تبیان، دستیار زندگی
علماء علم اخلاق ، دعاها را به دارو تشبیه کرده اند که باید آن چنان که دکتر تجویز کرده، خورده شود و کم و زیاد کردن آن ، اگر اثر معکوس و مُخرّب نداشته باشد لاأقل اثر گذاری را کم میکند .
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

چرا از جیب خود بر دعاها می افزاییم؟!


دعا یكی از بهترین عبادت ها و موجب كمال نفس و قرب به خداوند است. خداوند در قرآن كریم بندگان را به دعا كردن دعوت فرموده و می فرماید؛ مرا بخوانید تا شما را اجابت كنم، كسانی كه از عبادت من تكبر ورزند به زودی با ذلت داخل دوزخ خواهند شد.


دعا

دعا یكی از وسایل ارتباط با خداوند است كه این ارتباط عامل موثری در راه خودسازی است. بنده باید ارتباط خود را با خالق هستی نزدیك تر كرده و با زبان خود با خدا سخن گوید تا بر اثر این راز و نیاز شعله ای در او به وجود آید كه باعث سوزاندن گناهانش شود. رسول خدا(صلی الله و علیه وآله) فرمود؛ دعا، اسلحه مومن و ستون دین و نور آسمان ها و زمین است.

دعا منبع عظیم تغذیه روح و نفس انسانی است و در سازندگی اثر عجیبی دارد. انگیزه دعا در هر فردی با فرد دیگر متفاوت است و دعای هر كسی از انگیزه ای متناسب با درجه معرفت و ایمان او ناشی می شود. عده ای خدا را می خوانند تا نیاز آنان را برآورد و گروهی دیگر از این فراتر رفته و به مقامی رسیده اند كه خود دعا برای آنان موضوعیت دارد. این بندگان به امر خدا دعا كرده و او را می خوانند و از این راز و نیاز لذت می برند. این نوع دعاست كه در سازندگی موثر است و باید تقویت شود.

امیر المۆمنین علی (علیه السلام) می فرماید: « الدعا مخ العباده ». دعا، مغز بندگی و عبادت است. یعنی برای بنده و عبد شدن باید به سراغ دعا رفت. و بهترین زمان برای مانوس شدن با دعا، دوره ی جوانی و نوجوانی است. دعا شما را در مسیر عبودیت و بندگی قرار می دهد ولی منظور از دعا، دعاهای موجود در کتاب نیست، بلکه آن حضور قلبی است که با این دعاها همراه می شود. پس به این نتیجه می رسیم که عبودیت با گریه کردن، صِرف صدای خوش شخصی یا نشستن در مراسم دعا از روی تفنن بدست نمی آید.

اصل دعا یعنی، آرمان ها و آرزوهای شما. اگر دنیایی باشند عبد می شوید، ولی عبد دنیا. اگر خدایی باشند شما را عبدالله می کنند. این آرمان ها و آرزوها در دعای کمیل، ندبه، زیارت عاشورا و تمام مفاتیح به چشم می خوردند و اهل بیت در هر دعا، یک جور آرزوهای ما را جهت می دهند. چون این آرزوهاست که ما را یا سعادتمند می کند و یا شقاوتمند به بار می آورد. پیامبر از این آرزوها می ترسید و می فرمود: « برای یک چیز از امّتم می ترسم و آن آرزوهای ناممکن است.» آرزو در همه ی جوانب زندگی، حیثیت و شخصیت انسان تأثیر دارد. اصل دعا یعنی آرزوهای ما و آرزوهای زیارت عاشورا این است که من تسلیم امام زمان (عج) شوم مثل آقا ابوالفضل العباس برای امام حسین (علیه السلام) .

علماء علم اخلاق ، دعاها را به دارو تشبیه کرده اند که باید آن چنان که دکتر تجویز کرده، خورده شود و کم و زیاد کردن آن ، اگر اثر معکوس و مُخرّب نداشته باشد لاأقل اثر گذاری را کم میکند

همان طور که گفتیم اساساً دعا همان آرزوهای بشری است و برای اینکه انسان به آرزوهای خود برسد باید به شخص کامل رجوع کند. اگر کسی می خواهد به آرزوهای بلند دست پیدا کند باید ببیند آن کسی که مۆفق بوده، کیست؟ و از او کسب تجربه کند و برای مستجاب شدن آن دعا باید به صاحب دعا رجوع کند که او مجیب الدعوه است.

به عبارتی یکی از ضروریات فطری بشر دعا است یعنی شما ناچارید به دعا رو بیاورید تا گره از مشکلات خود بگشایید.

نکته قابل تأمل اینکه ما حق نداریم بر دعاها یا اذکار معصومین چیزی اضافه یا کم کنیم و از جیب خود کلمه یا جمله ای را بر دعا بیفزاییم و فرازی از دعا را بعنوان خود دعای مأثور تکرار کنیم که در این صورت ،انسان مشمول اثرات واقعی آن دعای رسیده از معصوم نمی گردد ،فرضاً در دعای کمیل جایی که فراز “یاربّ”‌  3 بار وارد شده کسی 9 بار تکرار کند این شخص ، آن دعای کمیلی را که از بین دو لب مبارک حضرت امیر علیه السلام بیرون آمده و به جناب کمیل تعلیم فرموده نیست ، البته دعا هست اما دعای تعلیمی حضرت امیرالمومنین نیست  و اثرات دعای کمیل را ندارد ، که در روایت داریم دعای کمیل برای کفایت از شرّ دشمنان ، گشایش باب رزق و آمرزش گناهان بسیار نافع است .

اگر ما مدعی شیعه‌ بودن هستیم ، شیعه یعنی پیرو ،  “پی رو”‌ نه یک قدم عقب می‌افتد و نه یک قدم جلوتر می‌رود! پس دخل و تصرّف در دعاها نکنیم! همانی را بخوانیم که هست! نه یک حرف کم و نه یک حرف بیش!

که اگر فضیلتی به آن زیادت یا تکراربود ، مطمئن باشیم خود معصومین علیهم ‌السلام می فرمودند ، اگر تکرار “یا وجیهاً عندالله . . . “  در دعای توسل و تکرار ”‌ إنی سلمٌ لِمَن سالَمَکُم و… “  در زیارت عاشورا چند بار لازم  بود خود ائمه معصومینی که قائلیم به عصمت ایشان از هر عیب و نقصانی ، قطعاً این را چندباره ذکر میکردند  همانطوری که لعن و سلام آخر زیارت عاشورا را أمر فرمودند 100 بار تکرار کنید …

جناب شیخ بهایی رحمه الله  در کتاب مفتاح الفلاح می گوید: تعداد، در دعاها حکم دندانه ی کلید دارد که به زیاد یا کم نمودن آن، در باز نمى شود، و نیز اهل تحقیق گفته اند که عدد به مثابه حوض ‍ آبى است که در آن غسل ارتماسى کنند اگر عمق آب زیاده از حدّ باشد موجب غرق شدن مى شود و اگر کم باشد، غوطه ور شدن جهت غسل میسر نیست.

تحقیقاً عرض میکنم که در تعداد و عدد ادعیه و اذکار، اسرار و رموزی نهفته و بدون شک آثار خاص بر آن مترتب است که اگر ما بخواهیم به آن آثار نائل گردیم می بایست همانطوری که نقل شده بخوانیم نه یک حرف کم و نه یک حرف بیش ، اگر که می بینیم در تسبیحات حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) هر ذکر ، عددی مخصوص به خود دارد یا در دعای کمیل یکجا فراز “یاربّ”‌  1 بار گفته شده و جایی دیگر همین فراز 3 بار ذکر شده حتماً حساب و کتابی محفوظ دارد، لذا محرومیت ما  از درک علت و حکمت آن عددها ، نمی تواند مجوّز دخل و تصرف و نیز حذف و اضافه ما در تعداد فرازهای دعاها باشد .

امام صادق

در روایتی آمده که امام صادق علیه السلام فرمود:

گاهی گرفتار می شوید و هیچ یاور و راه نجاتی نمی یابید. در این حال، دعای غریق را بخوانید و بگویید: “یا اللهُ یا رَحْمنُ یا رَحِیمُ یا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ ثَبِّتْ قَلْبی عَلَی دِینِکَ”‌ عبدالله بن سنان می گوید من دعا را این گونه خواندم:  “یا اللهُ یا رَحْمنُ یا رَحِیمُ یا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ و الأبصار ثَبِّتْ قَلْبی عَلَی دِینِکَ”‌ و عبارت “و الابصار”‌ را در آن اضافه کردم ، که امام صادق علیه السلام فرمود: إن الله عز و جل مقلب القلوب والابصار، ولکن قل کما أقول لک: “یا مقلب القلوب ثبت قلبی على دینک”‌. یعنی به راستی که خدای عزّوجل مقلب القلوب و الابصار است (یعنی جمله ای که اضافه کرده ای، از لحاظ معنا درست است)، اما آن‌چنان که من گفتم بگو (و چیزی اضافه یا کم نکنید) راوی میگوید دوباره حضرت دعا را تکرار  فرمودند که : “یا اللهُ یا رَحْمنُ یا رَحِیمُ یا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ ثَبِّتْ قَلْبی عَلَی دِینِکَ”‌ یعنی «ای خدا ای رحمان ای رحیم ای مقلب قلوب ! قلب من را در دینت ثابت و مستحکم بدار »  شیخ صدوق، کمال الدین، ص 351

اما بعضاً مشاهده میگردد مداحان در زمان دعا کردن میگویند :  یا اللهُ یا رَحْمنُ یا رَحِیمُ یا مقلّب القلوب، ثبّت قلوبنا علی دینک  «ای خدا ای رحمان ای رحیم ای مقلب قلوب ! قلبهای ما را در دینت ثابت و مستحکم بدار »

خوب برادر من! می‌دانم ادبیات عرب وارد هستی  و می‌توانی واژه مفرد را جمع مکسّر ببندی و ضمیر مضافٌ‌الیه آن را هم جمع بیاوری! أما لاأقل فکر نمیکنی چنین چیزی را شاید ائمه ما بلد بودند و اگر لازم بود در جمع آنطور خوانده شود ، حتماً توصیه می‌فرمودند ؟!؟

به عبارتی یکی از ضروریات فطری بشر دعا است یعنی شما ناچارید به دعا رو بیاورید تا گره از مشکلات خود بگشایید. نکته قابل تأمل اینکه ما حق نداریم بر دعاها یا اذکار معصومین چیزی اضافه یا کم کنیم و از جیب خود کلمه یا جمله ای را بر دعا بیفزاییم و فرازی از دعا را بعنوان خود دعای مأثور تکرار کنیم که در این صورت ،انسان مشمول اثرات واقعی آن دعای رسیده از معصوم نمی گردد

حضرت امام جعفر صادق علیه السلام  اینچنین درس امانت‌داری در نقل حدیث و دعا و پرهیز از بدعت و کم و زیاد کردن عبارات معصوم را به شاگردش عبدالله ابن سنان  دادند  …

ضمناً خوب است بدانیم علماء علم اخلاق ، دعاها را به دارو تشبیه کرده اند که باید آن چنان که دکتر تجویز کرده، خورده شود و کم و زیاد کردن آن ، اگر اثر معکوس و مُخرّب نداشته باشد لاأقل اثر گذاری را کم میکند .

در آخر عرض شود که متن دعای سلامتی امام زمان عجّل الله فرجه که از طریق معصومین علیهم السلام به ما رسیده  عبارت “برحمتک یا ارحم الراحمین”‌ ندارد!

ضمناً این دعا ، دعای سلامتی امام زمان هست نه دعای فرج که متأسفانه به اشتباه رایج تبدیل شده و بجای دعای فرج (الهی عظم البلاء و…) به این دعا گفته می شود دعای فرج   ، که یکی از اولیاء الهی میفرمود این هم یکی از حربه های ابلیس رجیم هست که این دعا به نام فرج خوانده شود تا شیعیان کمتر دعای فرج واقعی را بخوانند و در فرج و آمدن حضرت ولی عصر عجل الله فرجه تعجیل نگردد .

متن کامل دعای سلامتی امام زمان عجل الله فرجه چنین است:

«اللّهُمَّ کُنْ لِوَلِیِّکَ الْحُجَّةِ بْنِ الْحَسَنِ صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَعَلى آبائِهِ فی هذِهِ السّاعَةِ وَفی کُلِّ ساعَةٍ وَلِیّاً وَحافِظاً وَقائِدا ‏وَناصِراً وَدَلیلاً وَعَیْناً حَتّى تُسْکِنَهُ أَرْضَک َطَوْعاً وَتُمَتِّعَهُ فیها طَویلاً»

فرآوری: زهرا اجلال              

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان


منابع:

نوشته  محمد باقر فیروزی ؛ سایت فیروزی

سایت الف

ماهنامه ثامن ، بخشی از سخنرانی حجت الاسلام مهدوی در جمع اعضای هیات محبین الرضا (علیه السلام) سنگر

مطالب مرتبط:

چرا فقط دیگران را دعا می کنید؟  

این همه دعا برای چیست؟

من همه را دعا می کنم

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.