سیمای جوان از دیدگاه قرآن (2)

اشاره:

در نوشتار گذشته، با مروری بر آیات قرآن، سیما و شخصیت جوان را در آئینه کلام وحی نگریستیم. همچنین برخی از راهکارهای قرآنی موثر در موفقیت و دستیابی جوانان به کمالات تبیین شد. در نوشتار حاضر، سایر ویژگی های جوان شایسته را در زلال کلام الهی پی می گیریم.

 

٦.شهامت و شجاعت:

از دیگر ویژگی های یک جوان از نظر قرآن، داشتن شجاعت و شهامت است. این دو از صفات کمال انسان است که بیشتر در جوانان نمود دارد. از جمله این جوانان می توان حضرت داوود و حضرت ابراهیم _علیهماالسلام_ با شهامت و شجاعت کامل در مقابل بت پرستان ایستاد و بت ها را شکست.

خداوند متعال در این باره می فرماید:

"قالُوا سَمِعنا فتًی یَذکُرُهُم یُقالُ لَهُ اِبراهیمُ؛

گروهی گفتند: شنیدیم جوانی از (مخالفت با) بت ها سخن می گفت که او را ابراهیم می گویند."

حضرت داوود _علیه السلام_ نیز با شجاعت و شهامت و تکیه بر ایمان به خدا با ظالمی به نام "جالود" که بسیار قوی بود به مبارزه پرداخت و او را شکست داد.

 

7.عفت و پاک دامنی:

از دیگر ویژگی های یک جوان شایسته از نظر قرآن کریم عفت و پاک دامنی است. قرآن کریم، در جایی درباره حیا و عفت دختران شعیب _علیه السلام_ می فرماید:

"فَجاءَتهُ اِحدهُما تَمشی عَلیَ استِحیاءٍ ...؛

ناگهان یکی از آن دو (زن) به سراغ او آمد، در حالی که با نهایت حیا گام بر می داشت..."

در ایی دیگر حضرت یوسف _علیه السلام_ را قهرمان پاکی و عفت معرفی می کند که با وجود مهیا بودن تمام زمینه های انجام گناه، با عفت و پاک دامنی، از وسوسه شیطان به خدا پناه برد و با سرافرازی در آزمایش الهی پیروز شد.

بنابراین، یک جوان شایسته از نظر قرآن باید در برابر ناپاکی ها و هواهای نفسانی عفیف و پاک دامن باشد.

 

8.پرهیز از افراط و تفریط:

از دیگر ویژگی های جوانان شایسته، پرهیز از افراط و تفریط و رعایت اعتدال است؛ چنان که حضرت لقمان به فرزند جوان خود توصیه می کند:

"وَاقصِد فی مَشیِکَ وَاغضُض مِن صَوتِکَ...

پسرم! در راه رفتن، اعتدال را رعایت کن، و از صدای خود بکاه..."

از آیه یاد شده بر می آید که یک جوان شایسته باید در تمام امور اعتدال را رعایت کند.

حضرت امام موسی کاظم (علیه السلام) می فرمایند:

"خیر الامور اوسطها"

(بهترین کارها، معتدل ترین و میانه ترین آن هاست.)

جوانان در این مقطع از سن باید احساسات و شور جوانی را در خویش کنترل و هدایت کنند و از افراط و تفریط در امور بپرهیزند.

 

9.خوش اخلاقی و تواضع در برابر مردم:

لقمان حکیم به فرزند جوانش، سفارش می کند:

"وَلا تُصَعّر خَدّکَ لِلنّاسِ وَ  لا تَمشِ فِی الاَرضِ مَرَحاً اِنّ اللهَ لا یُحِبّ کُلّ مُختالٍ فَخُورٍ؛

پسرم! با بی اعتنایی از مردم روی مگردان، و مغرورانه بر زمین راه مرو که خداوند هیچ متکبر مغروری را دوست ندارد."

 

10.عبادت و امر به معروف و نهی از منکر:

یک جوان شایسته باید در اقامه و به جا آوردن نماز بکوشد و مردم را از منکرات و زشتی ها نهی و به خوبی ها دعوت کند و در برابر سختی ها و مشکلات صبور باشد:

"یا بُنَیّ اَقِمِ الصّلوةَ وَأمُر بِامَعرُوفِ وَانهَ عَنِ المُنکَرِ وَ اَصبِر عَلی ما اَصابَکَ اِنّ ذلِکَ مِن عَزمِ الاُمُورِ؛

پسرم! نماز را به پا دار و امر به معروف و نهی از منکر کن و در برابر مصایبی که به تو می رسد، شکیبا باش که این از کارهای مهم است."

 

11.خدا پرستی:

یکی از ویژگی های جوانان شایسته، خدا پرستی است. خداوند متعال می فرماید:

"... وَاعبُدُوا اللهَ وَ لا تُشرِکُوا بِه شَیئًا...؛

و خدا را بپرستید و هیچ چیز را همتای او قرار ندهید...."

 

12.نیکی به پدر و مادر:

از ویژگی های یک جوان خوب،  نیکی به پدر و مادر است، خداوند متعال در جاهای متعدد جوانان را توصیه کرده که به پدر و مادر خویش نیکی کنند؛ چنان که می فرماید:

"وَ بِالوالِدَینِ اِحساناٌ وَ بِذِی القُربی وَالیَتامی وَالمَساکینِ وَالجارِ ذِی القُربی...؛

.... و به پدر و مادر نیکی کنید؛ هم چنین به خویشاوندان و یتیمان و مکینان و همسایه نزدیک و...."

 

13.یادآوری معاد و روز قیامت:

یک جوان شایسته از نظر قرآن، هیچ گاه یاد مرگ و روز قیامت و حساب و کتاب اعمال آخرت را فراموش نمی کند. لقمان حکیم به فرزند جوانش می فرماید:

"یا بُنَیّ اِنّها اِن تَکُ مِثقالَ حَبّةٍ مِن خَردَلٍ فَتَکُن فی....؛

پسرم! اگر به اندازه سنگینی دانه خردلی (عمل خوب یا بد) باشد و در دل سنگی یا در گوشه ای از آسمان ها و زمین قرار گیرد، خداوند آن را (در قیامت برای حساب) می آورد؛ خداوند دقیق و آگاه است."

 

14.تزکیه و تعلیم:

یک جوان از نظر قرآن کریم باید با دو بال تزکیه و تعلیم به سوی آینده و کمال پرواز کند و خود را از هر جهت، به تقوا و علم، مجهز سازد. قرآن کریم می فرمایند:

"کَما اَرسَلنا فیکُم رَسُولاً مِنکُم یَتلُوا عَلَیکُم ءایاتِنا وَ یُزَکّیکُم وَ یُعَلّمُکُمُ الکِتابَ وَالحِکمَةَ وَ یُعَلّمُکُمُ الکِتابَ وَالحِکمَظَ وَ یُعَلّمُکُم ما لَم تَکُونُوا تَعلَمُونَ؛

همان گونه که با تغییر قبله، نعمت را بر شما کامل کردیم، رسولی از خودتان در میان شما فرستادیم، تا آیات ما را بر شما بخواند و شما را پاک کند و به شما کتاب و حکمت بیاموزد و آن چه را نمی دانستید، به شما یاد دهد."

پیامبر اکرم _صلی الله علیه و آله_ می فرمایند:

"....هر که در جوانی، دانش آموزد، علم او هم چون نقشی است که بر سنگ حک شود و هر که در بزرگ سالی بیاموزد، کارش هم چون نوشتن بر روی آب است."

همچنین حضرت امام صادق (ع) می فرمایند:

"دوست ندارم جوان شما را جز در دو حال ببینم: دانشمند یا دانش آموز؛ زیرا اگر چنین نباشد، کوتاهی کرده است و چون کوتاهی کند، ضایع گشته و چون ضایع گردد، گنه کار باشد و چون گنه کار باشد، سوگند به آن که محمد (ص) را به حق برانگیخت، در آتش جای گیرد.

در زمان ظهور امام زمان_علیه السلام_ و حکومت آن حضرت، جوانان نقش موثری دارند و از جایگاه ویژه ای برخوردار خواهند بود؛ چنان که حضرت علی(علیه السلام) می فرماید:

"اکثر یاران امام مهدی (عج) جوانان هستند."

 

برگرفته از مجله بصائر(شماره 34)

شبکه تخصصی قرآن