تبیان، دستیار زندگی
کسانی که بدون دلیل به دیگران بدگمان شده و به مۆمنان تهمت می زنند، باید بدانند که دچار گناه بزرگی شده و باید به سرعت از گناه خود توبه کرده و از کسی که به او تهمت زده اند، حلالیت بطلبند
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

عاقبت کسانی که همه را دزد و حرام خور می بینند


کسانی که بدون دلیل به دیگران بدگمان شده و به مۆمنان تهمت می‌زنند، باید بدانند که دچار گناه بزرگی شده‌ و باید به سرعت از گناه خود توبه کرده و از کسی که به او تهمت زده‌اند، حلالیت بطلبند.


تهمت

سوء ظن و بدگمانى آثار فردى و اجتماعى و معنوى زیانبارى به دنبال دارد و به همین دلیل در دین مقدس اسلام، به آن توجه ویژه‏اى شده و اهل ایمان را سخت از آن برحذر داشته‏اند. بدگمانى به دیگران سرچشمه گناهان بزرگى چون تجسّس از كار و حال دیگران، غیبت، تهمت، حسادت و كینه‏توزى نسبت به دوستان و اهل ایمان مى‏گردد و لذا خداوند متعال در قرآن كریم مى‏فرماید: «اى مۆمنان! از بسیارى از گمان‏ها بپرهیزید. به راستى كه برخى از گمان‏ها، گناه مى‏باشد و نیز تجسس و غیبت نكنید، آیا كسى از شما دوست دارد گوشت برادر مرده خود را بخورد؟»(حجرات، آیه‏ى 12)

در ابتدا ممكن است سوءظن بى‏اختیار حاصل شود و اگر در این مرحله باقى بماند و به مرحله عمل كشیده نشود حرمتى ندارد و زیان آن محدود مى‏باشد، ولى اگر به آن ترتیب اثر داده شود، گناه و حرام مى‏باشد و ترتیب اثر دادن به آن در دو مرحله مى‏باشد:

1ـ مرحله قلبى: یعنى در درون خود این گمان بدش را تصدیق كند و آن را در درون انكار و نفى ننماید و احتمال اشتباه ندهد. علماى اخلاق این مرحله را غیبت قلبى مى‏نامند و آن را حرام دانسته‏اند. پیامبر اكرم(صلی الله علیه و آله) در این باره فرموده است: به هر كس بدگمان شوى، آن را تصدیق و باور مكن. (نقطه‏هاى آغاز در اخلاق اسلامى، آیة‏الله مهدوى كنى، ص 165).

2ـ مرحله عملى: یعنى بیان این گمان بد براى دیگران و یا اتهام وارد نمودن به كسى به صرف این احتمال و غیبت كردن از او بر این اساس. در روایتى از پیامبر بزرگوار اسلام(صلی الله علیه و آله) مى‏خوانیم: خداوند، خون و مال و آبروى مسلمان را محترم شمرده و بدگمانى به او را حرام نموده است (نقطه‏هاى آغاز در اخلاق اسلامى، آیة‏الله مهدوى كنى، ص 168).

امام صادق(علیه السلام) می‌فرماید: «هر کس به برادر مۆمنش تهمت بزند، همان‌گونه که نمک در آب حل می‌شود، ایمان در قلب او از بین خواهد رفت»

زیان‏ها و آثار بد بدگمانى:

1ـ گوشه‏گیر شدن شخص بدگمان، در روایتى از على(علیه السلام) مى‏خوانیم: كسى كه به مردم گمان خوبى ندارد و نسبت به آنان خوش‏گمان نمى‏باشد، از تمام مردم وحشت مى‏كند(نقطه‏هاى آغاز در اخلاق اسلامى، آیة‏الله مهدوى كنى، ص 172).

2ـ بدگمانى باعث گسستن رشته الفت و دوستى میان مردم مى‏شود و تفرقه و جدایى را بین مردم حاكم مى‏سازد. از على(علیه السلام) روایت شده است: بر هر كه بدگمانى چیره شود، صلح و صفا میان او و دوستانش از میان مى‏رود(نقطه‏هاى آغاز در اخلاق اسلامى، آیة‏الله مهدوى كنى، ص 173).

3ـ از نظر معنوى نیز بدگمانى، عبادت را تباه مى‏سازد و اثر آن را از بین مى‏برد. باز در این مورد على(علیه السلام) مى‏فرماید: از بدگمانى بپرهیز. چون اثر عبادت را از بین مى‏برد و گناه انسان را بزرگ مى‏كند. ایمان با بدگمانى جمع نمى‏شود. گمان بد نسبت به انسان نیكوكار، بدترین گناه و زشت‏ترین ظلم است(نقطه‏هاى آغاز در اخلاق اسلامى، آیة‏الله مهدوى كنى، ص 173).

چه کنیم مورد سوء ظن واقع نشویم؟!

1. اگر چه لازم است انسان نهایت تلاش خود را انجام دهد تا در معرض بدگمانی و سوء ظن دیگران قرار نگیرد. با این وجود، ‌ممکن است که یک فرد به دلیل موقعیت اجتماعی، مالی یا شغلی خاصی که دارد، هر چند که انسان پاکی باشد، مورد بدگمانی یا حسادت دیگران قرار گرفته و متهم به گناه شود و مورد آزار و اذیت آنان واقع شود.

کسی که دچار این تهمت‌‌ها شده، باید بداند که وظیفه او راضی نگه‌داشتن خدا است نه دیگران؛ زیرا آن کسی که حساب‌رسی اعمال انسان‌‌ها را برعهده دارد و پاداش و جزای آن ‌را خواهد داد، خدا است نه دوستان و اطرافیان یا همکاران؛ از این‌رو، نباید زیاد نگران باشد و برای حرف دیگران، خود را آزار دهد، بلکه باید بر خدا توکل کند و چشم امید به رحمت و پاداش‌های بزرگ او داشته باشد.

در روایتى از پیامبر بزرگوار اسلام(صلی الله علیه و آله) مى‏خوانیم: خداوند، خون و مال و آبروى مسلمان را محترم شمرده و بدگمانى به او را حرام نموده است

2. اما کسانی که بدون دلیل به دیگران بدگمان شده و به مۆمنان تهمت می‌زنند، باید بدانند که دچار گناه بزرگی شده‌ و باید به سرعت از گناه خود توبه کرده و از کسی که به او تهمت زده‌اند، حلالیت بطلبند. تهمت به دیگران، از گناهان کبیره محسوب می‌شود که می‌تواند آخرت انسان را تباه کند و عذابی بزرگ برای تهمت زننده مهیا سازد. این گناه، از برخی گناهان کبیره دیگر همچون غیبت نیز بزرگ‌تر و بدتر است؛ زیرا غیبت عبارت از سخن گفتن از عیوبی است که در دیگران وجود دارد، ولی تهمت، بیان کردن مطالب غیر واقعی و دروغ درباره دیگران است. خداوند در قرآن درباره بدگمانی چنین فرموده است: «إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ»؛[1] برخی از بدگمانی‌ها، گناه محسوب می‌شود.

حال وقتی که گمان بد نسبت به دیگران،‌ گناه محسوب می‌شود، اگر کسی این بدگمانی را به زبان جاری کند و به دیگران منتقل کند که به آن تهمت و افتراء گفته می‌شود، چه گناه بزرگی محسوب خواهد شد؟ از این‌رو در روایات، موضع سختی در مقابل این کار زشت گرفته شده است. امام صادق(علیه السلام) می‌فرماید: «هر کس به برادر مۆمنش تهمت بزند، همان‌گونه که نمک در آب حل می‌شود، ایمان در قلب او از بین خواهد رفت».[2]

پی نوشت ها:

[1]. حجرات، 12.

[2]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 2، ص 361، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق. «إِذَا اتَّهَمَ الْمُۆْمِنُ أَخَاهُ انْمَاثَ الْإِیمَانُ مِنْ قَلْبِهِ کَمَا یَنْمَاثُ الْمِلْحُ فِی الْمَاء».

فراوری: محمدی                

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان


منابع:

سایت پرسمان

سایت اسلام کوئست

مطالب مرتبط:

توصیه خداوند به بدبین ها

تأکید قرآن بر مثبت نگری در زندگی

معیار حسن ظن و سوء ظن

آثار مثبت نعمت میانه روی !

نتیجه سوء ظن به رزق خدا

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.