واقعیت ها نیز در پس اهداف رسانه های خاص مدفون می شوند.

در عصر حاضر (عصر ارتباطات)، رسانه به ابزاری در راستای جنگ نرم دولتمردان تبدیل شده است؛ ابزاری که توسط آن عقاید و نظریات خود را به خورد اذهان عمومی می دهند و در واقع حقیقت را واژگون می سازند بنابراین در راستای احیای واقعیات و عدم ایجاد وارونگی خبر باید به اشاعه ی سواد رسانه ای پرداخت تا مخاطب به عمق و واقعیت خبر پی برده و بازیچه ی اهدافی خاص قرار نگیرد.

فرآوری: آزاده مرنی

بخش ارتباطات تبیان


منابع: فارس / گرداب / پارسینه

مطالب مرتبط:

حریم خصوصی، دیگر معنایی ندارد

آقایان خبرنگار بیاید توبه کنیم

رسانه عالمانه را بیشتر دوست داریم

آن روی سکه رسانه ها!

رسانه ها هم آدم می کشند؟!