تبیان، دستیار زندگی
به تعبیر قرآن انسان آرامش واقعی را که دیگر هر گونه اضطراب و تزلزل از او گرفته شود، تنها وقتی پیدا می کند که به ذکر الله برسد، یعنی به خدا برسد
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

رفتار ملائک با مۆمن و کافر در عالم برزخ

قیامت
به تعبیر قرآن انسان آرامش واقعی را که دیگر هر گونه اضطراب و تزلزل از او گرفته شود، تنها وقتی پیدا می کند که به ذکر الله برسد، یعنی به خدا برسد.

دسته بندی انسان ها در حین انتقال روح به عالم برزخ

در آیات 88-96 سوره واقعه در حین انتقال روح به عالم برزخ چون هنوز مسأله قیامت مطرح نیست، بلافاصله مردم را سه دسته می کند مقربین، اصحاب الیمین و مکذبین (که در اول همین سوره اصحاب الشمال نامیده شده اند). قرآن یک عده را مقربین می نامد، یک عده را اصحاب الیمین یعنی دوستان راست، مثل اینکه امروز اصطلاحاً می گوییم دست راستی ها، و یک عده را اصحاب الشمال، دست چپی ها.

مقربین از نظر قرآن آنهایی هستند که گوی سعادت را به حد اعلی ربوده اند، اصحاب یمین متوسطین اهل سعادت و اصحاب الشمال اهل شقاوت هستند. به هر حال قرآن این طور تقسیم بندی می کند. (فاما ان کان من المقربین* فروح و ریحان و جنة نعیم* و اما ان کان من اصحاب الیمین* فسلام لک من اصحاب الیمین* و اما ان کان من المکذبین الضالین* فنزل من حمیم* و تصلیة جحیم* ان هذا لهو حق الیقین* فسبح باسم ربک العظیم؛ و اما اگر (محتضر) از مقربان باشد، آسایش و راحتی و بهشت پر نعمت (برای او) است. و اما اگر از اهل سعادت باشد. پس (گفته شود: تو را از جانب اهل سعادت سلامی است. و اما اگر از تکذیب کنندگان گمراه باشد، پس (وی را) ضیافتی از آب جوشان است، و به دوزخ وارد شدن. بی تردید، این همان حقیقت یقینی است. پس به نام پروردگار بزرگت تسبیح گوی).

پذیرایی از انسان ها در بلاد انتقال روح به عالم برزخ

اما مقربین در روح و ریحان و در یک راحتی و آسایشی هستند. ریحان کلمه ای است که در دنیا علامت یک دسته گلی است که بوی خوش بدهد اما از نظر اخروی حقیقت آن چیست؟ بر ما مجهول است و تفسیر هم نمی شود کرد: روحی، ریحانی، جنت پر از نعمتی. اما اصحاب یمین، تفسیرش را نمی گوید: درود از برای تو از ناحیه اصحاب یمین، یعنی خاطرت جمع باشد، وضع آنها هم خیلی خوب است، مثل اینکه وقتی از شما می پرسند آقا پسرتان چطور است؟ می خواهید بگویید خوش است، می گویند به شما سلام می رساند، دست شما را می بوسد، یعنی خوش است (فسلام لک من اصحاب الیمین *و اما ان کان من المکذبین الضالین).

به تعبیر قرآن انسان آرامش واقعی را که دیگر هر گونه اضطراب و تزلزل از او گرفته شود، تنها وقتی پیدا می کند که به ذکر الله برسد، یعنی به خدا برسد. یاد خدا از روی ایمان و معرفت کامل است که آرامش کامل به انسان می دهد: "ای نفس مطمئن! بازگرد به سوی پروردگارت که تو از پروردگارت خشنودی و پروردگارت هم از تو خشنود است"

اینها را قدری توضیح می دهد: «فنزل من حمیم». آن پذیرایی موقت و مختصر مهمان را می گویند "نزل". مهمان که وارد می شود، از او دو پذیرایی می کنند: ابتدا یک تنقلی، چیزی و در عصر ما مثلاً چای، شیرینی، میوه ای جلویش می گذارند ولی غذایش که تغذیه اساسی اوست ناهار و شامش هست. قرآن می گوید: و اما اینها ابتدا یک نزلی، یک پذیرایی مختصر و کوچکی از حمیم (آب جوشان و داغ) می شوند، بعد هم «و تصلیة جحیم» رساندن آنها به آتش ها. «ان هذا لهو حق الیقین، فسبح باسم ربک العظیم»؛ این همانا حق الیقین است پس به نام پروردگارت که بزرگ است تسبیح بگوی.

اینجا هم ما می بینیم در حالی که صحبت از جان کندن و جان رفتن است، بلافاصله می گوید: ''فاما". ''ف'' در لغت عرب برای ترکیب به اتصال است، یعنی ''بلافاصله''. بلافاصله اگر از مقربین است چنین، اگر از اصحاب یمین است چنان، اگر از اصحاب شمال است چنان. پس ما از این آیه هم باز کاملاً استنباط می کنیم که قبل از قیامت و بعد از مرگ حیاتی وجود دارد.

آیه دیگر: «یا ایتها النفس المطمئنة* ارجعی الی ربک راضیة مرضیة* فادخلی فی عبادی* و ادخلی جنتی؛ هان ای نفس مطمئنه به سوی پروردگارت که تو از او خشنودی و او از تو خشنود است، بازگرد و در زمره بندگان من در آی و به بهشت من وارد شو» (فجر/30-27). حالت روح آرام و نفس آرام یافته را بیان می کند.

به تعبیر قرآن انسان آرامش واقعی را که دیگر هر گونه اضطراب و تزلزل از او گرفته شود، تنها وقتی پیدا می کند که به ذکر الله برسد، یعنی به خدا برسد. یاد خدا از روی ایمان و معرفت کامل است که آرامش کامل به انسان می دهد: "ای نفس مطمئن! بازگرد به سوی پروردگارت که تو از پروردگارت خشنودی و پروردگارت هم از تو خشنود است".

قبر

رفتار فرشتگان با مۆمنان و کافران در عالم برزخ

شیخ صدوق‌، حدیث‌ می کند از امام صادق علیه السلام‌ که‌ چون‌ مومن وفات‌ کند هفتاد هزار فرشته‌ او را تا محلّ قبرش‌ تشییع‌ کنند، و چون‌ در قبرش‌ گذارند منکر و نکیر که‌ دو فرشته‌ سۆالند نزد او می‌آیند و او را می‌نشانند و به‌ او می گویند: مَنْ رَبُّکَ؟ وَ مَا دِینُکَ؟ وَ مَنْ نَبِیُّکَ؟ مۆمن‌ در پاسخ‌ می گوید: پروردگار من‌ الله‌ است‌ و پیغمبر من‌ محمّد است‌ و دین‌ من‌ اسلام‌ است‌.

آن‌ دو فرشته‌ به‌ اندازه‌ای‌ که‌ شعاع‌ مدّ بَصَر یعنی‌ کشش‌ نور چشم‌ این‌ مۆمن‌ است‌، قبر او را گشاد می‌کنند و از بهشت‌ برای‌ او طعام‌ می‌آورند و روح‌ و ریحان‌ را برای‌ او وارد می‌کنند؛ و این‌ است‌ مفاد گفتار خداوند عزّوجلّ که‌ می فرماید: «فَأَمَّآ إِن‌ کَانَ مِنَ الْمُقَرَّبِینَ * فَرَوْحٌ وَ رَیْحَانٌ وَ جَنَّتُ نَعِیمٍ؛ و اگر (محتضر) از مقربان باشد، آسایش و راحتی و بهشت پر نعمت (برای او) است» (واقعه/89-88)، یعنی‌ در قبرش‌، یعنی‌ در آخرت‌ و قیامت‌.

شیخ صدوق‌، حدیث‌ می کند از امام صادق علیه السلام‌ که‌ چون‌ مومن وفات‌ کند هفتاد هزار فرشته‌ او را تا محلّ قبرش‌ تشییع‌ کنند، و چون‌ در قبرش‌ گذارند منکر و نکیر که‌ دو فرشته‌ سۆالند نزد او می‌آیند و او را می‌نشانند و به‌ او می گویند: مَنْ رَبُّکَ؟ وَ مَا دِینُکَ؟ وَ مَنْ نَبِیُّکَ؟ مۆمن‌ در پاسخ‌ می گوید: پروردگار من‌ الله‌ است‌ و پیغمبر من‌ محمّد است‌ و دین‌ من‌ اسلام‌ است‌

پس‌ حضرت‌ فرمود: و اگر کافری‌ وفات‌ کند او را هفتاد هزار ملک‌ زبانیّه‌ که‌ از جهنّم‌ هستند تشییع‌ کنند تا کنار قبرش‌. و آن‌ شخص‌ تازه‌ گذشته‌، تشییع‌ کنندگان‌ و حاملان‌ جنازه‌ خود را سوگند می دهد به‌ صدائی‌ که‌ تمام‌ موجودات‌ غیر از جنّ و انس‌ می‌شنوند و می گوید: ای‌ کاش‌ برای‌ من‌ یک‌ بار بازگشت‌ به‌ دنیا بود تا من‌ از جمله‌ ایمان‌ آورندگان‌ بودم‌! و می گوید: «ارْجِعُونِی*‌ لَعَلِّی‌ أَعْمَلُ صالحا فِیمَا تَرَکْتُ؛ مرا به‌ دنیا برگردانید امید است‌ که‌ من‌ با أعمال‌ صالحه‌ای‌ که‌ انجام‌ دهم‌ آنچه‌ از من‌ ترک‌ شده ‌است‌ تدارک‌ نمایم» (مۆمنون/100-99). آن‌ ملائکه‌ زبانیه‌ او را پاسخ‌ دهند که‌: «کَلاَّ إنَّهَا کَلِمَةٌ هو قَآئِلُهَا؛ حاشا، این سخنی است که او گوینده ی آن است» (مۆمنون/100). (ابداً ابداً هیهات‌! بازگشتن‌ به‌ دنیا امری‌ محال‌ است‌، این‌ کلمه‌ای‌ است‌ که‌ تو اکنون‌ می گوئی‌، و عمل‌ نمی کردی‌، حالا هم‌ اگر بازگردی‌ عمل‌ نخواهی‌ کرد!).

و در این‌ حال‌ فرشته‌ای‌ ندا کند که‌: لَوْ رُدَّو لَعَادَو لِمَا نُهِواَ عَنْهُ؛ اگر او به‌ دنیا باز گردانیده‌ شود هر آینه‌ به‌ همان‌ اعمال‌ زشتی‌ که‌ از آن‌ نهی‌ شده‌ بود عود خواهد نمود» (انعام/28). و چون‌ او را در میان‌ قبر قرار دهند و مردم‌ از دور او کنار روند و مفارقت‌ نمایند، نکیر و منکر در وحشتناک ترین‌ صورتی‌ به‌ نزد او آیند و او را بنشانند و سپس‌ از او بپرسند: مَنْ رَبُّکَ؟ وَ مَا دِینُکَ؟ وَ مَنْ نَبِیُّکَ؟ زبانش‌ در ادا کردن‌ پاسخ‌ سنگین‌ شود و قدرت‌ بر جواب‌ نیاورد؛ آن‌ دو فرشته‌ چنان‌ ضربه‌ای‌ بر او زنند از عذاب‌ خدا، که‌ تمام‌ اشیاء از آن‌ ضربه‌ به‌ دهشت‌ افتند. دو باره‌ از او پرسند: مَنْ رَبُّکَ؟ وَ مَا دِینُکَ؟ وَ مَنْ نَبِیُّکَ؟ فَیَقُولُ: لاَ أَدْرِی‌ «پس‌ گوید که‌ نمیدانم‌.» و به‌ او می گویند: «لاَ دَرَیْتَ وَ لاَ هُدِیْتَ وَ لاَ أَفْلَحْتَ؛ نفهمیدی‌ و راه‌ نیافتی‌ و رستگار نشدی»، و پس‌ از آن‌ دری‌ از آتش‌ به‌ روی‌ او بگشایند و از حَمیمِ دوزخ‌ برای‌ او فرود آورند؛ و این‌ است‌ گفتار خداوند: «وَ أَمَّآ إِن‌ کَانَ مِنَ الْمُکَذِّبِینَ الضَّآلِّینَ * فَنُزُلٌ مِّنْ حَمِیمٍ وَ تَصْلِیَةُ جَحِیمٍ؛ و اما اگر از تکذیب کنندگان گمراه باشد، پس (وی را) ضیافتی از آب جوشان است، و به دوزخ وارد شدن» (واقعه/94-92)، یعنی‌ در قبر  یعنی‌ در آخرت‌ و قیامت (امالی صدوق طبع سنگی ص 175-174).

فرآوری: آمنه اسفندیاری 

بخش اعتقادات شیعه تبیان


منابع:

کتابخانه  طهور

امالی شیخ صدوق

مطالب مرتبط:

برزخ متصل و برزخ منفصل چیست؟

روایت تازه ای از احوال برزخ

عالم برزخ کجاست؟

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.