اساس تغذیه در دوران کودکی

کمبود شدید یا متوسط ویتامین A، آهن، کلسیم و ید نیز در کمبود رشد کودکان موثراند.

پرسش: لطفا در مورد تغذیه مناسب کودکان بین 5 تا 8 سال راهنمایی ام کنید.

رشد کودک در سنین 6 تا 14 سالگی آهسته ولی با ثبات است، به طور متوسط در هر سال 3 تا 5/3 کیلوگرم به وزن و 6 سانتی متر به قد کودک اضافه می شود که نسبت به میزان رشد، مصرف غذا نیز بیشتر می شود.

سوء تغذیه ناشی از کمبود دریافت مواد غذایی در تمام سنین به خصوص در زمان رشد بسیار نامطلوب بوده و گاهی تاثیرات جبران ناپذیری برای کودک به جا می گذارد. محققین بر این باورند که کوتاهی قد کودکان بیش از آنکه متاثر از ژنتیک باشد، تحت تاثیر تغذیه نامناسب است. کوتاه قدی ناشی از کمبود روی یکی از مهمترین مشکلات تغذیه ای کشور ماست. کمبود شدید یا متوسط ویتامین A، آهن، کلسیم و ید نیز در کمبود رشد کودکان موثراند.

کمبود روی در کودکان ممکن است به دلیل ناکافی بودن در رژیم غذایی، جذب ناکافی، اختلال جذب و از دست رفتن از رژیم غذایی (مثلا هنگام اسهال) اتفاق افتد. منابع مهم روی عبارتند از: گوشت، حبوبات، مغزدانه ها و غلات کامل.

باید توجه داشت مصرف مکمل روی باید با نظر متخصص تغذیه صورت گیرد زیرا دریافت بیش از حد روی می تواند از جذب عناصری مانند آهن و مس جلوگیری کند بنابراین سعی بر آن است که روی از منابع غذایی تامین گردد.

کودکان در سنین دبستان قسمت اعظم روز را در مدرسه گذرانده و با افزایش سن بتدریج فعالیت آن ها در کلوپ ها و ورزش های دسته جمعی افزایش می یابد. تغذیه کودکان در این دوران تحت تاثیر دوستان و بعضی از افراد بزرگسال از قبیل معلمان قرار می گیرد. به جز موارد خاص بسیاری از مشکلات رفتاری مربوط به غذا در این سنین قابل حل است و آن ها از غذا خوردن و انجام فعالیت های اجتماعی لذت می برند.

توصیه های برنامه ملی آموزش کلسترول امریکا (NCEP) برای پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی در کودکان بالای 2 سال همانند توصیه های بزرگسالان است و شامل موارد ذیل می باشد: 1- نباید بیش از 30% کالری از چربی باشد (10% یا کمتر از چربی اشباع، تا 10% از چربی غیر اشباع با بیش از یک پیوند دوگانه و10 تا 15% از چربی غیر اشباع دارای یک پیوند دوگانه)، 2- دریافت کلسترول نباید بیش از 300 میلی گرم در روز باشد و به کودکانی که در خانواده هایشان عامل خطر بیماری ها وجود دارد ( یعنی والدین یا پدر بزرگ و مادر بزرگ آن ها یک حمله قلبی قبل از 55 سالگی داشته و یا یکی از والدینشان سطح کلسترول تام 250 میلی گرم یا بالاتر دارند) باید توجه بیشتری کرد. براساس برنامه آکادمی کودکان امریکا (AAP) کودکان بالای دو سال باید بتدریج به رژیم کم چرب عادت داده شوند تا در 5 سالگی فقط 30% کالری رژیمشان از چربی باشد.

برای کودکان 6 تا 14 سال باید موارد ذیل را در نظر گرفت:

1- انرژی دریافتی کودک طوری تنظیم می شود که رشد و نمو کودک اپتیمال باشد و از طرف دیگر از چاقی کودک جلوگیری شود.

2- تاکید بر مصرف میوه ها و سبزی ها، غلات کامل، محصولات لبنی کم چربی، حبوبات و گوشت بدون چربی، ماهی و ماکیان است.

3- برای سلامت دندان ها نوع کربوهیدرات و زمان مصرف آن را در نظر بگیرید (کربوهیدرات هایی که به دندان می چسبند را نباید آخر شب به کودکان داد).

4- با تبعیت از راهنماهای تغذیه ای دریافت چربی را کاهش و دریافت فیبر و مواد مغذی را افزایش دهید.

5- فرآیند تهیه غذا به روشی صورت گیرد که بیشترین میزان ممکن جذب مواد مغذی را ممکن سازد.

6- وعده های غذایی بسته به زمان و مکان مصرف، طوری تهیه شوند که کودک به تنهایی قادر به استفاده از آن ها باشد.

7- شکل و طعم غذای کودکان به نحوی برنامه ریزی و تهیه شود که اشتهای کودک را برای صرف غذا تحریک کند.

موارد ذیل در رژیم کودک باید رعایت شود:

1- آموزش به کودکان برای مصرف وعده های غذایی به طور منظم و در محیط مناسب

2- آموزش به کودکان برای مصرف میان وعده های کوچک و متنوع غذایی

3- تهیه و طبخ غذاهای متنوع در وعده های مختلف و جلوگیری از مصرف یک نوع غذا به صورت مکرر.

4- پرهیز از مصرف غذاهای کنسرو شده و غذاهای آماده صنعتی تا حد امکان. (زیرا کودکانی که این غذاها را مصرف می کنند در قبول غذاهای معمول خانواده دچار اشکال می شوند)

5- توصیه می شود تا حد امکان حداقل یک وعده در روز غذا به همراه خانواده مصرف شود.

6- والدین باید از نگرانی بیش از حد در مورد غذای کودک خود بپرهیزید تا کودک از غذا به عنوان سلاح برای رسیدن به خواسته های خود استفاده نکند.

منبع: پرسش و پاسخهای عمومی مرکز مشاوره
گردآوری و ترجمه: میلاد تاج منش (مشاور تغذیه و رژیم درمانی)
جهت دریافت مشاوره از بخش مشاوره تغذیه اینجا کلیک کنید.