نسیمی تازه و فرحبخش

درباره «تصویر گمشده» اثری از سینمای کامبوج

---

«تصویر گمشده» البته اواخر اردیبهشت سال گذشته در اولین نمایش بین المللی اش در قسمت نوعی نگاه جشنواره کن، مهمترین فستیوال سینمای جهان برنده جایزه نخست شده بود و با وجود اهمیت فراوان این فستیوال و جوایز آن، اسکار و ابعاد تبلیغاتی آن برای کامبوج و جامعه هنری آن و حتی کل مردم و مقام های این کشور چیز دیگری است و نامزد شدن The Missing Picture برای اسکار برترین فیلم غیر انگلیسی زبان موجی از شادی و امید را در کامبوج ایجاد و شرایط را برای کارها و فعالیت های بعدی مهیاتر کرده است. البته این فیلم در نهایت  نه اسکار نرسید.

اسباب غرور

«تصویر گمشده» کاری از ریتی پان فیلمساز کامبوجی است که همیشه گفته است اگر کارهای او و همتاهایش اسباب غرور مردم کشورشان نسبت به فرهنگ و سایر داشته هایشان شود، جای تشکر و رضایت خواهد داشت ولی باید پذیرفت این فیلم با تمرکز بر عملیات و اقدامات گروه سیاسی تندرو موسوم به «خمر سرخ» و پی آمدهای خشونت و تبعات پاکسازی های قومی این گروه کمونیستی، به لحاظ سوژه و موضوع بیش از آن که اسباب غرور باشد، تأسف را نسبت به گذشته این کشور موجب می شود و از افسوس ها و مرگ ها و ضایعات بزرگ می گوید. این فیلم برای ریتی پان یک کار شخصی و اثر هنری متمرکز بر زندگی خود او و خانواده اش است و با ادغامی از فیلم های مستند و حقیقی و موجود و به جای مانده از دوران گذشته با صحنه هایی که نشانگر زندگی مردم کامبوج در آن زمان و وضعیت کنونی است، به بینندگان می گوید که بر این کشور خشونت زده چه رفته و سبب های قضیه چه بوده است. از این طریق می بینیم که چطور در دهه 1970 و در دوران جولان خمرهای سرخ که کمونیست های مسلح و تندرویی بودند، برای خانواده ریتی پان و امثال این خانواده چه اتفاقاتی افتاده و ایرادات کار به لحاظ سیاسی و اجتماعی چه بوده است.

بعد از غلبه بر غم ها

در آن ماجراها و در جریان کشتار بسیاری از مردم کامبوج توسط خمرها، ریتی پان تقریباً تمامی اعضای خانواده اش را از دست داد و فقط خود او توانست از آن مخمصه بگریزد و به تایلند برود و از آن جا راهی فرانسه شود و این کشور اروپایی جایی بود که ریتی پان بعد از غلبه بر غم های عظیم ناشی از مرگ وابستگانش، در آن به هنر فیلمسازی و کارگردانی دل بست و به کار در این زمینه پرداخت. فیلم کنونی هم جزییات مختلفی را در ارتباط با تلاطم های سیاسی کامبوج تشریح می کند و به حقایق تاریخی در آن اشاره می گردد و هم از خاطرات شخصی ریتی پان در آن یاد می شود. این گفتار را که به صورت Voiceover روی فیلم می آید، ریتی پان نوشته اما خواندن و قرائت آن با راندک دوک که یک متخصص ریاضیات اهل فرانسه است، بوده است.

از فرط استرس

ریتی پان از زمان مطرح شدن فیلمش در صحنه های جهانی و سپس پیروزی آن در کن توقع این را داشت که کاندیدای اسکار برترین فیلم خارجی زبان سال هم بشود اما آن قدر استرس داشت که همزمان با شروع مراسم اعلام نامزدهای این جایزه در آخرین روزهای دی ماه دفتر کارش را که در شهر پنوم پن واقع است، ترک کرد و به خیابان ها رفت و شروع به قدم زدن کرد و در انتظار رسیدن اخبار مثبت یا منفی به طریقی غیر از اخبار رادیو و تلویزیون ماند و دقایقی طول نکشید که S.M.S های دوستانش حاوی تبریک های آنان به وی بابت نامزد شدن فیلمش روی موبایل وی آمد و غرق در شادمانی ای شد که هنوز هم برای او برقرار است و حتی دوشنبه این هفته با اعلام نام فیلمی دیگر به عنوان برنده اسکار، این شادی زایل نخواهند شد زیرا برای کامبوج حتی نامزد شدن جهت جایزه اسکار به مثابه فتح آن است.

سفری طولانی

ریتی پان در آستانه شروع بهار 2014 و در حالی که خیلی ها می گویند فیلم «تصویر گمشده» او شروع کننده بهاری دیگر برای جامعه کامبوج است، می گوید: بدیهی است که بابت فیلم و دستاوردهای آن بسیار شادمان باشم ولی شادی اصلی و بیشتر من برای مردم کشورم است. جامعه ما به لحاظ معدل سنی بسیار جوان است و 70 درصد از مردم ما زیر 30 سال سن دارند و برای آنها این کاندیدایی و توفیق فیلم من در بازارها و مجامع جهانی چیزی مثل وزیدن نسیمی تازه و فرحبخش بوده است. ما در کامبوج با مشکلات عظیمی در دهه های اخیر مواجه بوده ایم و در چنین شرایطی موفقیت های هنری می تواند بسیاری از چیزها را عوض و شرایط تازه ای را حاکم کند. در مورد خودم باید بگویم سفری طولانی را تجربه کرده ام تا به نقطه کنونی برسم و فکر می کنم مهمترین دستاورد فیلم من بیان این نکته به مردم کامبوج است که می توان با مشکلات مواجه شد و کم نیاورد و به گونه ای از آنها عبور کرد و از شکست ها، پلی برای عبور به سوی آینده ای بهتر ساخت.

مطالب مرتبط:

فرار به سمت آینده ای نامعلوم   

مرگ که از راه می رسد  

رابرت حرف نمی زند