تبیان، دستیار زندگی
اصر دین و بحران هویت جوانان (3) بحران‏هاى انسانى الف: بحران مرگ و فنا این پرسش همواره ذهن آدمى را به خود مشغول داشته است كه من جاودانه‏ام یا با مرگ در بیابان فنا و نیستى فرو مى‏افتم؟ سردرگمى در جست و جوى پاسخ به ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

بحران انسان معاصر

دین و بحران هویت جوانان (3)



بحران‏هاى انسانى

الف: بحران مرگ و فنا

این پرسش همواره ذهن آدمى را به خود مشغول داشته است كه من جاودانه‏ام یا با مرگ در بیابان فنا و نیستى فرو مى‏افتم؟

سردرگمى در جست و جوى پاسخ به این پرسش و تصور نابودى مطلق، اگر براى افراد بصیر به درستى به تصویر كشیده شود، مایه دلسردى، نومیدى و گونه‏اى از بحران هویت مى‏تواند باشد

ب: بحران پوچى و بى‏معنایى

سلامت و شادابى زندگى و به حنجارى هویت وابسته به معنى‏دار بودن زندگى و باور به فلسفه معقول زیست آدمى است، اما همواره این معنى‏یابى آسان به دست نمى‏آید و چه بسا در اثر نگاه مادى و آدمى از این بابت دستخوش بحران هویت مى‏شود

ج: تعارض اخلاق و سود

چنان چه كسى نتواند در درون خویش ناسازگارى آزار دهنده سود فردى و عمل اخلاقى را حل كند، انتظار مى‏رود در چنبره و سیطره چالش‏ها و بحران‏هاى هویت قرار گیرد

بر این‏ها مى‏توان بحران مادیت و معنویت را افزود


بحران‏هاى انسان معاصر

برخى از بحران‏هاى هویت نوپیدا و زاییده عصر و تمدن جدید است . اینك به شاخص‏ترین آن‏ها اشاره مى‏شود


1- سنت و تجدد

از چالش‏هاى بزرگ انسان معاصر تحیر میان سنت و تجدد است . تمدن نوین بسیارى از هنجارها و نگرش‏هاى دنیاى پیشین را كه جزو هویت آدمى محسوب مى‏شده، به چالش كشیده و تعارض پاره‏اى از عناصر تمدن جدید و مدرنیته با معیارهاى اعصار پیشین از یكسو در درون آدم‏ها بحران آفریده است و از سوى دیگر، میان بخش‏هاى گوناگون دنیا و كشورهاى پیشرفته و كشورهاى در حال توسعه جدایى افكنده، منشا بروز بحران‏ها شده است

یكى از مقولات عصر تجدد، گسترش تردید و نسبیت‏گرایى مطلق در معرفت‏شناسى و اخلاق است كه تولید كننده نابه سامانى‏ها و بحران‏هاى درونى فراوانى است، و این همان مسیرى است كه علم و اخلاق آن را طى كرده است، عقلانیت الهى و ایمان دینى از پایه‏هایى است كه تا حد زیادى مى‏تواند این بحران را مهار سازد و آرامش و هویت‏سالمى را به نسل امروز ارزانى دارد


2- سیطره ماشین و اقتضائات آن

از جمله بحران‏هاى زاییده عصر جدید، كه هویت آدمیان را نیز بحران‏زده مى‏سازد، پدیده فن‏آورى جدید و ماشین و اقتضائات روان شناختى و اجتماعى آن است، فن‏آورى و ماشین ضمن آن كه پدیده‏اى سودمند به حال بشر بوده است، با این حال رشد و توسعه آن موجب نوعى خود بیگانگى انسان از خویشتن و دور افتادن آدمى از طبیعت ناب و سیطره كمیت و حاكمیت روح خشونت‏شده است . البته همه این امور در هویت آدمى و به ویژه در روح جوان طوفان‏زا و بحران آفرین است


3- عصر ارتباطات و جهانى شدن

شتاب تحولات زمانه و گسترش ارتباطات و انفجار اطلاعات در دهه‏هاى اخیر و نیز دگرگونى‏هاى عظیم در جغرافیاى سیاسى، بر سرعت‏حركت‏به سمت دهكده جهانى و جهانى سازى افزوده است، اما جهانى سازى داراى دو قرائت است، بنا بر یك قرائت - كه متاسفانه تا حد زیادتى هم رواج دارد و در شمال بیشتر مطمح نظر است - جهانى سازى یعنى برترى تمدن‏هاى خاص و اضمحلال هویت‏هاى دیگر در آن . البته این امر هم مولد بحران‏هاى اجتماعى و هم بحران هویت در میان نسل جدید در جنوب و حتى اروپا است و چاره مشكل ارائه، تقویت و تثبیت قرائت دوم از جهانى شدن است و آن عبارت است از قرائت متعادل و سنجیده‏اى از جهانى شدن كه در آن تمدن‏ها و فرهنگ‏ها پذیرفته شود و هویت‏ها و مقولات فرهنگى ملت‏ها نفى نشود و در صدد تحمیل معیارها و ارزش‏هاى واحد به صورت اجبار و یك جانبه بر نیایند.

باید بر این نكته تاكید كرد كه شتاب تحولات این عصر و جهش به سمت وضعیت‏هاى نوین، هم وضعیت هویت‏شمال و به ویژه بخش اروپایى آن را متزلزل و بى‏ثبات مى‏كند و هم هویت جنوب را دستخوش بحران مى‏كند.

باید توجه داشت كه به دلیل پیوستگى اقلیم‏ها و مناسبات نزدیك فرهنگ‏ها با شتاب فزاینده، بحران‏هاى اجتماعى و شخصیتى و هویتى در هر گوشه‏اى از دنیا بالقوه مى‏تواند بر همه جهان تاثیرات پایدارى بر جاى نهد، و اندیشه جزیره‏هاى از هم جدا، امروز نمى‏تواند مطلوب هیچ جامعه و فرهنگى باشد


4- احساس عدم ثبات و امنیت

در نتیجه آنچه بدان اشاره شد اصولا تمدن جدید ضمن دستاوردهاى بسیار مثبت، زمینه را براى یك عصبیت فراگیر و احساس قرار گرفتن در پرتگاه جهانى فراهم آورده است، امرى كه مطمئنا نسل امروز را دچار بحران هویت و احساس تزلزل و عدم ثبات مى‏كند . بى‏تردید راه حل معضل را در تلطیف روح بشر و ترویج فرهنگ معنوى باید جست و جو كرد

در این میان مساله سلاح‏هاى كشتار جمعى، تروریزم و تخریب محیط زیست از جایگاه ویژه‏اى برخوردار است و چنان چه مواجهه‏اى آگاهانه و عادلانه و فراگیر و ژرف با آن‏ها به عمل نیاید، آسیب‏هاى فراوانى مى‏تواند به بار آورد . اینك كه چهارچوب و طرح مورد وفاق در برابر آن‏ها وجود ندارد، در ذهنیت و هویت آدمى و نسل امروز بحران‏هاى جدى به ارمغان آورده است


5- خانواده

تغییرات اجتماعى و اقتصادى تحولاتى را در نگرش به خانواده و زن پدید آورده است كه گرچه دستاوردهاى خوبى را نتیجه داده است، اما از سوى دیگر كانون خانواده را كه جایگاه انسان‏سازى و عاطفه‏پرورى است، بسى لرزان و نابه سامان ساخته است، و این حقیقت، در بحران هویت نسلى كه در این بستر رشد مى‏یابد تاثیرى به سزا مى‏گذارد، نسلى كه در خانواده‏اى اصیل و پر مهر و عاطفه پرورش یابد از احساس هویت مثبت و شخصیت متعالى برخوردار خواهد بود و چنان چه افرادى بى‏ریشه در خانواده‏اى استوار پرورش یابند، بى‏تردید از هویتى بحران‏زده مصون نخواهند بود.

ادیان الهى و دین اسلام بر اصالت و صیانت‏خانواده تاكیدى تام دارند و هماهنگ‏سازى زندگى مدرن با معیارهاى استحكام و اصالت‏خانواده نیازمند كوشش‏هاى عملى جدید و توافق‏هاى بین‏المللى است


بحران‏هاى منطقه‏اى در كشورهاى جنوب

بیشتر آنچه بر شمرده شد به گونه‏اى در كشورهاى در حال توسعه نیز مشاهده مى‏شود كه در این جا به برخى از آن‏ها كه برجسته‏ترین است و پاره‏اى از بحران‏هاى ویژه آنان اشاره مى‏كنیم . جوانان در میان ملل جنوب بر سر دو راهى سنت و تجدد، جهانى شدن و ملى ماندن، پذیرش معیارهاى عمومى جهانى و معیارهاى خاص فرهنگى خود، هضم در فرهنگ دیگران شدن و صیانت از اصالت‏هاى ملى، ایستاده‏اند و این همه در درون آنان آتشى برافروخته و بحرانى در افكنده است . همه چالش‏هاى بزرگ در خصوص خانواده، شهرنشینى، سیطره جهانى‏سازى، و مانند آن دامن این نسل را نیز فراگرفته است‏با آن كه از بسیارى از امتیازهاى زندگى جدید بى‏بهره یا كم بهره‏اند، و این امر بر سر در گمى و بحران هویت آنان مى‏افزاید

در كشورهاى جنوب و در حال توسعه به خصوص جوانان از لحاظ معیشت، شغل، منزلت، جایگاه، انتخاب وضعیت و امید به آینده، با دشوارى‏ها گوناگون مواجه‏اند كه هر یك روح آنان را مى‏آزارد و بحران هویت مى‏آفریند

در كشورهاى اسلامى چالش میان ملیت و اسلامیت و ابهام‏هاى موجود در مرزبندى‏هاى حلال و حرام دینى نیز از عوامل بحران‏زا به شمار مى‏آید . نگاهى به حجم وسیع مقالات و تحقیقات و نیز جنبش‏ها و چالش‏هاى اجتماعى در كشورهاى اسلامى از جمله ایران در این باره نشان دهنده جایگاه و اهمیت این موضوع است

علاوه بر این، گسست نسل‏ها، و تعدد منابع هویت‏بخش و ناهماهنگى و ناسازگارى آن‏ها نیز باید در بحران هویت در این گونه كشورها مورد توجه قرار گیرد

ادامه دارد...


منبع: DANAEE.COM

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.